آستارا شهری بندری، مرزی، یکی از قطبهای اقتصادی، توریست داخلی و بینالمللی در سواحل غربی دریای خزر ، مرکز شهرستانی به همین نام در شمالیترین نقطهٔ استان گیلان و آخرین نقطهٔ مرزی ایران و جمهوری آذربایجان و از نظر جغرافیایی در مرکز منطقه تالش قرار دارد. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای آذربایجان، از غرب به استان اردبیل و از جنوب به شهرستان تالش در استان گیلان محدود شدهاست. آستاراچای، آستارای ایران را از آستارای آذربایجان جدا میسازد. بخش اصلی راه شوسه آستارا-اردبیل تقریباً به موازات این رود و خط مرزی کشیده شدهاست. در منطقهٔ آستارا علاوه بر زبان ترکی آذربایجانی، زبان تالشی نیز رایج بود ولی در اثر مهاجرتهای زیاد از اهمیت آن کاسته شدهاست. این شهر از نظر جغرافیایی بر سر سه راه قرار گرفتهاست: راه جنوبی آن از کنار دریا خزر به بندر انزلی و راه شمالی آن از کناره همین دریا به جمهوری آذربایجان کشیده شدهاست. راه غربی آن که از حیران میگذرد، به اردبیل میرسد. آستارا از لحاظ اقتصادی، در استان و کشور نقش تعیینکنندهای را داراست، به طوریکه یکی از ۳۰ شهر گردشپذیر ایران، سومین مرز فعال کشور در زمینه صادرات و واردات رتبه نخست صادرات و بزرگترین گمرک زمینی شمال کشور، از امنترین و پرترددترین مرزهای زمینی کشور، دومین منبع درآمد استان گیلان ، و دارای بیشترین سهم ارزشی صادرات چمدانی در کشور میباشد. علاوه براین، بندرآستارا نخستین بندر خصوصی کشور و پنجمین بندر فعال ترانزیتی شمال کشور است. در حال حاضر بزرگترین پرچم کشور در استان گیلان، در پایانه مرزی آستارا برافراشته شدهاست.
آستارا به موجب قانون تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ش. بخش شهرستان اردبیل بود، در
مهرماه سال ۱۳۳۷ش. تابع آذربایجان شرقی شد و از خرداد سال ۱۳۳۹ش. جزو
استان گیلان گردید.جمعیت آن بر اساس سرشماری سال 1381ش، 70170 نفر بوده و
در حال حاظر نزدیک به ۱۰۰۰۰۰ نفر میباشد. از اماکن تاریخی شهرستان آستارا
میتوان به بقعه شیخ تاج الدین محمود خیوی در لمیر محله آستارا، قلعه
شیندان، قبرستان قدیمی ونه بین که در بالای دهکده توریستی حیران بر سر راه
فرعی نمین واقع است، قبرستان قدیمی دهکده گنج کشی از آبادیهای نزدیک حیران،
بقعه پیر قطب الدین نزدیک دهکده باغچه سرا، بقعه سیدابراهیم و سیدقاسم که
گفته میشود پسران امام موسی کاظم در د هکده کانرود اشاره کرد.
ویژگی های خاص بندر مرزی آستارا:
1. به دلیل استفاده بیش از حد سفال به شهر بام های سفالین معروف است.
2. دبیرستان پر افتخار حکیم نظامی نماد فرهنگ بالای شهر می باشد که در سال 1387جشن صد سالگی آن برپا خواهد شد.
3. با داشتن بیش از 8/98% باسواد نخستین شهر با سواد ایران می باشد.
4. می توانید به دلیل واقع شدن دریا در شرق و کوه در غرب طلوع و غروب خورشید را در اوج زیبایی به دیده ی تماشا نگریست.
وجه تسمیه آستارا:
1.
دربارهٔ نام این شهر گفته شده که در آغاز آهستهرو بوده زیرا کاروانان و
مسافران زمانیکه به این منطقه مردابی ساحلی میرسیدند ناچار به حرکت
آهستهتر میشدند. همان نام اوسته رو یا هوسته رو تالشی به مرور تبدیل به
آستارا شده است. (در این مورد نگاه کنید به کتاب بستان الساحه). برخی این
نام را برگرفته از ریشه استردن یا ستردن به معنای گرفتن حق العبور یا باج
دانستهاند که با توجه به دور افتاده بودن منطقه در سالیان گذشته منطقی
بنظر میرسد.
2. بر اساس یک نظر گاه دیگر، به دلیل شدت ابری بودن منطقه،
اهالی شب ها درزمان دیدن ستاره ها به یکدیگر با عبارت ” آی ستاره” خبر می
دادند.
3. کلمه آستارا از نام استر یعنی ناهید (آناهیتا) که مورد پرستش مردان ایران باستان بوده، اخذ شده است.
4.
کلمه آستارا از ترکیه کلمه های تالشی ” اً ” بمعنی آب، ” ستو” بمعنی کنار
ساحل و "راو” بمعنی راه اخذ شده است و معنی آن ” راهی در کنار آب” است.
دلیل استعمال لین عبارت نیز وجود جاده ای باریک در کناره ساحل در منطقه
آستارا قبل از ایجاد جاده های کنونی بوده است.
5. نام آستارا از نام استر Ester نام دختر یهودی و همسر شاهزاده کیخسرو اخذ شده است.
6.
آستارا از کلمه ” استر رو” بمعنی ” یبور با حیوان بارکش” است و دلیل آن
کثرت عبور و مرور حیوانات بارکش همراه کاروان ها از معبر تجارتی آستارا در
قرن های گذشته بوده است.
