رمزخوانی یا ترجمه یک فرآیند درون یاخته‌ای است که طی آن پروتئین‌ها ساخته میشوند. در فرآیند رمزخوانی، چیدمان نوکلئوتیدها در آران‌ای پیام‌رسان به چیدمان اسیدهای آمینه در پروتئین برگردانده میشوند. در این فرآیند، در واقع اسیدهای نوکلئیک که رمزهای یک ژن هستند در رناتن خوانده میشوند و از روی آن رمزها، پروتئین که از اسیدهای آمینه درست شده است، ساخته میشوند.
این فرآیند در درون‌یاخته و توسط رناتن‌ها صورت می‌گیرد. در رمزخوانی آران‌ای‌های پیام‌رسان، آران‌ای‌های جابجایی، آران‌ای‌های بی‌رمز، آران‌ای‌های رناتنی و... شرکت دارند.
فرآیند رمزخوانی را می‌توان به سه مرحله تقسیم کرد:
مرحلهٔ آغاز
بخش کوچک‌تر ریبوزوم در مجاورت کدون اغاز به mRNA(ار ان ای پیام رسان) متصل میشود. سپس بخش بزرگتر ریبوزوم به بخش کوچک می‌پیوندد و ساختار ریبوزوم برای ترجمه کامل میشود. هر ریبوزوم دو جایگاه دارد:یکی جایگاه p(ءبرای پلی پپتید در حال ساخت)و دیگری جایگاه A(برای امینو اسید).در مرحله اغاز tRNA اغازگر(ار ان ای ناقل)که ناقل متیونین است به جایگاه pوارد میشود و در انجا با کدون اغاز رابطهٔ مکملی برقرار می‌کند.
مرحلهٔ ادامه
هر رناتن دو جایگاه دارد. رمز و پادرمز، ابتدا وارد جایگاه اول (جایگاه P برای پلی‌پپتید در حال ساخت) و رمز و پادرمز بعدی وارد جایگاه دوم (جایگاه A) میشوند. بعد از قرار گرفتن رمز دوم آران‌ای پیام‌رسان در جایگاه دوم، آران‌ای جابجایی مکمل به آن متصل شده و اسید آمینه جایگاه اول به اسید آمینهٔ جایگاه دوم پیوند پپتیدی میدهد و رمز آغاز از جایگاه اول خارج میشود. حالا رناتن به اندازهٔ یک رمز بر روی آرآن‌ای پیام‌رسان به جلو حرکت می‌کند و رمز و پادرمز دوم به جایگاه اول که به تازگی خالی شده‌است وارد میشوند و رمز سوم به جایگاه دوم وارد میشود. رناتن به همین ترتیب بر روی آران‌ای پیام‌رسان حرکت می‌کند و تا انتهای آن ادامه میدهد تا به رمز پایان برسد.
مرحلهٔ پایانی
وقتی یکی از رمزهای پایان درون جایگاه A قرار گیرد، ترجمه پایان می‌پذیرد. چون هیچ آران‌ای جابجایی‌ای برای رمز پایان وجود ندارد و در این حال دو بخش رناتن یعنی آران‌ای پیام‌رسان و پروتئین ساخته شده از یکدیگر جدا میشوند.
