مهروماه

موقعیت جغرافیائی ومشخصات عمومی
 شهرستان سیرجان با 17481 كیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی استان كرمان و در تقاطع راههای شوسه آسفالته چهار استان فارس ، كرمان ، هرمزگان و یزد و در مسیر راه اصلی تهران  _ بندرعباس واقع شده كه ویژگی بسیار مناسبی را بدست آورده است واز شمال به شهرستان شهر بابك و رفسنجان  واز شرق به شهرستان بردسیر و بافت واز جنوب به شهرستان حاجی آباد هرمزگان واز غرب به شهرستان نیریز فارس محدود میشود ارتفاع این شهرستان از سطح دریا 1730 متر می باشد و دارای 4 شهر ( سیرجان ، زیدآباد ، نجف شهر ، پاریز ) و دو بخش ( مركزی ، پاریز )  و 10 دهستان و 468 روستای دارای سكنه و 1093 روستای خالی از سكنه میباشد مركز آن شهر سیرجان با وسعت 75 كیلومتر مربع وتا شهر كرمان 180 كیلومتر فاصله دارد و دومین شهر استان كرمان از نظر وسعت و جمعیت شهری میباشد.
 
 سابقه تاریخی      
  آنچه از متون تاریخی برمی آید مبنای شهر سیرجان مربوط به قبل از اسلام است و آنرا به زمان بلاش پادشاه اشكانی نسبت می دهند گفته می شود اسكندر در مراجعت از هندوستان از روی شهر قدیم سیرجان گذشته واز طریق بوانات ( استهبان ) به پاسارگاد و سپس شوش رفته است قدیمی ترین سندی كه اطلاعاتی درباره سیرجان به ما می دهد نوشته ابن اثیر است او می نویسد گشتا سب كه یكی از پادشاهان قدیمی ایران است به طرف كرمان آمده ودر كوهستانی كه تنبور است (كوه تنبور سیرجان ) نام داشت جای گرفت وبه عبادت مشغول شد. سیرجان قدیم شهری بزرگ و آباد بوده و در زمان اشكانیان مركز فرمانروای كرمان فعلی بوده است. در سال 31 هجری قمری عثمان بن عفان عبدالله بن عامر را مامور فتح كرمان می كند كه وی به سیرجان لشكر كشیده و سیرجان را به تصرف در می آورد و با روی كار آمدن یعقوب لیث صفاری سیرجان جز قلمرو فرمانروایی او قرار گرفت.
 
جمعیت و نیروی انسانی
جمعیت شهرستان: 263262 نفر
جمعیت شهرسیرجان: 209063 نفر      درصد جمعیت شهری: 4/79 %
جمعیت روستایی: 54199 نفر             درصد جمعیت روستایی: 6/29 %
نرخ بیكاری: 11%                               نرخ با سوادی: 5/89 %
 