اقوام و پیروان مذاهب ساکن در آستارا:
1. ارامنه: تا سال 1315 ه .ش تعداد زیادی در آستارا بودند که بعدها به انزلی مهاجرت کردند و تعدادی ساکن می باشند.
2.
اقوام زرتشتی و کلیمیان: در گذشته در این شهر می زیسته اند که قبور قدیمی
در مناطق مختلف چون حیران، ونه بین و لاتون دیده می شوند.
3. خلج ها: از اورامانات کرمانشاه آمده و در لوندویل و سیبلی ماندند.
4. چاردولوها: باخلج ها التفات یافتند.
5. الکچی ها: قبل ازسال 1304 ه.ش آمده و در تله سیفی ماندگار شدند.
6. اسبلی ها: در قحطی سال 237 ه.ش از آذربایجان آمده و در تله سفی سکنا گزیدند.
7. گیلک ها: در پشت مسجد گیلک لر و بعد در تمام نقاط شهرساکن شدند.
8. آذری ها و تالش ها: در تمام نقاط شهرساکن شدند.
9. اهل تسنن: در روستای عنبران و چند روستای دیگر ساکن شدند.
و اکنون اکثریت ساکنین به زبان آذری با لهجه ای خاص صحبت می کنند.
گمرک:
تاریخ
تاسیس گمرک در آستارا، به صورت دقیق نمی باشد. ولی شواهد تاریخی چنان
عنوان می کند که: در سال 1205ه.ش وقتی شاه عباس میرزا می خواست برای قشون
یورت تهیه کند از فتحعلی شاه در خواست کمک مالی می کند، شاه در جواب می
گوید از پول عوارض گمرکی آستارا فراهم کنید. ژان اوبن در کتاب «ایران
امروز» به توصیف آستارا پرداخته و می نویسد «آستارا بندری ایت در جوار
اردبیل – این شهر گمرکی دارد که از سوی متصدیان بلژیکی اداره می شود»
محوطه
گمرك بندر آستارا 1275 – افراد به ترتيب از راست به چپ 1- ميرزا عليخان
امير تومان 2- حاج حيدر خان امير تومان خوئي 3- كودك ، فرزند قدرت
الملك 4-قدرت الـملك مباشر خالصجات 5- حـاج قـلعه بيگي 6- ذبـيح الـملك (
حيدر خان ) رئيس گـمركات 7- نشسته ،حاجي علي اصـغر تاجر باشي 8-
عاليـجناب مير جهانگير خان الحسيني 9- نـماينده بـلژيكي ها
حال
گمرک آستارا به عنوان یک اداره ی کل در امور واردات و صادرات قطعی، ورود و
خروج موقت، تعاونی مرز نشینان، ترانزیت داخلی و خارجی ، کارنه تیر بین
المللی ،مبدا و مقصد کارنه تیر، کاپوتاژ ،امور مسافری، مرجوعی، امانت های
پستی و قضایی به فعالیت مشغول می باشد.
این گمرک در رتبه اول تجارت چمدانی در میان مرزهای زمینی و رتبه نخست در میان مرزهای شمال کشور از لحاظ صادرات را به دست آورده است.
شیلات:
قبل
از سال 1251ه.ش صید از لنکران تا انزلی در اجاره ی میر ابراهیم خان تالش
بوده که میر محمد خان آستارایی، صید گاهی در کولیور انزلی ایجاد نمود و
اداره ی آن را بر عهده ی پسرش میر محمد باقر گذاشته که ایشان در انزلی به
جوانمردی شهرت داشتند وی در کولیور وفات یافته…
بعد از سال 1251ه.ش
امتیاز دریای خزر از طرف دولت ایرات به یکی از اتباع روس واگذار گردید. در
آن موقع آستارا ناحیه ی یک شیلات و بزرگترین بازار فروش انواع ماهی بود که
به آستارا خان صادر می شده. در سال 1320ه.ش این امتیاز به انزلی واگذار، تا
در بهمن 1331ه.ش دوره ی زمامداری دکتر مصدق، شیلات، ملی اعلام شد و پس از
احداث مراکز صید دوباره رونق از دست رفته را به دست آورد.
بندر آستارا
هم اکنون با مساحتی حدود 334 کیلومتر مربع در مجاورت سواحل غربی دریای خزر
می باشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا و نزدیکی به
دره ی حیران و اقلیم کوهستان، آب و هوای مرطوب ومعتدل، اندکی خنک تر از
مناطق پست جلگه ای دیگر استان می باشد. محصولات آن غلات، حبوبات، برنج و فر
آورد ههای دامی می باشد. دمای این شهر در زمستان بین( 15 تا 2- )سانتی
گراد و در تابستان بین (15تا35) درجه در نواسان است. میزان متوسط بارندگی
در سال 1265 میلیمتر می باشد که کم باران ترین وقت خرداد ماه و پرباران
ترین وقت آبان ماه گزارش شده است.
