مهروماه

در صنعت يا در طبيعت، وقتي واکنش شيميايي در حال انجام است، معمولاً واکنش دهنده ها درست به اندازه ی نسبت هاي استوکيومتري در مجاورت هم قرار نمي گيرند. معمولاً واکنش دهنده ها کمتر از مقادير استوکيومتري در واکنش شرکت مي کنند. پس مي توان گفت که:

 1-  واکنش دهنده اي که کمتر از مقادير استوکيومتري مورد نياز در واکنش به کار برده مي شود و زودتر از واکنش دهنده هاي ديگر به مصرف برسد، واکنش دهنده ی محدود کننده ناميده مي شود.

 2-  واکنش دهنده اي که بيشتر از مقادير استوکيومتري مورد نياز واکنش به کار برده شود و در پايان واکنش، مقداري از آن اضافي باقي بماند، واکنش دهنده ی اضافي نام دارد.

 با توجه به واکنش دهنده ی محدود کننده و اضافي در واکنش مي توان به اين نکته اشاره کرد که واکنش دهنده ی محدود کننده است که پيشرفت يک واکنش شيميايي را تعيين مي کند، به طوري که با تمام شدن اين نوع واکنش دهنده، واکنش به پايان مي رسد.

 قيمت مواد شيميايي يک عامل مهم در انتخاب واکنش دهنده ی محدود کننده است. معمولاً براي به دست آوردن بيشترين مقدار يک فراورده محققان سعي مي کنند که همواره واکنش دهنده هاي ارزان قيمت تر را به عنوان واکنش دهنده هاي اضافي در نظر بگيرند. درنتيجه واکنش دهنده ی گران قيمت را به عنوان محدود کننده انتخاب مي شود که کاملاً مصرف شود.

براي تعيين واکنش دهنده ی محدود کننده در حل مسئله استوکيومتري شيوه هاي گوناگوني وجود دارد، يکي از اين روش ها شامل مراحل زير است:

 ابتدا تعداد مول هاي واکنش دهنده ها محاسبه مي شود.

· تعداد مول هاي به دست آمده، بر ضريب استوکيومتري آن ها درمعادله موازنه شده واکنش تقسيم مي شود. (به عبارت ديگر، مول به دست آمده بر ضريب استوکيومتري خودش تقسيم مي شود.)

·اعداد به دست آمده، باهم مقايسه شده، عدد کمتر به عنوان محدود کننده انتخاب مي شود.

· با تعداد مول هاي به دست آمده، بر واکنش دهنده ی محدود کننده، بقيه محاسبات انجام شود.