 
وضعیت آب و هوا
 تابستانهای گرم وخشك و زمستانهای سرد وخشك ، از مهر ماه تا پایان اردیبهشت ماه فصل بارندگی در این شهرستان محسوب میشود میانگین بارندگی سالیانه 142 میلیمتر میباشد . رطوبت نسبی 36% میانگین درجه حرارت حداكثر 37 درجه سانتیگراد و حداقل 1- حداكثر درجه حرارت ( مطلق ) 42 و حداقل درجه حرارت ( مطلق ) 15- ارتفاع از سطح دریا 1730 متر
فرهنگ و هنر
كشاورزی
در حوزه كشاورزی ، این روستا توانسته است چندین موتور پمپ آبرسانی باغات را تحت نفوذ خود قرار دهد كه محصول عمده آنها پسته است.
 از لحاظ منابع آب كشاورزی روستای دارستان  ، در حال حاضر چشمه و رودخانه ای در این روستا جریان ندارد بلكه منابع آب كشاورزی را چند حلقه چاه تشكیل می دهند كه در اطراف روستا قرار دارند و آب آنها توسط موتورها ی پمپ به سطح زمین هدایت می شود.
در سالیان دور، كه كشت محصولاتی چون گندم و جو و ارزن و پنبه در زمینهای كشاورزی روستا رونق فراوان داشت، منبع اصلی تأمین آب كشاورزی قنوات مختلفی بود كه یادگار پیشینیان بودند اما با رایج شدن حفر چاههای عمیق و استحصال آب از عمق زمین و كاهش بارندگی و خشك شدن قنات ها و عدم مرمت آنان، اراضی فراوانی زیر كشت باغات پسته رفته و سبب توسعه فعالیتهای كاربردی و كالبدی روستای دارستان شده است بطوریكه در حال حاضر آب كشاورزی باغات شرقی از موتور پمپ دانشكر، آب باغات شمالی از موتورپمپ توانایی و شهسوار، آب باغات غربی از موتور پمپ عبدل آباد، آب باغات جنوب غربی از موتور پمپهای غلامحسین رییس، فخرآباد و محمودآباد و آب باغات جنوبی از موتورپمپ حاج خاتون تأمین می شود و سالیانه چندین تن پسته خشك از باغات روستای دارستان تولید شده و توسط بازرگانان داخلی تحت عنوان پسته سیرجان – كه در نوع خود یكی از مرغوبترین پسته های ایران به شمارمی آید - به كشورهای دیگر صادر می شود.

اقلیم ( آب، هوا، خاك )
عوامل مؤثر بر شكل گیری روستای دارستان:

1. توانهای جغرافیایی

2.  منابع آب

3. منابع خاك

4. ارتباط و نحوه دسترسی

5. وجود واحدهای خدماتی

6. استفاده از تكنیك های جدید

7. شیب مناسب زمین

روستای دارستان در منطقه ای خشك و كویری واقع شده است به همین دلیل آب و هوای آن ویژگیهای اقلیمی مناطق كویری درون فلاتی ایران را داراست كه از مشخصات آن می توان به كمی بارندگی، دامنۀ نوسان حرارتی كم و بیش زیاد و خشكی را نام برد.
تابستانهای گرم و زمستان های سرد از خصوصیات این نوع اقلیم می باشد.
درجه حرارت:
طبق اندازه گیریهای انجام شده، بیشترین دما مربوط به ماههای تیر و مرداد و كمترین آن مربوط به اسفندماه می باشد

رطوبت نسبی:
طبق اندازه گیریهای انجام شده، میزان رطوبت نسبی در آذر ماه به حداكثر خود و در ماههای خرداد و تیرماه به حداقل خود میرسد.

بارندگی:
بیشترین مقدار بارندگی روستای دارستان در فصل زمستان بوده كه خود معلول جریانهای مدیترانه ای از غرب است و در فصل بهار نیز بارشها به صورت رگبارهای زودگذر دیده می شود.
منشأ اصلی بارشها در این روستا، جریانهای مرطوبی هستند كه همراه مراكز كم فشار از اوایل آبان ماه تا اواخر اردیبهشت از غرب كشور وارد می شوند. این جریانها به علت بارندگی هایی فراوانی كه در نواحی غرب انجام می دهند و همچنین عدم وجود مكانیسمهای تشدید بارندگی در بین راه، با بارش قابل ملاحظه ای در این روستا همراه نیستند.
بارندگی های تابستانه نیز تحت تأثیر جریانهای موسمی می باشند و مقدار بارندگی حاصل از آنان ناچیز است.


آب:
منبع آب شرب
منبع  آب شرب روستا، یك مجتمع آبرسانی است كه در 4 كیلومتری روستای دارستان قرار دارد. این مجتمع شامل استخری به ارتفاع 5 متر است كه علاوه بر روستای دارستان، تامین كننده آب شرب روستاهای امیرآباد شول و ملك آباد نیز می باشد.