تاریخچه آستارا
آسْتارا، شهری کوچک در ساحل غربی دریای خزر و در شمالیترین نقطة استان گیلان و آخرین نقطة مرزی ایران و شوروی، مرکز شهرستان آستارا (هـ م) و تابع استان گیلان با 908‘25 نفر جمعیت (سرشماری 1356ش) و ْ48 و َ51 و ً35 طول شرقی و ْ38 و َ26 و ً25 عرض شمالی. این شهر از نظر جغرافیایی بر سر سه راه قرار گرفته است: راه جنوبی آن از کنار دریای خزر به بندر انزلی و راه شمالی آن از کنارة همین دریا به ارّان (هـ م) که روسها آن را آذربایجان شوروی خواندهاند، کشیده شده است. راه غربی آن که از گردنة حیران میگذرد، به اردبیل میرسد. آستارا از شرق به دریای خزر، از شمال به آستارای شوروی، از غرب به شهرستان اردبیل و از جنوب به منطقة طالشنشین گرگانرود محدود است. رود آستارا که از کنار راه شوسة آستارا ـ اردبیل میگذرد، آستارای ایران را از آستارای شوروی جدا میسازد. آستارا در اراضی هموار ساحلی واقع است و سطح آن در حدود 28 متر از سطح دریای آزاد پایینتر است. فاصلة آن تا رشت، مرکز استان، 190 و تا تهران 540 کمـ است. زبان اصلی اهالی ترکی و احیاناً طالشی است.
سابقة تاریخی: قدیمترین مأخذی که در آن از آستارا یادی به میان آمده، کتاب حدودالعالم (تألیف 372ق/982م) است. در این کتاب، آستارا به شکل «استراب» ضبط گشته و جزو ناحیة گیلان دانسته شده است (ص 149). پس از آن، قدیمیترین مورّخی که از آستارا نام برده است، سیدظعیرالدّین مرعشی است. وی 3 بار این محل را به نام «آستارا» (صص 283، 292، 296) و یکبار به نام «استاره» (ص 227) آورده است. بیشتر مؤلفان بعدی مانند علیبن شمسالدینبنحاجیحسین لاهیجی و عبدالفتاح فومنی و میرخواند، همه نام این شهر را به صورت «آستارا» آوردهاند. تنها در صریحالملک (که دربارة موقوفات مزار شیخصفیالدین اردبیلی است)، این نام به شکلهای «اصطاراب» «اصطراب» (صص 136 الف و ب، 138 ب) و «استاره» دیده میشود که 2 صورت اول با شکل مذکور در حدودالعالم قرابت دارد.
از جهانگردان، کانی از این شهر نام برده و آن را توصیف کردهاند. شاید وصف ابت رساتر از دیگران باشد. وی که در 1259ق/1843م از این محل میگذشته، نام این شهر را «دهنه کنار» ضبط کرده است. به نوشتة او دهکدة دهنه کنار در مصبّ رودخانه آستارا است، دارای 50 تا 60 خانوار جمعیت است و دکانهایی دارد که اجناس آن به خاج ایران حمل میشود (دانشنامة ایران و اسلام). آستارا به موجب عهدنامة گلستان که در 1228ق/1811م میان دولت ایران و روسیه منعقد شد به دو قسمت تقسیم گردید. قسمتی از این شهر که در شمال رودخانة آستارا است، به دولت روسیه واگذار گردید و رودخانة آستارا مرز میان دو کشور شناخته شد.
جاذبه های گردشگری آستارا
باغ پرندگان آستارا
باغ پرندگان آستارا در ورودی جاده آستارا ـ رشت در زمینی به مساحت یکهزار و ۵۰ متر مربع احداث شدهاست که در آن بالغ بر ۳۰۰ پرنده از ۶۰ گونه مختلف وجود دارد. از جمله پرندگان این باغ میتوان به طاووس، قرقاول، طوطی، مرغهای تزیینی، سرسفید کاکلی، امپراتور، بلدرچین، کبک، بلبل، قناری، مینای سخنگو و مرغ عشق اشاره کرد. همچنین از میان قرقاولهای مونال، فایربک، ترکاپان، سیلور، طلایی، سیونهو، شاهی، پرتغالی، سبز، گردن حلقهای و کالج، گونه فایربک و مونال بیش از همه مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفتهاست. تمام قرقاولهای مذکور زینتی، خارجی و کمیاباند و برخی از آنها مانند مونا و فایربک در گیلان و سطح کشور بهندرت یافت میشوند. گفتنی است، در هر ماه به طور متوسط حدود ۵۰ گردشگر از روسیه، جمهوری آذربایجان، اوکراین و حتی عراق از باغ پرندگان آستارا بازدید کرده، اقدام به تهیه عکس و فیلم از گونههای کمیاب آن میکنند.
بقعه آقا سید علی کیا
بقعه آقاسید علی کیا این بقعه درمسیر دسترسی آستانه به کیاشهر قراردارد .در روستای اشمان کما چال و در کنار جاده اصلی واقع است .وضع ظاهری ضریح با سایر بقاع متفاوت است . در ساخت ضریح تمام از آهن استفاده شده است.درروستای اشماکما چال همه امکانات رفاهی اولیه وجود دارد اعم از خانه بهداشت ، قهوه خانه ، خواروبار فروشی تعمیرگاه .در وسط آبادی و در کنار جاده اصلی بازارچه کوچک محلی قرار دارد.این بقعه در زمینی بیش از هزارمتر مربع احداث شده در حیاط آن درختان صنوبر زیادی کاشته شده که به عنوان سایه بان مورد استفاده قرار می گیرد. در گیلان چند بقعه به این نام وجود دارد و در آستانه دو امام زاده به همین نام وجود دارد . این مکان به دلیل اهمیت آن در توسعه طبیعت گردی وتوریسم روستایی مورد بحث قرار گرفت.
