آندوسیتوز
اکثر مواد از طریق انتشار یا انتقال فعال به درون سلول راه می‌یابد. اما ذرات بسیار بزرگ بواسطه یک عمل تخصص یافته غشای سلولی موسوم به آندوسیتوز وارد سلول می‌شود. اشکال اصلی آندوسیتوز عبارتند از پینوسیتوز (قطره خواری) و فاگوسیتوز (ذره خواری).
اگزوسیتوز
در طی اگزوسیتوز،سلول ازطریق ادغام وزیكول باغشای پلاسمایی،محصولات زاید ویا مواد ترشحی خاصی همچون هورمون ها را به بیرون می ریزد .اگزوسیتوزموجب الحاق غشای وزیكول ترشحی به غشای پلاسمایی می گردد كه طی آن محتویات وزیكول ازسلول به بیرون ریخته می شود. اگزوسیتوز همچنین مهم ترین سازوكاری است كه از طریق آن غشای پلاسمایی وسیع ترمی گردد.
اندوسیتوز
در اندوسیتوز ،مواد به درون سلول وارد می شوند .در سیستم های زیستی ،چندین نوع سازو كار آندوسیتوزی مانند فاگوسیتوز، پینوسیتوز و اندوسیتوز با واسطه گیرنده عمل می كنند.
در فاگوسیتوز، سلول ذرات جامد بزرگی همچون باكتری ها وغذارا می بلعد. درجریان بلعیدن،
چین خوردگی های غشای پلاسمایی ، ذره ای را كه به سطح سلول متصل شده است در بر گرفته وواكوئل یا كیسه غشایی بزرگی را شكل می دهند. هنگامی كه غشاء ذره را محصورمی كند یك واكوئل به وجود می آید . سپس واكوئل با لیزوزوم ها ادغام شده ومواد بلعیده شده تجزیه می -گردد.
در حالتی از آندوسیتوز كه پینوسیتوز نامیده می شود، سلول مواد محلول راجذب می كند. قطرات كوچك مایع توسط چین خوردگی هایی در غشای پلاسمایی به دام می افتند وبه صورت وزیكول های كوچكی به درون سیتوزول كشیده می شوند . سپس محتویات مایع این وزیكول ها به آرامی به درون سیتوزول منتقل شده و وزیكول ها به تدریج كوچك تر می شوند.
در سومین نوع اندوسیتوز یعنی اندوسیتوز با واسطه گیرنده مولكول های خاصی به گیرنده های پروتینی غشای پلاسمایی متصل می شود.سلول ها با این فرایند كلسترول خون را جذب می كنند. كلسترول به صورت بخشی از ذراتی كه لیپوپروتین هایی با چگالی های پایین(LDL )نامیده می شود،در خون منتقل می شود.سلول ها از كلسترول به عنوان پیش ساز هورمون های استروئیدی و جزیی ازغشاهای سلولی استفاده می كنند.بیشتر مسیر اندوسیتوز با واسطه گیرنده، توسط میشل براون و جوزف گلد ستین در جریان مطالعه گیرنده LDL شرح داده شده است.
به همین دلیل این دو محقق كه در دانشگاه مركز علوم بهداشتی تگزاس مشغول كار بودند،در سال 1985،جایزه نوبل فیز یو لژی پزشكی را دریافت كردند.یافته های این دو محقق ،كاربرد های پزشكی بسیار مهمی دارد. زیرا كلسترولی كه به جای ورود به سلول، در خون باقی می ماند، می تواند در دیواره سر خرگ ها رسوب كرده و خطر بیماری های قلبی –عروقی را افزایش دهد. هنگامی كه سلول به كلسترول نیاز داشته باشد،گیرنده های LDLرا می سازد.این گیرنده ها در فرو رفتگی های بوشش دارجمع می شوند هر فرو رفتگی توسط یك لایه پرو تینی به نام كلاترین كه درست زیر غشای پلاسمایی قرار گرفته،پوشیده شده است. مولكولی كه به طور اختصاصی به یك گیرنده متصل می شود لیگاند نام دارد.در این مورد LDLیك لیگاند است. پس از اینكه LDLبه گیرنده اش متصل شد فرورفتگی پوشش دار با فرایند آندو سیتز، وزیكول پوشش دار را ایجاد می كند .
پس از اینكه وزیكول به درون سیتوپلاسم حركت كرد،پوشش آن جدا شده و وزیكول بدون پوشش باقی می ماند. وزیكول ها محتویات خود رابه محفظه ای كه اندوزوم نامیده می شود،تحویل می دهند. LDLاز گیرنده اش جدا شده و به سمت یك لیزوزوم منتقل می گردد.در انجا LDL تجزیه شده وكلسترول برای استفاده تو سط سلول به درون سیتوزل رها می شود.گیرنده های LDLبه غشای پلاسمایی ،جایی كه دوباره در ان بازیافت می شوند،منتقل می گردند. باز یافت گیرنده های LDLبه غشای پلاسمایی ازطریق وزیكولها، مشكل تمام سلول هایی را كه ازساز و كارهای اندو سیتوزی و اگزو سیتوزی استفاده می كنند،اشكار می كند برای مثال،یك نوع سلول فاگو سیتوزی كه ماكروفاژنامیده می شود تقریبا در3۰دقیقه معادل تمام غشای پلاسمایی اش را می بلعد وبرای حفظ سطح خود لازم است كه به همین اندازه بازیافت انجام دهد و یا غشای جدید بسازد. در سلول هایی كه دائما در گیر ترشح هستند به ازای هر وزیكولی كه با غشای پلاسمایی ادغام می شود باید مقدار مساوی از غشا به درون سلول بر گردد.اگر این اتفاق نیفتد حتی اگر رشد خود سلول هم متوقف شده باشد ،سطح سلول گسترش می یابد .