سوانح طبیعی
در سالیان اخیر،در روستای دارستان، سوانح طبیعی مشهور و عمومی یعنی زلزله و سیل به صورت محدود و جزیی روی داده است.
با وجود اینكه گسل بلورد در مسیر عبور خود از نزدیكی این روستا عبور می كند اما در 50 سال گذشته زلزله مخربی در این روستا روی مشاهده نشده  و تنها در حد تكانهای جزیی، زلزله های خفیفی روی داده است.
وقوع سیل نیز در این روستا با توجه به موقعیت دشت گونه بودن چندان دور از انتظار نیست اما از شدت و تأثیر محدودی برخودار بوده است. شدیدترین و تأثیرگذارترین سیلی كه در دهه های گذشته رخ داده است مربوط به سیلاب حوالی سال 1354 است كه بیشتر موجب تخریب روستاهای همجوار شد  اما به روستای دارستان به بلحاظ دارا بودن سیل بند ( خاكریز ) آسیب جدی وارد نشده است.

پوشش گیاهی
جنگل و مرتعی در حاشیه روستای دارستان وجود ندارد. بیشتر اراضی اطراف روستا را باغات پسته پوشانیده اند كه عمده آنها در قسمت شمال شرقی و جنوب و جنوب غربی روستا واقع شده اند.
بجز باغات پسته، پوشش گیاهی نواحی بیابانی منطقه شامل بوته های تیغ دار با برگهای سوزنی یا خاردار نظیر آدور و كهورك و بوته های فصلی مانند جلنگو و مَك ( = شیرین بیان ) می باشد.
وجود آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی این منطقه، دشت گونه بودن، كم بودن مقدار بارندگی و بادهای موسمی تابستانهای گرم و خشك و زمستانهایی سرد را پدید آورده است و این شرایط باعث عدم پوشش گیاهی ممتد در این منطقه شده است.

جمعیت
آمار و ارقام:
طبق محاسبات در سال 1385 هجری شمسی جمعیت روستای دارستان 1306 نفر می باشد كه از این تعداد 687 نفر را مرد و 619 نفر را زن تشكیل می دهند.
آمار جمعیت روستای دارستان كه در سال 1385 در پی سرشماری عمومی نفوس و مسكن مركز آمار ایران اعلام شد از رسمیت بیشتری برخوردار است.
سیر تحولات جمعیتی:
روستای دارستان در سال 1345 شمسی به عنوان یك آبادی متوسط در سطح منطقه محسوب می شده و جمعیتی برابر با 469 نفر را در خود جای داده بود و این در شرایط بود كه هنوز تغییرات اجتماعی – اقتصادی و كالبدی تمدن جدید به وجود نیامده بود و جمعیت سكونت گاهها وابسته به توانهای ارگانیك و طبیعی خود بوده است.
در سال 1355 جمعیت این روستا با رشدی 0.5 درصدی به 492 نفر رسید.
اما در سال 1365 جمعیت این روستا رشد قابل توجهی به مقدار 4.7 درصد را تجربه میكند و به عدد 777 نفر می رسد
در سال 1375 با رشد نسبی 3.1  درصد جمعیت روستا به 1055 نفر می رسد
در سال 1380 با رشد 2.5 درصد به 1193 نفر رسید.
و در سال 1385 جمعیت روستا با بالاترین رشد نسبی خود یعنی 4.8 درصد به عدد 1306 نفر رسیده و این روال رشد با سیر صعودی ادامه دارد. مضاف بر اینكه واگذاری مسكن جدید در دارستان كه از حوالی سال 1387 در قالب شهرك جدید ، افزایش آمار جمعیت این روستا را سرعت زیادی بخشیده است.