بقعه شیخ تاجالدین محمد خیوی
این بنا جزو آثار باستانی متعلق به عصر ایلخانان مغول می باشد که به شماره ۹۵۱ در انجمن آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.ارتفاع بنا در حدود ۶ متر است.در داخل بقعه سه قبر وجود دارد که قبر وسطی مرقد شیخ تاج الدین محمود خیوی ست.وی از نوادر بزرگان اهل سنت و مشایخ طریقت-احتمالا نقشبندیه-در قرن هفتم هجری قمری برابر با قرن سیزده میلادی بوده است.اهالی محلی او را با نامهای دیگری چون ملا محمود و شیخ محمود کیژه(پرنده)-یعنی کسی که در آسمان همچون پرنده پرواز می کرده-نیز می خوانند و کرامات فراوانی از جمله:طی الارض،شفای بیماران و…از شیخ نقل می کنند.اما علت اینکه او را خیوی می نامند این است که احتمالا از اهالی خیاو(مشکین شهر امروزی) بوده و یا حداقل مدتی در آنجا سکونت داشته است.آنطور که ترجمه متن سنگ قبر شیخ نشان می دهد،ایشان در بعد از ظهر روز یازدهم جمادی الثانی سال هفتصدو سی و دو(۷۳۲) هجری قمری وفات یافته اند. صاحب قبر جنوبی-به سمت کوه-صوفی ایوب الدین تات است که به اعتقاد مشهور اهالی،معمار و سازنده قسمت سنگی این بنا است که در بین کار از نردبان می افتد و فوت می کند،وبعدا درویشی ناشناس ادامه بنا-قسمت آجری آن را-با اموال و طلاهای موجود در بقعه می سازد و قبر سمت شمالی-به سمت شالیزار-مزار کمال الدین سنجره دهی است که از بزرگان اهل علم و عرفان منطقه بوده است این نظر چند تن از نویسندگان می با شد اما اهالی محل این قبر را متعلق به پسر شیخ می دانند.در پایان خالی از لطف نیست که در عظمت معماری و تاریخی این بنا سخن دانشمند نامدار دکتر منوچهر ستوده صاحب کتاب "از آستارا تا استرآباد” را یادآور شوم که ایشان این بقعه را جزو عجایب هفتگانه گیلان به حساب آورده و آنرا واسطه العقد و نگین انگشتر بناهای تاریخی گیلان دانسته است،وجالب است بدانید که اهل محل از فرط محبت و اعتقاد و احترام از شاخه ها و چوب درختان محوطه بقعه استفاده نمی کنند و به نوعی این مکان روحانی و نورانی را مقدس می دانند.
قلعه شیندان
قلعه شیندان (به ترکی آذربایجانی: شیندان قالاسی) قلعههای تاریخی و مرتفع در مرز جمهوری آذربایجان و ایران است، که قدمتی درحدود دوهزارسال را دارا میباشد. دژ و قلعه تاریخی در ارتفاع ۱۸۵۰ متر بر فراز کوه شیندان، در جادهٔ آستارا به اردبیل، منطقه حیران، بالای روستای ونبین و آنسوی مرز واقع شدهاست. قدمت آن به قبل از اسلام میرسد، به معنای محل نور که در آنجا آتشکدهایی بودهاست.
بقعه پیر قطب الدین
بقعهٔ پیر قطب الدین که در ۳ کیلومتری راه آستارا به اردبیل، داخل قبرستان روستای باغچه سرا، روی تپهٔ نسبتا بلند قرار گرفتهاست. این بنا آجری که طولش بیشتر از ۱۱ و عرضش ۶ متراست. پیشینهٔ بقعهٔ پیر قطب الدین به دوره قاجاریه میرسد. ورودی بنا در قسمت جنوبش قرار دارد که به کفش کن هم راه پیدا میکند. بقعه پیر قطب الدین زیارتگاه اهالی اطراف است. داخل بقعه، سنگ مرمر سفید رنگی به طول ۱۲۲، عرض۳۰ و قطر ۱۶ سانتی متر وجود دارد. کنار در ورودی بقعه، سنگ سیاه تو خالی بزرگی به صورت سنگ قبر دیده میشود که نقشهای زیبایی در چهار طرف آن حک شدهاست. در محوطهٔ اطراف بقعه، تعدادی سنگ تراشیده ظریف به صورت پلکان نصب شده که سنگ قبر سیاهی در قسمت کفش کن دیده میشود و کتیبهای دارد که متاسفانه به سبب فرسودگی، نوشته هاش خوانا نیست.
