مهروماه

بیش از دو هفته از بروز نقص فنی در تلسکوپ هابل می‌گذرد؛ اما ظاهراً هیچ راه نجات سریعی برای رفع نواقص این تلسکوپ وجود ندارد.

ناسا در حال دست‌وپنجه نرم کردن با خطای کامپیوتری است که باعث قطع ارتباط تلسکوپ فضایی هابل به مدت دو هفته شده و کامپیوتر بکاپ آن هم مشکل مشابهی دارد. تلسکوپ فضایی هابل در سال ۱۹۹۰ پرتاب شد. عملیات این تلسکوپ در ساعت چهار بعد از ظهر ۱۳ ژوئن (در منطقه‌ی زمانی شرقی) به دلیل بروز مشکل در یکی از کامپیوترها متوقف شد. با اینکه فضاپیمای تلسکوپ جمع‌آوری داده‌های علمی را متوقف کرده است، دیگر ابزارهای علمی و سخت‌افزاری آن در سلامت کامل به سر می‌برند. به گفته‌ی مسئولان ناسا:

بیش از ۳۱ سال است هابل جهان را رصد می‌کند. این تلسکوپ دستاوردهای اکتشافی شگفت‌انگیزی مثل افزایش سرعت انبساط جهان، تکامل کهکشان‌ها و اولین بررسی‌های جوی سیاره‌های فراخورشیدی را به ارمغان آورده است.

تلسکوپ هابل مجهز به دو کامپیوتر پیلود (Payload) است که هر دو روی واحد ابزار علمی و کنترل و هدایت داده‌‌ها (SI C&DH) قرار دارند. این کامپیوترها که در سال ۲۰۰۹ نصب شدند، در دهه‌ی ۱۹۸۰ ساخته شده بودند. یکی از کامپیوترها به عنوان بکاپ (پشتیبان) عمل می‌کند؛ این واحد برای اولین بار در طول تست‌هایی در تاریخ ۲۳ و ۲۴ ژوئن فعال شد. این آخرین تلاش برای احیای تلسکوپ بود که نشان می‌داد هر دو کامپیوتر اصلی و پشتیبان دچار خطای یکسانی شده‌؛ در نتیجه ریشه‌ی مشکل جای دیگری بود.

کامپیوترهای اصلی و پشتیبان از قطعات مختلف سخت‌افزاری تشکیل شده‌اند که عملیاتی مثل پردازش و ذخیره‌سازی دستورهای عملیاتی، هماهنگ‌سازی و کنترل ابزارهای علمی تلسکوپ و پشتیبانی از ارتباطات بین دو کامپیوتر را انجام می‌دهند. تست‌های انجام‌شده در تاریخ ۲۳ و ۲۴ ژوئن نشان‌ می‌دهند ترکیب‌های متعددی از این قطعات سخت‌افزاری دچار مشکل مشابهی شده‌اند؛ به‌طوری که خواندن یا نوشتن دستور روی حافظه موفقیت‌آمیز نیست.

 

 

در نتیجه مهندسان در حال بررسی سخت‌افزارهای دیگری هستند که عامل به وجود آمدن این خطا شده‌اند از جمله شکل‌دهنده‌ی داده‌های علمی/ واحد فرمان (CU/SDF) است؛ ماژول دیگری روی SI C&DCH که مسئولیت فرمت‌ و انتقال داده‌ها را بر عهده دارد. سخت‌افزار دیگر، تنظیم‌کننده‌ی توان است که ولتاژ ثابتی برای سخت‌افزار کامپیوتری فراهم می‌کند. به گفته‌ی مقامات ناسا، اگر ولتاژ از حد مجاز خارج شود می‌تواند مشکلاتی به وجود بیاورد.

از طرفی ناسا هم به تست‌های خود برای تشخیص مشکل و شناسایی راه‌ حل احتمالی ادامه می‌دهد. تلسکوپ در صورت نیاز می‌تواند از ماژول پشتیبان CU/SDF یا تنظیم‌کننده‌ی توان پشتیبان استفاده کند. هابل پس از توقف فعالیت کامپیوتر اصلی پیلود در تاریخ ۱۳ ژوئن، وارد حالت «safe mode» شد. از آن زمان ناسا مشغول کار برای اشکال‌زدایی و بازگرداندن تلسکوپ به وضعیت اولیه است.

ناسا پس از تلاشی ناموفق برای راه‌اندازی مجدد کامپیوتر در تاریخ ۱۴ ژوئن، در تاریخ‌های ۱۶ و ۱۷ ژوئن تلاش‌های متعددی برای استفاده از یکی از ماژول‌های پشتیبان تلسکوپ هابل انجام داد؛ اما هر دو تلاش برای ارتباط با ماژول حافظه‌ی پشتیبان ناموفق بودند. این سازمان فضایی در تاریخ ۲۲ ژوئن بر تست سخت‌افزار واسط استاندارد فضاپیما (STINT) و ماژول پردازش مرکزی کامپیوتر (CPM) تمرکز کرد.

این اولین بار نیست که ناسا با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود. این سازمان بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۹ در مجموع پنج مأموریت سرویس تلسکوپ انجام داده است. افزایش طول عمر تلسکوپ عامل دیگری برای بروز مشکلات بیشتر است؛ هابل در ماه مارس دچار مشکل خطای نرم‌افزاری موقتی شده بود.