بررسی ویژگیهای جمعیتی روستا:
الف) جمعیت ساكن روستا كه به طور دائم در تمام فصول سال در این روستا ساكن بوده و عمدتا بومی هستند و در فعالیتهای اقتصادی روستا نقش مهمی دارند و تعداد آنها در سال 1386 در حدود 1306 نفر در غالب 300 خانوار بوده است

ب) جمعیت بومی غیر ساكن ( جمعیت فصلی ) كه معمولا ساكن شهرستان سیرجان بوده و فقط در ایام تعطیل و فصل برداشت محصول به روستا می آیند علاوه بر آنها عده ای هم از روستاهای كفریز و برج شیله به منظور تحصیل و به عنوان دانش آموز در ابتدای سال تحصیلی ساكن روستا می شوند

ج) كارگران مهاجر شاغل در باغات پسته كه عمدتا افغانی بوده و در فصول مختلف سال تعداد آنها به تناسب كارهای موجود در باغات تغییر می كند اما مهاجرت آنان به صورت غیر دائم است
قابل توجه این كه از زمان تأسیس روستای دارستان اجازه سكونت دائم به هیچ  یك از مهاجران افغانی داده نشده است.

روند رشد جمعیت و پیش بینی جمعیت آینده روستا:
با احتساب نرخ رشد 4.8 درصدی جمعیت روستا در سال 1385 و ادامه این روند جمعیت روستا در پایان سال 1390 بالغ بر 1520 نفر پیش بینی می شود .
منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
 منطقه ویژه اقتصادی سیرجان در سه كیلومتری شمال غرب شهر تاریخی سیرجان و با وسعت 1380 هكتار، در مجاورت جاده ترانزیتی و راه آهن سراسری سیرجان - بندرعباس و فرودگاه سیرجان واقع شده كه با داشتن سیصد كیلومتر فاصله تا بندرعباس، 175 كیلومتر تا كرمان، 400 كیلومتر تا یزد، 380 كیلومتر تا شیراز و 960 كیلومتر تا تهران به عنوان شهر سایه بزرگترین بندر تجاری ایران "‌بندرعباس" عمل می كند.
فاصله هوایی بین تهران و سیرجان یك ساعت و پانزده دقیقه و سفر زمینی مطمئن نیز در كمتر از 12 ساعت انجام می شود.
سیرجان در ارتفاع 1730 متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده و از هوای غیر شرجی چهار فصل برخوردار است.  بیشینه حرارت در تابستان 38 درجه سانتیگراد و كمینه آن 5 درجه زیر صفر در زمستان می باشد. رطوبت متوسط 37% و متوسط بارندگی سالانه سیرجان 180 میلیمتر است.
منطقه ویژه اقتصادی سیرجان در بهمن ماه سال 1370 بر مبنای تبصره 20 قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تاسیس و از شهریور ماه 1372 تاسیسات گمركی و انبارهای نگهداری كالا و فاز اول تاسیسات زیر بنائی به بهره برداری رسیده است.
خیابانهای دسترسی آسفالته، شبكه های داخلی آب، برق، گاز، تلفن، سامانه آتش نشانی و لوله كشی ویژه خاموش كردن آتش از جمله تاسیسات زیربنائی منطقه ویژه سیرجان می باشد.
قلعه سنگ
در واقع قلعه سنگ شهر قدیم سیرجان بوده كه در حال حاضر جز دیوارهای فروریخته و منبر سنگی چیزی باقی نمانده و اگر آثاری موجود باشد ، جز در دل خرابه ها و داخل ساختمانهایی كهبه صورت تپه های خاك در آمده اند ، چیزی دیده نمی شود . در واقع شهر قدیم سیرجان بوده كه در حال حاضر جز دیوارهای فروریخته و منبر سنگی چیزی باقی نمانده و اگر آثاری موجود باشد ، جز در دل خرابه ها و داخل ساختمانهایی كهبه صورت تپه های خاك در آمده اند ، چیزی دیده نمی شود . منبر سنگی قلعه