بم یکی از شهرهای استان کرمان است که در جنوب شرقی ایران قرار دارد. ارگ تاریخی بم از مشهورترین آثار تاریخی این شهر بود که در زلزله سال ۱۳۸۲ تخریب شد.
همه ما با شنیدن نام شهر بم به یاد زلزله بزرگ سال ۸۲ میافتیم، شهر بم در این زلزله بسیار آسیب دید و زلزله تلفات جانی زیادی داد. بم یکی از شهرهای استان کرمان است که در جنوب شرقی ایران قرار دارد. این شهر پایتخت گردشگری جنوب شرق ایران است و در فاصله ۱۹۵ کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت بم ۱۲۷,۳۹۶ نفر است.
در این مطلب به سراغ شهر بم رفتهایم تا این شهر تاریخی را بهتر بشناسیم، با ما همراه باشید:
جغرافیا
بم از شمال و غرب به کرمان، از جنوب غرب به جیرفت، از جنوب شرق به عنبرآباد و از شرق به محمدآباد محدود میشود. آب و هوای بم گرم و خشک است، اما بهدلیل مجاورت با کویر آب و هوای متغیری دارد؛ گاهی اوقات در تابستانها گرمترین و در زمستانها سردترین نقطه کشور گزارش میشود. بم میزان بارندگی سالانه، متوسط ۶۸ میلیمتر و مساحتش ۵۴ کیلومتر مربع است. زمینلرزه بم، در تاریخ ۵ دی سال ۱۳۸۲ رخ داد و آمار قربانیان این زلزله بین ۵۲ هزار تا ۸۲ هزار نفر گزارش شده است. زلزله بیش از ۸۵ درصد از ارگ بم را تخریب کرد.
وجهتسمیه
در رابطه با بم و وجهتسمیه آن روایات تاریخی زیادی وجود دارد. در فرهنگ معین کلمه بم، آوای درشت و خشن معنی شده است. در مرات البلدان در رابطه با وجهتسمیه بم آمده است:
یکی از پادشاهان هخامنشی به نام بهمن بن اسفندیار به خونخواهی پدرش از استخر فارس به زابل، یکی از شهرهای سیستان و بلوچستان فعلی لشگرکشی کرده و فرامرز پسر رستم از این جریان مطلع گردیده و برای سرکوبی بهمن بن اسفندیار بهسوی او لشگر کشی
کرده و این دو دشمن با لشگرهایشان در بم کنونی به هم رسیده و پس از جنگ بهمن پیروز گردید و فرامرز را به دار آویخت. محل فعلی دارزین و جایی که دار ازآنجا به دارزین منتقل گردیده، به نام دارستان معروف است، بهمن پس از پیروزی در محل جنگ برج بارویی تأسیس کرده که آن را بم نامیده و بم مخفف بهمن بن اسفندیار است.
روایات زیادی در رابطه با علت نامگذاری برم در کتب تاریخی آمده است که ما به این دو روایت بسنده میکنیم.
تاریخچه
بم یکی از تاریخیترین شهرهای ایران است. ارگ بم، بزرگترین بنای خشتی جهان در این شهر قرار دارد و گردشگران زیادی برای بازدید از این بنا به ایران میآیند. بم درگذشته به پاریس ایران شهرت داشته است. در سفرنامه «پاتی نجر» جهانگرد انگلیسی که در سال ۱۱۸۹ خورشیدی نوشته شده، از بم بهعنوان مرکز صنعت کرمان یاد شده است.
در شاهنامه فردوسی و کتاب کارنامک اردشیر بابکان، ردپای بم دیده میشود. در این کتابها محلهای به نام «کجاران یا کوزران» وجود دارد که این محله در واقع در شمال شرقی بم قرار دارد و یکی از قدیمیترین محلههای بم است.
فرهنگ و آدابورسوم
پوشش:لباس محلی بم، در واقع لباس محلی است که در سایر نقاط کرمان از آن استفاده میشود و این منطقه لباس محلی خاصی ندارد. پوشاک محلی زنان شامل چارقد، پیچه (نقاب)، چادر دلاغ، شلیت، پیرن، پیرن شش ترک، یل (نوعی کت)، پایپوش میشود.
پوشش محلی مردان عبارت است از: کلاه نمدی، کلاه دورهای، پیراهن، قبا، سرداری، جلیقه، شال کمر.
پوشاک نوزادان عبارت است از:
دور گوشو: پارچهای سهگوش یا چهارگوش که روی سر نوزاد میاندازند
چارقدو: روسریهای چهارگوش کوچک
کلاه چینو: کلاهی که دورتادور آن چینخورده و پارچهای روی آن دوخته شده است
لچک: نوعی روسری
شمیلوی کلاهدار: نوعی شنل از جنس مخمل
آداب و رسوم
ایام عزاداری ماه محرم، یکی از مهمترین و خاصترین روزها در کرمان و شهر بم است، در این شهر مراسمهای سنتی از جمله «چل منبرون»، طبخ آبگوشت امامحسینی، صفه عزا خانه اشاره کرد.
یکی دیگر از مراسمهای خاص استان کرمان و شهر بم در لحظه سال تحویل برگزار میشود. در گذشته در برخی از نقاط استان کرمان مردم باور داشتند که زمان تحويل سال تمام آبهای جاری برای یک لحظه میايستند و اصطلاحا به آن «خواب آب» میگفتند. در برخی از شهرستانها مانند سیرجان موقع تحويل سال اقدام به رشته بری و پختن آش با آن میکنند و باور دارند که با اين کار سررشته زندگی تا آخر سال به دستشان خواهد بود.
گویش
زبان مردم استان کرمان و شهر بم، فارسى با لهجه کرمانى است. این لهجه شباهت زیادى به لهجه شیرازى دارد. علاوه بر زبان فارسى، اقلیتهای مذهبى به زبانهای خودشان صحبت میکنند. در بین عشایر زبانهای ترکى و بلوچى هم رایج است.
سوغات
از جمله سوغاتیهای بم میتوان به عرقیات، خرما، قاووت و زیره اشاره کرد.
صنایعدستی
صنایعدستی بم و استان کرمان عبارتاند از: قالی، گلیم، جاجیم، ظروف مسی و آجیده.
غذای محلی
از جمله غذاهای سنتی بم میتوان به آش سبزی یا یونجه و آب بنه اشاره کرد.
جاذبههای گردشگری
جاذبههای تاریخی:بدون شک مهمترین جاذبه تاریخی بم، ارگ بم است که مربوط به عصر اشکانی یا هخامنشی است و تا اواخر دوره قاجار مورد استفاده قرار میگرفت. ارگ بم در تاریخ ۱ فروردین سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی ثبت شد و در سال ۲۰۰۴ در لیست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شد. بازسازی ارگ بم به ۱۲ کشور خارجی سپرده شده است.
از دیگر جاذبههای تاریخی میتوان به بازار سنتی سرپوشیده بم، مسجد سید بم و مسجد حضرت رسول (ص) اشاره کرد.
جاذبههای طبیعی:از جاذبههای طبیعی و مکانهای گردشگری بم میتوان به رودخانه آدوری، منطقه ییلاقی دهبکری، کوه برفو، کوه بی سوخته، روستای خواجه عسکر و آبشار تنگ تاهران اشاره کرد.
