پانکراس یک عضو مترشحه حساس و باریک و تقریبا بیضوی است که در ناحیه خلف شکم قرار دارد و به صورت افقی در مجاورت دوازدهه (اثنی عشر) و معده و طحال و کلیه چپ قرار گرفته است. مجرای اصلی پانکراس به نام «مجرای ویرسونگ» پس از اتصال مجرای مشترک صفراوی به دوازدهه متصل می شود. وظیفه پانکراس به دو بخش برون ریز و درون ریز تقسیم بندی می شود.
غده پانکراس ترشح خارجی خود را به صورت یک محلول شفاف قلیایی تولید و ترشح می کند. خودِ این ترشحات توسط هورمون هایی به نام «سکرتین» و «کوله سیستوکینین» تحریک می شود و تخلیه ترشحات توسط عصب «پاراسمپاتیک» انجام می گیرد. همین دو تا هورمون «سکرتین و کوله سیستوکینین» هم به وسیله سلول های مخاطی دوازدهه و در پاسخ به محرک های مخصوصی انجام می پذیرد؛ مثلاً اسید موجود در دوازدهه موجب آزاد شدن «سکرتین» می شود و چربی ها و پروتئین هایی که از گوارش محتویات مجرای دوازدهه حاصل می شوند باعث آزاد شدن «کوله سیستوکینین» می شوند، به این ترتیب کار ترشحات پانکراس با این نظم و دقت شگفت انگیز تنظیم می شود! ترشحات پانکراس یا شیره لوزالمعده، اسید معده را که وارد دوازدهه می شود خنثی می کند. پانکراس آنزیم هایی ترشح می کند که در هضم و جذب غذا و محتویات معده و دوازدهه دخالت دارند. آنزیم هایی که باعث هضم پروتئین ها و چربی ها می شود، به این آنزیم ها «آمیلاز»، «لیپاز» و «پروتئاز» می گویند.
وظیفه اصلی لوزالمعده در بخش درون ریز آسان کردن ذخیره فرآورده های غذایی بخصوص مواد قندی توسط انسولین است. انسولین یک ماده «پلی پپتید» است که در سلول های «بتا»ی پانکراس ساخته و ترشح می شود. بهترین و بیشترین محرک طبیعی برای آزاد شدن انسولین «گلوکز» است. ترشح و ساخته شدن انسولین با فعالیت
گیرنده های گلوکز که در سطح دیواره سلول های «بِتا» قرار دارند، تحریک می شود. یک سری مواد مثل «اپی نفرین» هم موجب ترشح انسولین می شوند! همان طور که می دانید اگر وقفه و اختلالی در ترشح انسولین پیش آید می تواند منجر به مرض قند یا دیابت شود، بنابراین پانکراس یا لوزالمعده عضو بسیار مهمی است و باید توجه بیشتری نسبت به آن داشت.