سنگ ، تنها یادگار شهر قدیم سیرجان است . این منبر با ارتفاع 5/1 متر و به وزن بیش از دو تن ، از دوران سلطنت سلطان احمد مظفری ( 789 هجری قمری ) به یادگار مانده كه هفت سال قبل از خرابی شهر قدیم سیرجان به این صورت حجاری شده است . قلعه سنگ بر روی كوه سفید آهكی ، كه در وسط جلگه سیرجان با ارتفاعی در حدود 200 متر از سطح جلگه قرار دارد ، بنا شده كه محیط آن حدود 4000 متر است . بالای این كوه را مسطح نموده اند تا بتوانند ساختمان بسازند. این قلعه در اصل قلعه نظامی شهر بوده و ساختمانهای شهر در اطراف قلعه و بخصوص در قسمت شرقی و شمالی آن تا حومه كهن شهر بنا گردیده است .امروزه كه در بعضی جاها ، بولدزرها خاك آن را برای زراعت و به عنوان كود به باغهای اطراف می برند ، قسمتهایی از دیوار اطاقها و سقف ها نمایان می گردد . در قسمت جنوبی ای قلعه ، خانه هایی عالی و منازلی مرتفع با دیوارهایی بلند وجود داشته كه محل سكونت اعیان و اشراف بوده است . در سمت شمالی آن خیابانی وسیع ، از شرق به غرب امتداد داشته كه در اطراف آن بازار ، منازل مسكونی و تجارتخانه قرار داشته است. در سمت شمالی ، در نزدیكیهای بالای این قلعه ، سنگ را تراشیده و آن را به صورت صفه ای در آورده اند كه به نام شاه نشین معروف است . در قلعه ، محبسی وجود داشته كه در آن مومیایی پیدا شده است . این محبس در سمت جنوبی قلعه است و شكافی در آن وجود دارد كه معدن مومیایی است . در سمت غربی قلعه ، مغاره ای است در كمر كوه كه به طور طبیعی ، توخالی و تشكیل دالانی طولانی داده و به جز همان راهرویی كه دراد ، دیگر منفذی بر آن نیست و به همین دلیل كسی نمی تواند به منتهای آن برسد . ظاهراً اینجا زندان قلعه بوده است و اشخاص سیاسی را كه از و طغیان آنها بم داشتند ، در این زندان حبس می كرده اند . این محبس محل زندانی امیر مبارزالدین محمد مظفر و سلطان شاه بوده است . خلاصه شهری كه قرنها پابرجا بوده وهزاران انسان را در خود جای و پرورش داده و نیز قلعه ای مهم در ایران به شمار می رفته ، بیش از شش صد سال است كه ویران شده است . برای ساختن قلعه چون بردن مصالح ساختمانی بر فراز كوه كه ارتفاع آن از سطح جلگه 300 متر است آن هم با شیب تند ، كار مشكل و خسته كننده ای بوده، از ابتكار حمل مصالح ساختمانی به وسیله بز استفاده كرده اند ؛ به طوری كه بر پشت بزها خورجینكهایی انداخته و داخل هر خورجین یك یا دو آجر می گذاشته و بزها را روانه بالای كوه می كرده اند و در بالا كارگرانی بودند كه بار آنها را خالی و مجدداً آنها را روانه پائین می كرده اند و این كار دوباره تكرار می شد .

سد سیرجان
کویر نمک سیرجان
كویر نمك سیرجان هم‌اكنون به‌صورت انبار عظیمی از نمك محلول درآمده كه سرتاسر حوضه دشت سیرجان را به‌طور غیرمستقیم چه در حالتی كه دریاچه نمك پرآب باشد و چه در حالت خشك و كویری انباشته از نمك را تحت‌تأثیر خود درآورده است سطح باتلاق را پوشش ضخیمی از نمك طعام پوشانده است.
باتلاق نمك به‌صورت نوار شمال‌غربی، غرب تا جنوب‌غربی دشت سیرجان را در برمی‌گیرد و دنباله آن به‌صورت منقطع و ضعیف تا دشت شهر بابك ادامه دارد.