پشت بام های سفالی
در کوچه و خیابانهای آستارا که قدم میزنی متوجه میشوی سقفخانههایش با پوشش سفال پوشیده شدهاند. این نوع پوشش هم جنبه تزئینی دارد و هم اینکه از نظر معماری باعث میشود تا دمای خانهها در تابستان خنکتر از سقفهای شیروانی باشد. پوشاندن سقف در قدیم در روستاهای اطراف بهوسیله ساقههای خشک شده برنج انجام میشد که این کار خطراتی از جمله آتشسوزی و در هجوم باد قرار گرفتن را به همراه داشت، اما با تولید سفال این شکل سنتی پوشش در سقف جای خودش را به سفال داد که امروزه در اکثر پشتبامهای منطقه شاهد آن هستیم. اما چه جوری به آستارا برویم. بعد از معرفی کمی از خصوصیات منطقه برایتان بگویم که به چه شکلی میتوان به آستارا رفت.اگر مبدأ سفرتان از پایتخت باشد باید514 کیلومتر را طی کنید تا به آستارا برسید. طی این مسیر از شهرهای قزوین، رودبار، منجیل، رشت، بندرانزلی، رضوانشهر، تالش و چوبر میگذرید. آب و هوای آستارا مرطوب و معدل است ضمن این که دارای دو جور آب و هوا است، هم جلگهای و هم کوهستانی. آب و هوای جلگهای تابستانهای گرم و شرجی و مرطوب دارد و زمستانهای معتدل. اما در کوهستان تابستانهای خنک و زمستانهای سرد و یخبندان دارد. یادآور میشوم که بنا به نوشتههای تاریخی آستارای کنونی از بعد از دوران حکومت صفویان به مرور زمان و برحسب واقع شدن بر نقطه مرزی ایران و آذربایجان که در توسعه صادرات و واردات نقش داشته و دارد رونق یافته و هم اکنون نیز گمرک آستارا در اقتصاد منطقه نقش بسزایی دارد. آثار تاریخی موجود در آستار ا نشان از توجه حاکمان در دورانهای مختلف به این شهر بوده است. یک نمونه آن میتوان به ساخت گمرک در آستارا اشاره کرد که به دوران قاجاریه و قبل از آن برمیگردد. در سالهای اخیر و پس از انقلاب به علت فروپاشی شوروی سابق اجناس و کالاهای زیادی از این کشور از مرز آستارا وارد ایران میشد که علاوه بر رونق بازارهای آستارا به صنعت گردشگری در این شهر نیز کمک کرد. به این شکل که پای واردکنندگان خارجی و خریداران داخلی به این شهر توریستی باز شد و این خود تبلیغی جهت گردشگری منطقه شد. از گمرک، واردات و صادرات و همچنین از صنعت گردشگری که بگذریم، کشاورزی و دامداری در آستارا هم حرف زیادی برای گفتن دارد. برنجکاری، گندم، جو، سبزیکاری و محصولات جالیزی از عمده کارهای کشاورزی در منطقه است که سالانه با به زیر کشت بردن چندین هکتار از زمینهای منطقه به درآمدزایی در آستارا کمک میکند. باغهای مرکبات و کیوی آستارا از باغهای پرمحصول در نوع خودشان محسوب میشوند که میوه آنها هم جزو مرغوبترین میوههاست. منطقه آستارا به دلیل وجود مناطق و مراتع سرسبز از نظر تولید علوفه غنی است که این امر موجب تقویت دامپروری در منطقه شده است. زنبورداری یکی از کارهای پررونق در این منطقه است. وجود گلها و گیاهان معطر در آستارا و حومه آن، پرورش زنبور را در این منطقه نسبت به مناطق کمگل و گیاه سهلتر کرده است، طوری که تولید عسل مرغوب در این شهر کمک قابل توجهی در درآمد اقتصادی آستارا کرده است.
تالاب استیل عباس آباد
تالاب استیل در موقعیت جغرافیایی در استان گیلان واقع است. این تالاب در 7 کیلومتری شهر آستارا در حاشیه جاده لوندویل به آستارا قرار دارد.اهمیت اکو توریستی این تالاب از جهت نزدیکی به جاده، تنوع چشماندازهای طبیعی همچون کوهستان، جنگل و مزارع و کشتزارهای اطراف دوچندان میشود.ضلعغربی آن پوشیده از جنگل و پوششهای سبز گیاهی است و در ضلع شرقی آن درختان توسکای شناور منظره بسیار جالب توجهی را بوجود آورده است که در بهار و تابستان استراحتگاه مسافران بوده و از نظر گردشگری یکی از جاذبههای مهم تلقی میشود.
از ویژگیهای مهم این تالاب وجود ماهیان مشهوری مانند کپور و اردک ماهی است همچنین این تالاب طبیعی جایگاه پرندگان کمیاب بوده که برای زاد و ولد از اروپای مرکزی، ماورای خزر و مناطق قطبی به این منطقه مهاجرت میکنند که مهمترین آن چینگیر نوکسرخ است.این تالاب 138 هکتار وسعت دارد و از مکان های گردشگرپذیر استان گیلان است. وجود درختان توسکا در این تالاب، جلوه ای دیدنی به آن بخشیده است. از ویژگی های تالاب عباس آباد آستارا این است که درختان این تالاب به علت اینکه ریشه آنها در آب قرار دارد، همواره در پهنای تالاب جا به جا می شوند و حرکت می کنند. به همین علت، تالاب آستارا به تالاب درختان شناور هم معروف است. ( در گویش محلی به این تالاب هستل به معنای آبگیر می گویند ) از سال 1384 تالاب استیل به عنوان یکی از پنج منطقه نمونه گردشگری استان گیلان شناخته شده است. از ویژگیهای اکوتوریستی منحصر به فرد این تالاب میتوان به واقع شدن در میان کوهپایه، شالیزار و جنگل، وجود درختان زیبای «توسکا» که ریشه آنها در آب شناور است، زیستگاه انواع حیوانات از قبیل «نوتریا» نوعی موش جونده و ماهیان مشهوری مانند کپور و اردک ماهی، محل زاد و ولد انواع پرندگان بومی و تحت حفاظت که از مناطق سردسیر و به خصوص اروپای مرکزی به این منطقه خوش آب و هوا مهاجرت