ساوه، یکی از شهرهای تاریخی استان مرکزی، به مرکزیت شهرستان ساوه، در شمال استان مرکزی است که همه ما این شهر را با سوغاتی محبوبش، انار می‌شناسیم. ساوه شهری صنعتی و کشاورزی است که تاریخی پربار دارد، قدمت این شهر چیزی برابر با چندین هزار سال تخمین زده‌شده است. آثار تاریخی بسیار مهمی از عصر سلجوقی در دل ساوه وجود دارد که امروزه مورد کم‌لطفی مسئولین قرارگرفته است.
ساوه وسیع‌ترین شهرستان استان مرکزی به شمار می‌رود. این شهرستان از شمال و شمال غربی به کرج و قزوین، از شمال شرق به شهریار، از جنوب شرق به قم و از جنوب به تفرش و از غرب به همدان محدود می‌شود.
ساوه در زبان فارسی به معنای خرده طلاست، عده‌ای هم ساوه را گرفته‌شده از واژه اوستایی «سوا» یا واژه پهلوی «سوکا» می‌دانند.
ساوه از مناطق باستانی عصر ساسانی است، این شهر درگذشته به‌عنوان راه ارتباطی میان ری باستان، همدان، اصفهان، قزوین، زنجان و قم به‌حساب می‌آمده است. ساوه در سده ۷ پیش از میلاد یکی از پایگاه‌های اصلی مادها بوده و از دید زمین‌شناسی، متعلق به دوره سوم و چهارم زمین‌شناسی است. پس از ساسانیان، سلجوقیان، آل‌بویه و سامانیان در ساوه حکومت می‌کردند.
ساوه در جریان حمله مغول در قرن هفتم میلادی، آسیب جدی دید و می‌توان گفت به‌کل ویران شد، کتابخانه‌های عظیم این شهر طعمه حریق شدند و می‌توان بخشی از تاریخ این شهر به دست مغول‌ها از بین رفت.
بسیاری از پیامبران و مبلغان دینی و حتی جهانگردان نظیر مارکوپولو، در سفرنامه‌هایشان از ساوه یادکرده‌اند.
در سال ۱۳۰۴ قحطی بزرگی در ساوه رخ داد که منجر به بی‌آبی، گرانی شدید و حتی آدم‌خواری شد.
اوضاع ساوه در عصر قاجار، کمی امیدبخش بوده، در این عصر ویرانی‌های حمله مغول بازسازی شد؛ اما دیری نگذشت که ساوه به دلیل تصمیمات حاکمان و پادشاهان قاجار رو به نابودی رفت، پادشاهان قاجار ورود کاروان‌ها را به سمت ساوه ممنوع کردند و فروش انار این شهر قدغن شد و انار ساوه را به اسم سمنان، کاشان و اردستان می‌فروختند
تن‌پوش مردان ساوه‌ای، قبا از جنس کرباس به‌صورت نازک و آستین‌دار و نوعی پیرهن است. پیرهن یا پیرون پوششی است شبیه به پیراهن مردانه که بیشتر در روستاهای آوره و الویر استفاده می‌شود. از دیگر تن‌پوش‌های محلی مردان می‌توان به پوستین، کپنک (لباس چوپانی در زمستان) اشاره کرد.
مردان این ناحیه برای پوشاندن پا، از شال پا در کنار کلش (کفش پارچه‌ای) استفاده می‌کنند. شال پا از پشم بافته می‌شود و چوپانان به هنگام چرا از آن استفاده می‌کنند.
پوشاک زنان این خطه، شامل کلاه، چارقد، کلقی (روسری بلند)، پاچین، قربند (نوعی دامن چین دار)، کت‌وشلوار نظومی می شود. شلوار نظومی نوعی شلوار زنانه است که بیشتر در روستای الویر استفاده می‌شود.
ازجمله زیورآلات زنان ساوه‌ای می‌توان از گلوبند و سنجاق‌سینه یادکرد.
در عصر سلجوقیان ساوه یکی از مراکز مهم سفالگری بوده و از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. نمونه‌های زیبایی از سفالینه‌های ساوه‌ای در حفاری‌های تپه‌های تاریخی «آوه»به‌دست‌آمده که در موزه ایران باستان› نگهداری می‌شود.
از دیگر صنایع‌دستی ساوه می‌توان به گلیم‌بافی، قالی‌بافی، رودوزی سنتی، منبت، قلم‌زنی اشاره کرد. از سوغاتی‌های این شهر می‌توان به انار، رب انار، شیره انار، باسلوق، طالبی، انگور و کشمش اشاره کرد.
شیرینی‌های سنتی ساوه می‌توان به نان ماستی و چوکه اشاره کرد.
آش آلو، آش انار و کمپه یا گمپه، از غذاهای سنتی ساوه است. کمپه نوعی پلو محلی است که با بلغور و سیب‌زمینی تهیه می‌شود
از مهم‌ترین بناهای تاریخی ساوه باید به مسجد جامع ساوه و مناره این مسجد اشاره کرد. مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهای ایران است که در سال ۵۰۴ هجری قمری ساخته‌شده است و در عصر صفوی مرمت‌شده. مناره این مسجد مربوط به دوره سلجوقی بوده
بازار ساوه، مسجد سرخ، گنبد چهارسوق، قلعه دختر یا قیز قلعه و امامزاده سید اسحاق، پل سرخده ،قلعه آردمین، آب‌انبار باغ شیخ، آب انبار شاه عباس،کاروانسرای آوه و امامزاده سید هارون از سایر بناهای تاریخی هستند.