كف چاله سیرجان 1260 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و 1458 متر زیر بلندترین قلل ارتفاعات اطراف خود است. كویر سیرجان بصورت نا متقارن در مقابل حد آبی غربی چاله در دره ای باریك قرار گرفته است.مخروطهای افكنه بزرگتر از شمال شرقی همراه با تپه های ماسه ای عظیمی سطح این كویر را تقلیل می دهند. در صفحات محدود بین مخروط افكنه ها و تپه های ماسه ای چند دهات با مزارع كشاورزی وجود دارد كه بسیاری از آنها اكنون با ماسه پوشیده شده است.مخروطای افكنه جنوبی به مراتب كوچكتر از سفره های شمالی آن هستند. آنها نیز از طرف جنوب بر روی سطح كویر توسعه یافته اند.
سطح عمده این كویر پوشیده از صفحات باد كرده است . جنس خاك این كویر از نوع صفحات رسی است. آبهای زیر زمینی از زیر تپه های شنی  از سمت شمال به طرف جنوب حركت كرده و وارد كویر می شوند.
تپه های ماسه ای اطراف این كویر از نوع تثبیت شده است و از نوع تپه های كندویی شكل و طولی است. جهت عمومی این تپه ها در بخش شمالی كویر، جهتی شمالی جنوبی دارد و در بخش جنوبی جهتی شمال غربی - جنوب شرقی دارند. سطح آبهای زیرزمینی در این كویر بالا می باشد.
راه دسترسی : جاده خاكی از شهر سیرجان به سمت روستای شریف آباد (غرب  سیرجان) - بعد از عبور از شریف آباد پس از طی مسافتی در حدود 20 كیلومتر وارد كویر سیرجان می شوید.
مسیر دوم : مسیر آسفالته سیرجان به نیریز از جنوب این كویر میگذرد.  