میکنند، اشاره کرد. از ویژگیهای مهم این تالاب وجود ماهیان مشهوری مانند کپور و اردک ماهی است همچنین این تالاب طبیعی جایگاه پرندگان کمیاب بوده که برای زاد و ولد از اروپای مرکزی، ماورای خزر و مناطق قطبی به این منطقه مهاجرت میکنند که مهمترین آن چینگیر نوکسرخ است. این منطقه با عنوان پناهگاه حیات وحش در لوندویل آستارا واقع شده است. مساحت پارک حفاظت شده بیش از هزار هکتار است که از سمت شرق به دریای خزر میرسد، از شمال با شهرستان آستارا همسایه است، از جنوب به شهر لوندویل میرسد و از غرب به جاده آستارا وصل میشود. در این منطقه گونههای گیاهی متنوع زیادی وجود دارد که از جمله آنها میتوان به اناروحشی، ازگیل کوهی، تمشک وحشی و…. اشاره کرد. بیش از صدگونه از جانوران و پرندگان کمیاب و زیبا زندگیجانوری این منطقه را تشکیل میدهند. جهت شناخت بیشتر اینگونههای جانوری میتوان از عقاب، پرستو، روباه، حواصیل، سهره، درنا، قرقاول، گراز، سمورآبی، انواع اردک، آبچیلک، فوک دریایی، قوی فریادکش و دهها گونه دیگر نام برد. این مجموعه دارای آبگیرهای متنوع و تالابهای زیبایی است که در آنها پرندگان و جانواران آبزی زیادی زندگی میکنند. به علت پائین بودن سطح این محوطه از آبهای آزاد، رطوبت بسیار زیادی دارد که این خودش امتیازی برای بارندگی بیشتر در این فضا محسوب میشود. بارندگی زیاد باعث رشد روییدنیهای سطح زمین و به وجود آمدن آبگیرهای زیادی میشود و به تنوع زندگی جانوری در این منطقه حفاظت شده کمک زیادی میکند. این منطقه بنا به گفتهها از باقیمانده مناطق جلگهای جنگلهای هیرکانی بوده است که در نوع خود منحصر بفرد محسوب میشود. جنگلهای هیرکانی به جنگلهای سبز و پهن برگی که در فصل تابستان سرسبز هستند و در پاییز برگریزان دارند گفته میشود. این جنگلها به واسطه آب و هوای مرطوبی که دارند دارای خاکی حاصلخیز هستند. جنگلهای هیرکانی مانند نوار باریکی از آستارا شروع میشوند و به گرگان میرسند. همانطوری که گفتیم منطقه حفاظت شده حیات وحش در لوندویل آستارا روی این نوار جنگلی واقع شده است. اما عوامل زیادی از جمله شکار کردن بدون مجوز، رها کردن زباله توسط گردشگران و… این منطقه زیبا را تهدید میکند.
گردنه حیران
حیران، نام روستایی است در شهرستان آستارا واقع در استان گیلان. جمعیت رسمی این روستا حدود ۷۰ خانوار است. این روستا به دلیل زیبایی طبیعی آن ، به عنوان یکی از منطقه های نمونه گردشگری در ایران به شمار می رود و با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب در سالیان اخیر، مورد توجه گردشگران قرار گرفته و ساخت و ساز بنا های تفریحی و گردشگری در آن افزایش یافته است. از مهمترین جاذبه های گردشگری این روستا ، گردنه حیران است که در مسیر راه ارتباطی آستارا – اردبیل قرار گرفته است . این گردنه که آخرین منطقه حفاظتی استان گیلان می باشد ، از یک طرف مشرف به کوه هایی است که پوشیده از جنگل های انبوه است و از سویی مشرف به دره ای نه چندان عمیق که از میان آن رود ارس عبور می کند این رود تعیین کننده مرز ایران و کشور آذربایجان است. این گردنه در بیشتر زمان ها در زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی دره ها و کوهپایه های آن ، پوشیده از گل ها و گیاهان جنگلی و مرتعی هستند. شاید توصیف شکوه حیران از زبان آنوبانینی ناشدنی باشد ؛ ولی بیشک نام این گردنه زیبا و کم نظیر خود بیان کننده شکوه و عظمتی است که انسان در این منطقه احساس می کند . از دیدن مناظر انسان حیران می ماند که آیا اینجا قسمتی از دنیا است یا قطعه ای از بهشت . همه گردشگران و ایرانگردان باید در سفر های تابستانی خود این منطقه را در ذهن داشته باشند که نباید از آن به سادگی گذشت. بی شک می توان حیران را از زیباترین مناطق سرسبز ایران دانست. کوهنوردانی هم که عازم اردبیل می شوند می توانند زیبایی های این منطقه را با کوهپایه های سبلان مقایسه کنند و یا با عبور از آن ، خستگی صعود را در شب سرد زمستانی فراموش کنند . گردنه حیران تقریباً بیشتر مواقع در زیر ابرى از مه پنهان است ، دره ها و کوهپایه هاى پوشیده از گل ها و گیاهان جنگلى و مرتعى و گاو هایى که در حال چرا هستند با چشم انداز زیبایى از کندو هاى عسل ، اولین جلوه هایی است که به چشم هر رهگذری مى آید و آن را فریفته خود مى کند . مسیر رویایى و زیباى گردنه حیران از یک طرف مشرف به کوه هایى است که پوشیده از جنگل هاى انبوه است و از طرف دیگر مشرف به دره اى نه چندان عمیق که از میان آن رود ارس عبور مى کند و تعیین کننده مرز ایران و آذربایجان است . گردنه حیران تقریباً بیشتر مواقع در زیر ابرى از مه پنهان است. امکانات و تسهیلات تفریحی، گردشگری، حمل و نقل، اسکان و … : این منطقه دارای مناظر بکر طبیعی می باشد و نصف جنگل ها و مراتع آن متعلق به ایران و نیم دیگر در کشور جمهوری آذربایجان قرار دارد. سازمان جنگلداری استان امکانات تفریحی و گردشگری را ایجاد کرده و همچنین تله کابین در حال نصب بر روی این منطقه می باشد.
