شهر تربت جام، مرکز شهرستان تربت جام است و درشمال شرقی استان خراسان رضوی واقع شده است. فاصله این شهر با مرکز استان یعنی شهر مشهد در حدود ۱۶۰ کیلومتر است. تربت جام که در گذشته با نام‌هایی همچون «بوزجان»، «بوزیگان»، «زام»، «جام» و «تربت شیخ جام» نیز شناخته می‌شده است، در حال حاضر و بر اساس آخرین سرشماری‌های انجام گرفته در حدود ۹۵ هزار نفر جمعیت دارد و مساحت آن بالغ بر ۸۱۸۴ متر مربع است. نزدیک‌ترین شهرها به تربت جام از جنوب، شهر تایباد و از شمال شهر فریمان هستند.
تربت جام از دیرباز از نظر تاریخی، فرهنگی وبازرگانی اهیمت زیادی داشته است. این شهر در زمان حکومت صفوی از نظر نظامی نیز اهمیت فراوانی پیدا کرد هرچند در اواخر دوره صفویه مورد حمله افغان‌ها و اوزبک‌ها قرار گرفت ولی با درایت «نادر قلی افشار» همچون سایر شهرهای شرقی ایران از دست یورش برندگان آزاد شد.این شهر در زمان حکومت قاجاریه نیز روزهای بسیار دشواری را سپری نمود. بناهای تاریخی زیادی از دوران‌های مختلف در این شهر بر جای مانده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
تربت‌جام میزبان طیف گوناگونی از اقوام مردم است که مهم‌ترین آن‌ها فارس‌ها، ترکمن‌ها، اعراب و بلوچ‌ها هستند ولی زبان غالب مردم این شهر فارسی است.
یکی از مهم‌ترین نمودهای فرهنگی تربت جام، موسیقی آن است که از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. از میان تمام سازها، ساز «دوتار» رایج‌ترین ساز در میان مردمان تربت جام است و آن‌ها مهارت خوبی در نواختن این ساز دارند. موسیقی این شهر ریشه در آداب و رسوم کهن آن دارد. موسیقی آوازی تربت جام دارای شاخه‌هایی همچون «منظومه خوانی»، «صلوات خوانی»، «دوبیتی خوانی» و موارد بسیار دیگر است.
«قالی بافی»، «کرباس بافی»، «خورجین بافی» و ساخت ظروف سفالی فقط تعدادی از صنایع دستی این شهر و مردم هنرمند آن هستند. قالی‌های بافته شده در تربت جام حتی به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شوند.
از جمله غذاهای محلی شهر تربت جام می‌توان به «اشکنه قورمه»، «کمه جوش»، «گوره ماست»، «رشته پلو با گوشت»، «بلغورپلو»، «آش کشک»، «آش خلوک»، «آش زیربار» و «آش قره قروت» اشاره کرد. در سفر به تربت جام حتما غذاهای محلی آن را امتحان کنید و از طعم کم‌نظیر آنان لذت ببرید.
شاید معروف‌ترین سوغات شهر تربت جام، خربزه آن باشد اما قالی و چادر و زعفران تربت جام نیز مشهور است.
مردم تربت جام لباس محلی زیبایی نیز دارند. لباس محلی مردان تربت جام از یک «مندیل» که بر روی یک «کلاه قرص» قرار می گیرد و بر روی سر گذاشته می شود به علاوه لباسی به نام «واسکت» یا «چل تریزه» بر تن و همچنین شلوارهای گشادی که به آن‌ها «تنبان» نیز گفته می‌شود، تشکیل شده است. به علاوه این‌ها کشاورزان ممکن است از یک «شال کمر» در ناحیه کمر و یک «پتک» روی ساق پا نیز استفاده کنند. کفش مورد استفاده آنان نیز «گالش» نام دارد. در مورد پوشش سنتی بانوان تربت جام نیز باید گفت که این پوشش شامل یک «چارقد» به رنگ سفید و یک دستمال سر به نام «لچک» بر روی سر و یک لباس دوره چین زیبا بر تن است.
از شاخص‌ترین آثار تاریخی شهر تربت جام می‌توان به «آرامگاه شیخ احمد جامی» در شمال غرب تربت جام، «آرامگاه شاه قاسم انوار» از صوفیان بزرگ، «سنگ قبر صدوقی»، «مسجد زیرزمینی»، «مدرسه امیر شاه ملک»، «گنبد فیروزشاهی»، «مسجد کرمانی» از زیباترین مساجد قرن هشتم هجری، «مسجد عتیق»، «برج علی آباد»، «مسجد جامع نو»، «رباط سمنگان» و «رباط جام» اشاره کرد.
از بهترین جاذبه‌های طبیعی این شهر باغ کشمیر که مملو از جنگل‌های پسته وحشی است و «آبشار بردو» در غرب روستای «شورآب علیا» و «پلنگ آبه» در ۲۰ کیلومتری جنوب تربت جام به شمار می‌رود.