بادگیر چپقی
بادگیر چپقی سیرجان یکی از منحصربه‌فردترین بادگیرهای ایران و جهان است که برای خانهٔ سید علی‌اصغر رضوی ساخته شده‌است. این بادگیر در دوران رضا شاه پهلوی توسط معماری به‌نام سید محمد شجاعی و به تقلید از دودکش‌ها و هواکش‌های کشتی‌های قدیمی ساخته شده‌است.بادگیر چپقی مربوط به دوره پهلوی اول است و در سیرجان، بلوار دکترصادقی، کوچه حاج رشید واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۴۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
باغ سنگی
 باغی که در اثر کمبود آب و بی توجهی ٰ سالیان سال است که خشک شده است و صاحب باغ نیز در کنار درختان خشک باغ خود در بستر خاک آرمیده است و به خوابی ابدی فرو رفته است و به درختان خود پیوسته است و بخشی از خاک آنجا را تشکیل داده است . پیرمرد کر و لالی که تنها لذت و دلخوشی اش این باغ و محصولات آن بود پس از آنکه باغش خشک شد به نشانه علاقه ای که به باغش داشت تصمیم گرفت با آویختن سنگ هایی به درختان خشک باغش یاد آن ها را در دل خود زنده نگه دارد و داستان و ماجرایی به دفتر تاریخ وارد نماید . وی پس از اینکه درختان باغش را با آویزان کردن سنگ هایی بزرگ زیبایی خاصی بخشید. اجساد گوسفندان و پرندگان و هر چیز دیگر را هم که پیدا می کرد از درختان آویزان می کرد و مدتی که گذشت این درخت ها با سیم های برق و تلفن و آشغال دیگر تزئین شدند و در نظر بعضی از افراد هنری جدید جلوه کردند و بعضی با خبر یافتن از وجود چنین باغی و چنین ابتکاری وی را هنرمندی جدید و بعضی دیگر وی را دیوانه ای دانستند و بعضی دیگر بر او تاسف خوردند و ناراحت شدند . و از اطراف ایران و حتی صدا و سیما به این باغ آمدند و خبر و گزارش تهیه کردند و کم کم این باغ و این شخص شهرت پیدا کردند. اما بعد از مدتی که گذشت تنه درختان خواهد پوسید و از بین خواهد رفت و فقط سنگ هایی از آن باقی خواهد ماند . مکانی که میتوان آن را به یک جاذبه توریستی تبدیل کرد و از آن منفعت زیاد برد و برای آن تبلیغ زیادی کرد . این باغ در 30 یا 45 کیلومتری شهرستان سیرجان و در روستای بلورد قرار دارد و بین شهرستان بافت و شهرستان سیرجان قرار گرفته است . از فرعی ای که از جاده اصلی سیرجان-بافت جدا می شود، چهار کیلومتر جاده خاکی است تا باغ سنگی. باغی که حدود صد درخت دارد. بعضی از درختان تنه هایی ضخیم و سنگ هایی بزرگ دارند و بعضی دیگر تنه های باریک و سنگ های کوچکتر. دراین باغ هیچ اثری از سرسبزی نیست اطراف باغ هم حصار ندارد و از درون باغ می توان کوه هایی که در فاصله چند کیلومتری وجود دارد را ببینیم. درویش خان اسفندیار پور در سال 1342 شروع به جمع آوری سنگ و آویزان کردن آن به درختانش کرد و سنگ ها میوه های درختان خشک او را تشکیل دادند . بعد از مدتی که باغ او شهرت پیدا کرد برای اینکه داستانی راجع به آویزان کردن سنگ ها و این کار او بسازند گفتند که (( وی که یکی از زمین‌داران سیرجان بود؛ چند سال بعد از انجام اصلاحات ارضی، در سال 1340 که بسیاری از زمین‌هایش را از دست داد، به نشانه اعتراض درخت‌های باغش را که همه آنها خشک شده بود با آویزان کردن سنگ زینت بخشید. )) و اینگونه صاحب باغ و این باغ را وارد سیاست کرده و گفتند که وی به نشانه اعتراض به اقدامات شاه پهلوی ٰ باغ خود را اینگونه کرده است و درویش خان صاحب باغ را به سیاست چسباندند .درویش خان پس از 90 سال زندگی در 19 فروردین سال 1386 درگذشت و پیکرش در محل باغ سنگی بلورد سیرجان به خاک سپرده شد.

 یخدانهای دوقلو
این بنا دارای دیوارهای بلند و مخازن یخ بوده كه از خشت خام و ملات گل ساخته شده است. اهالی سیرجان در فصل زمستان مخزن یخدان‌ها را از یخ پر نموده و با بستن درب‌ها و روزنه‌ها، در فصل تابستان از یخ آن استفاده می‌كردند.
اما در حال حاضر این مکان تبدیل شده به زمین والیبال!

آیا این است وظیفه ملی ما در قبال آثار تاریخی‌مان که همان هویت ملی است.
متاسفانه در جای جای این مملکت این گونه مناظر تاسفبار به وفور یافت می‌شود.
شاید همان بهتر که منشور کوروش و امثال آن در موزه‌های دیگر کشورها باشد تا شاید آیندگان از هویت ایرانیان سابق اطلاعاتی کسب کنند!

متاسفانه اثرات ضربات توپ و به حال خود رها شده این مکان زیبا، در عکس‌ها به خوبی پیدا است.
آیا گوش شنوایی و چشم بینایی یافت می‌شود!