آب و هوا : تابستان معتدل و زمستان سرد و کوهستانی
امامزاده ابراهیم و قاسم
بنابر اعتقاد اهالی این دو برادر خردسال از فرزندان امام موسی کاظم(ع) هستند این بقعه از مداخل و نذورات بسیار برخوردار است و بیشتر محل اطراق زائران و مسافران آذربایجانی است.
بنای بقعه نوساز، وسیع و مجلل میباشد دیوارهای حرم از سنگ مرمر سیاه، سقف حرم طاق مدور با مقرنس کاری و آینه کاری و بام گنبد کاشی کاری شده است. یک ضریح فلزی مشبک و شیشهبند روی پایهای از سنگ مرمر کبود قرار دارد که مرقد امامزادهها را پوشانده است تاسیسات بقعه شامل: مسجد زنانه(زینبیه)، مسجد مردانه (عباسیه)، در دو طرف حرم و چسبیده به آن، زائر سرا، وضوخانه، اتاقهای نگهبانی و سرایداری و پارکینگ میباشد. مسافران نوروزی و تابستانی و گردشگران پس از طی مسافت طولانی تا آستارا ، در نزدیکی ورود به شهر (کمتر از 5 کیلومتر ) در کنار حرم این امامزادگان شریف توقف می کنند و به زیارت آنها می پردازند. حرم این امامزادگان که در کنار جاده قرار دارد بسیار باصفا و معنوی است و دو رکعت نماز و زیارت ، خستگی راه را از تن مسافران می زداید.
پارک جنگلی بی بی یانلو
پارک جنگلی بی بی یانلو شهرستان آستارا در جریان دور دوم سفرهای استانی هیات دولت به عنوان یکی از ۶۱ منطقه نمونه گردشگری استان گیلان اظهار داشت: این محوطه جنگلی با یک هزار و ۵۱۲ هکتار وسعت ظرفیت خوبی برای استفاده در امور گردشگری کوهستان و جنگل دارد. پارک جنگلی بی بی یانلو به وسعت یک هزار و ۵۱۲ هکتار، جزو جنگلهای هیرکانی غربی است که در ضلع جنوب غربی شهرستان آستارا واقع شده و فاصله آن تا آستارا پنج کیلومتر بوده و در حاشیه جاده آستارا به اردبیل واقع شدهاست. پارک مذکور دارای جاذبههای طبیعی زیبا و خاصی میباشد که علاوه بر تنوع فراوان رویشگاههای جنگلی و جانوری آن، از نظر ژئومورفولوژی (علم شناسایی اشکال ناهمواریهای زمین) و وجود چندین دره با دامنههای پوشیده از جنگل و یالهای نسبتاً بلند و چندین قله به عنوان سیمای ویژه و بدیع، چشم انداز منحصر به فرد و جالب توجهی را ایجاد کردهاست. ۴۰ هزار هکتار از مساحت شهرستان آستارا را مناطق جنگلی تشکیل میدهد که در آن انواع گونههای جنگلی از قبیل بلوط، راش، توسکا، ممرز، نمدار، ملج، لیلکی، انجیلی، آزاد، افرا، گردو، لرگ، خرمندی، داغداغان، شیردار، گیلاس وحشی، فندق، شمشاد جنگلی، شب خسب، ون و بارانک به چشم میخورد.
عجیب ترین درخت ایران
به جنگل های شمال که می روید، جایی در نواحی سواحل آستارا و حتی در ارتفاعات میانبند و در گوشه و کنار کلاردشت با رنگ آمیزی حیرت انگیزی مواجه می شوید که جنگل را به مناظری زیبا و چشم نواز تبدیل کرده. درختانی با رنگ های نارنجی، زرد پررنگ، قرمز درخشان، قهوه ای، سبز سیر که نگاه هر رهگذری را مجذوب می کند. شاید اگر از محلی ها درباره این درخت بپرسید هر کدام چیزی از عجایب آن را برای شما تعریف کنند. حتما از زبان افراد محلی می شنوید که در گذشته از چوب این درخت برای سوزاندن استفاده می کردند چون این درخت چوبی بسیار دیرسوز و پایدار دارد. آن هایی هم که از داروهای گیاهی سررشته دارند ممکن است به شما درباره خواص میوه، برگ ها و پوست درخت چیزهایی بگویند. اگر طرف شما بچه های روستاهای اطراف باشند احتمالا به شما می گویند که در تنه این درخت هیچ میخی فرو نمی رود. تمام این اطلاعات درست است. درخت انجیلی درخت بومی جنگل های ایران است که ارتفاعش تا حدود 25 متر می رسد. درخت انجیلی با نام علمی Parrotia Persica به دلیل مقاوم و سخت بودن چوبش، درخت آهن نامیده می شود. Parrotia به معنی جنس طوطی است. شاید علت این نامگذاری دو زائده منقار مانند در دو طرف میوه هایش باشد که میوه ها را شبیه نوک طوطی کرده است. رنگ چوب این درخت سفید مایل به سرخ است، مقاومت زیادی در برابر پوسیدگی و آتش دارد و به همین خاطر متاسفانه به عنوان هیزم از آن استفاده می شده است اما از سوی دیگرهمین سخت بودن باعث شده که بریدن این درختان به کاری