مرقد امام زاده علی
در كیلو متر 15 سیرجان بین راه سیرجان و قلعه ی سنگ بقعه ی علی بن محمد بن ابراهیم بن موسی بن جعفر(ع) واقع است كه علاوه بر شرافت و امامزادگی در تقوی و علم و فضیلت نیز ممتاز بوده است وی دز سال 201 هجری قمری مقارن هجرت امام رضا(ع) از طریق اهواز و فارس به قصد دیدار آن حضرت به این سامان آید و مردم از حضورش كسب فیض می نمایند تا اینكه پس از شهادت امام رضا(ع) به دست عمال بنی عباس به فیض شهادت نایل می شود. تا سال1253 قمری كه توسط یكی از خوانین راه سیل تغییر داده شد این حرم شریف به علت قرار داشتن در مسیر رودخانه دست خوش آسیب قرار می گرفت و از آن به بعد خوشبختانه از این گونه صدمات مصون مانده است در سال 1255 قمری در زمان سلطنت محمد شاه قاجار حیدر قلی خان كه باعث تغییر مسیر رودخانه گشته بود با هزینه ی شخصی حرم و بقعه و گنبد مستحكمی بنا نمود و با نقوش و خطوط زیبا و اشعاری درباره ی آن بزرگوار دیوارها و سقوف را زینت داد. جعبه ی خاتمی كه قبر امامزاده را در خود جای داده ارزِش هنری والایی دارد و قدمت آن به چندین قرن قبل می رسد.
تپه شاه فیروز
تپة شاه فیروز در فاصلة 1۲ كیلومتری جنوب شرقی سیرجان قرار دارد.در روزگاران كهن كه مردم فلات ایران در آغوش طبیعت زندگی می كردند با حك تصاویر مختلف بر روی سطح صخره ها و شاید همراه با اعمال اعتقادی ، روابط خود با طبیعت را بیان می كردند. به نظر می رسد كه نقوش متعدد بزكوهی بر روی سطح صخره ها در تپه شاه فیروز سیرجان حكایت از رابطه فراوانی است كه مردمان عصر این دوره با این حیوان داشته اند.بی شك نقش كنده های تپه شاه فیروز ارتباطی تنگاتنگ با آثار ، ابنیه و محوطه های تاریخی پیرامون خود دارد. كنده كاریهای صخره ای مذكور را می توان به استقرارهای اولیه مشخص شده یعنی دورة ساسانی ، دوره های محتلف اسلامی تا زمان حاضر نسبت داد.بیش از 200 مورد نقوش مختلف بر پیكره سنگهای تپه شاه فیروز اجرا شده است كه می توان آنها را به نقوش حیوانی ، گیاهی ، انسانی و نقوش نامشخص تقسیم نمود. بیشترین نقوش مربوط به نقوش حیوانی بخصوص نقش بزكوهی است. حیوانات شكاری نظیر پلنگ ، روباه و گرگ نیز دیده می شود. نقوش گیاهی را می توان نقوش استیلیزه سرد یا خوشه گندمی نام نهاد. همچنین بعضی نقوش نظیر دایره ، نیم دایره ویا اشكال هندسی است كه بدرستی نمی توان منظور نقاش حكاك را فهمید و آن را تفسیر كرد

آجرهای این بنا به شكل مربع می باشند و مردم این نواحی نقل می كنند كه در ساختمان آن از شیر شتر استفاده شده تا بنا محكم ساخته شود و پا بر جا بماند.
در اطراف آن، و در تمام سطح تپه ای كه بنا بر روی آن ساخته شده ،قسمتهای شكسته و باقیمانده ی ظروف سفالی به چشم می خورد و وجود تمدنی عظیم را در این نواحی نشان می دهد. چهار ستون از این ساختمان خراب شده و فرو ریخته ،اما سقف آن هنوز بر روی چهار ستون مستحكم دیگر باقیمانده است.
آنطور كه مردم سیرجان میگویند،این مقبره متعلق به ابوكالیجار پسر عضد الدوله دیلمی است كه بر اثر خوردن گوشت آهو دل درد گرفته و در همین محل درگذشته و او را برفراز این تپه دفن كرده اند
آقای دكتر باستانی پاریزی در كتاب از سیر تا پیاز می نویسد:
« یك روایت دیگر در مورد شاه فیروز داریم و آن این است كه یكی از پادشاهان دیلمی در این حوالی ، در اثر خوردن گوشت آهو دل درد شد و سپس درگذشت.