سخت و طاقت فرسا تبدیل شود و سخت و شکننده بودن این درخت استفاده صنعتی از چوب این درخت را غیر ممکن کرده است. برای همین است که بر خلاف گونه های گیاهی دیگر، درخت انجیلی تا حدود زیادی از دستبرد چوب دزدها در امان مانده است. یکی از ویژگی های جالب این درخت قدرت جوش خوردن آن است. به گفته محلی ها وقتی دو شاخه روی هم قرار می گیرند و به هم متصل می شوند خیلی راحت به هم جوش می خورند. این مساله باعث می شود که شاخ و برگ های انجیلی در جنگل به صورت شبکه یی حیرت انگیز در بیایند و اشکال عجیب و موهوم و ترسناکی ایجاد کنند که گاهی درباره آن افسانه هایی هم گفته و شنیده می شود. اما همین قابلیت جوش خوردن به دکوراتورها وطراحان این امکان را می دهد که با استفاده از این درخت به اشکال هنری زیبایی دست پیدا کنند. به دلیل فراوانی در ایران و رنگ های متنوع در پاییز، گونه ای بسیار مناسب برای استفاده در بوستان های جنگلی است و چشم اندازهای بسیار زیبایی در فصول مختلف سال ایجاد می کند. درخت انجیلی در زمان بلوغ به شکل یک گنبد زیبای رنگارنگ درمی آید. این رشد منظم آن قدر متوازن انجام می شود که ممکن است یک درخت انجیلی داشته باشیم که ارتفاعش حدود 10 متر و تاج مدورش به قطر 8 متر برسد. برگ های انجیلی برای گردشگران و طبیعت دوستان از اهمیت زیادی برخوردار است. برگ های جوان تر به رنگ بنفش مایل به قرمز هستند، در تابستان به رنگ سبز تیره و درخشان تبدیل میشوند و در پاییز این برگهای درخشان جنگل ها را به فضایی هزار رنگ تبدیل می کنند؛ رنگهای مختلف زرد پررنگ نارنجی پررنگ و قرمز روشن خالص جنگل های شمالی ایران به خاطر وجود این گونه گیاهی است و برای همین درخت انجیلی برای ایجاد فضای سبز و همچنین جذب توریست در جنگل ها مناسب است. اگر علاقمند هستید تا گل های این درخت را از نزدیک ببنید باید تا اسفندماه صبر کنید. رنگ این گلها می تواند از ارغوانی تا قرمز باشد.
آبشار لاتون
آبشار لاتون در ۱۵ کیلومتری آستارا ، شهر لوندویل و روستای کوته کومه قرار دارد. ارتفاع تقریبی آبشار لاتون ۱۰۵ متر است که از لحاظ ارتفاع، مرتفع ترین آبشار ایران است. علاوه بر آبشار اصلی، آبشار دیگری با فاصله ی ۱۰ متری آن قرار دارد که ۶۵ متر ارتفاع دارد و سر ریز آب آن نسبت به آبشار اصلی بیشتر و عریض تر است. ار مسیر چشمه تا آبشار لاتون سه حوش بزرگ طبیعی با سه آبشار ۱۰ متری قرار دارد.
مسیر آبشار لاتون از روستای کوته کومه آغاز می شود و تقریباً ۴ ساعت پیاده روی (کوهپیمایی) دارد. در مسیر آبشار لاتون تپه های جنگلی و رودخانه ای که منبع آن آبشار لاتون است دیده می شود. انتهای مسیر نیز دارای پرتگاه های خطرناک و مرگبار است خصوصاً ما بین دو آبشار (۱۰۵ متری و ۶۵ متری). آبشار از فاصله ی ۵۰۰ متری قابل مشاهده است. در مسیر آبشار لاتون به روستای قدیمی آسیوشوان گذر وجود دارد که تقریباً ۵ خانوار در آن زندگی می کنند. در اطراف آبشار لاتون درختان آلو ، به ، گلابی ، گردو ، فندق ، سیب وحشی و آلوچه (گوجه سبز) می روید. جنگل ۹ ماه از سال سرسبز است. از تنوع جانوری اطراف آبشار لاتون نیز می توان به گرگ ، خرس (به ندرت) ، جوجه تیغی اشاره کرد . اسب و گاو و گوسفند را هم مردم ساکن اطراف آبشار نگهداری می کنند. این آبشار از دامنه های شرق کوه اسپیناس (اسپینه) سرچشمه گرفته و به رودخانه لوندویل که با طول ۱۷ کیلومتر خود نیز از کوه اسپیناس (اسپینه) سرچشمه گرفته سرازیر می شود و با شیب تندی به سمت کوته کومه و لوندویل حرکت کرده و در آخر وارد دریای کاسپین (خزر) می شود. حجم آب آبشار لاتون در فصول مختلف سال متفاوت است ولی در تمام فصول آب دارد. قلعه ای که بر روی آبشار لاتون قرار دارد همان قلعه اسپینه (اسپیناس) معروف است ؛ و یکی از قلعه های بابک خرم دین می باشد.
در منطقه آستارا علاوه بر زبان ترکی آذربایجان، زبان تالشی نیز رایج است ولی در اثر مهاجرتهای زیاد از اهمیت آن کاسته شده است. آستارا یکی از زیباترین شهرهای شمال استان گیلان است .