آب و هوا
بندر دیلم در طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۹ دقیقه و عرض جغر افیایی ۳۰ درجه و ۳ دقیقه و ارتفاع ۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد. این بندر در ۲۳۲ کیلومتری شمال غربی بندر بوشهر و در ۷۲ کیلومتری جنوب بهبهان (در استان خوزستان) در ساحل خلیج فارس قرار دارد. آب و هوای دیلم گرم و شرجی است.
گویش
مردم بندر دیلم از قوم لر هستند و به زبان لری جنوبی یا لیراوی سخن می‌گویند.در بندر دیلم جمعیتی از جنگ زدگان نیز سکونت دارند که اکثرشان عرب و اهل روستای قصبه ابادان می‌باشند و دارای مذهب شیعه دوازده امامی هستند. مردم بندر دیلم اکثراً زاده دیلم هستن ولی اجدادشان بیشتر از سمت بهبهان و استان کهگیلویه به دیلم مهاجرت کرده‌اند البته در حدود ۴۰۰ سال پیش آل خلیفات و آل صباح (خاندان صباح در کویت) در دیلم می‌زیسته‌اند (مستندات آن موجود می باشد) که در اثر وبا به قطر و کویت مهاجرت می‌کنند.
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال1395 جمعیت این شهر ۲۵٬۷۳۰ نفر (۷٬۳۵۹ خانوار) می‌باشد و در سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱۹٬۸۲۹ نفری (آمار رسمی ۱۳۸۵) بوده‌است.
اقتصاد
پیشه اکثر مردم این شهر بازرگانی و صیادی است. اجناس خارجی در این شهر با قیمت مناسب و ارزانتر از دیگر شهر های ایران به فروش می‌رسد به طوری که از استان‌های همجوار و حتی دیگر استان‌ها برای خرید به این شهر می‌آیند. به همین دلیل در ایام تعطیل (نوروز، پنج شنبه و جمعه‌ها هر هفته) از شهرهای شلوغ استان بوشهر است.
مشاهیر
میرزا عبدالوهاب شریعت بهبهانی، حاج عبدالرسول بشیری، دیلمی پور، شیخ حسن معتمد، امیر حسن خان لیراوی از مشاهیر درگذشته این شهرستان هستند.
گردشگری
منطقه گردشگری و تفریحی جزیره بندرحماد از جاذبه‌های توریستی بندر دیلم می‌باشد. این منطقه با ۶۰ هکتار اراضی جنگلی بکر و فوق‌العاده زیبا و مشرف به دریای خلیج فارس می‌باشد.دانشگاه آزاد اسلامی مرکز دیلم در سال ۱۳۸۲ در این شهر تأسیس شد مرکز آموزش عالی این شهر است. این دانشگاه هم‌اکنون نزدیک به ۸۰۰ دانشجو در مقطع کاردانی و کارشناسی در رشته‌های حسابداری و رایانه و عمران و روانشناسی و الکتروتکنیک و مدیریت بازرگانی دارد.دانشگاه پیام نور و کاربردی نیز در مرکز این شهرستان شعبه دارند. آبگاه وقف‌شده تنوب در حومه این شهر واقع است که در سال ۱۳۸۹ بازسازی شده‌است. از جاذبه‌های دیگر دیلم: ساحلی بکر ودست نخورده درمیان دیگر سواحل استان بوشهر، اسکله دیلم - بازار ماهی فروشان، قبور شهدای گمنام، بازارها (کویتی‌ها - بازارچه ساحلی که متأسفانه در تاریخ ۱۳۹۹/۷/۱۰ به دلیلی نامعلوم طعمه حریق شد و تمام ۲۰۰ مغازه‌ای که در آن بود با تمام اجناس به تلی از خاکستر تبدیل شد - مجتمع تجاری دریم لند، مجتمع تجاری مسکونی نخل، مسجد نور مزین به تکه ای از پرده کعبه)، پارک‌های جنگلی واقع در روستاهای (بیدو - عامری و سیاهمکان)، بقعهٔ امامزاده جعفر واقع در روستای بنه خاطر، بقعه امام زاده حسن درشهر امام حسن، تپه‌های صخره ای ساحل بندر امام حسن، آبشار فصلی تمبتا واقع در کوهستان روستای عامری را می‌توان نام برد.
قلعه حصار دیلم
قلعه حصار قلعه‌ای تاریخی است که با ۴۰۰۰ متر مربع مساحت، در روستای حصار از توابع شهرستان دیلم قرار دارد. حدود ۱۱۰ سال پیش، این قلعه توسط آقا خان لیراوی و حاکم دهقان لیراوی ساخته شد. چهار برج قلعه محل نگهبانی تفنگ‌چیان خارک بوده است.
همچنین ۱۵ اتاق و یک حمام هم در این قلعه وجود دارد که حمام آن دارای خزینه با آب گرم بوده است. سقف را با بوریا و چوبی بسیار محکم به نام چندل پوشانده‌اند. در ساخت اتاق‌ها نیز از چوب ساج و ملاتی محلی به نام چاری استفاده شده است. این بنا از قلعه‌های زیبای حاشیه خلیج فارس به‌شمار می‌رود.
اماکن تاریخی و مذهبی شهرستان دیلم
بندر مهروبان که خرابه های آن از اوایل دوره اسلام در دل تپه های روستای شاه عبداله، تل و تپه های بجا مانده، شهر تاریخی سی نیز مربوط به دوره ساسانیان که در میانه روستاهای حصار و گاودار و بنه احمدون و بندر امام حسن قرار دارد، بندر تاریخی حماد مربوط به دوره صفویه ، قلعه آقاخان لیراوی معروف به قلعه حصار از آثار تاریخی دوره قاجاریه در روستای حصار از اماکن تاریخی بندر دیلم است.
بقعه متبرکه سید محمد جبل عاملی در دیلم، عمارت تاریخی حاج رییس التجار در عمارت قلعه دیلم، عمارت دیلمی پور در خیابان ساحلی دیلم، تپه تل کم مربوط به دوره ساسانیان در روستای عامری، امامزاده امام حسن در شهر امام حسن، امامزاده بی بی حلیمه در روستای گاودار از جمله اماکن تاریخی و مذهبی این شهرستان است.
کاروانسرای حاج حسن خان لیراوی بین روستای باستین و بی بی حکیمه مربوط به عصر قاجار، قلعه چاه تلخ در روستای چاه تلخ مربوط به عصر قاجار، قلعه آقاخان مسیح خان در روستای باستین، آب انبارهای سنگ و ساروج در محوطه تاریخی اسلجان در روستای شهرویران، چاه سنگی در محوطه باستانی سینیز(بندرامام حسن) و تو پیرو مربوط به دوره زندیه در گره، از دیگر آثار تاریخی در شهرستان دیلم است.
پارک جنگلی عامری که در 15 کیلومتری شمال دیلم واقع شده از دیگر جاذبه های تفریحی و گردشگری این شهرستان بوده که این روزها پذیرای گردشگرانی از بندر دیلم و شهرستانهای همجوار از جمله گچساران، امیدیه،گناوه، هندیجان و ماهشهر است.
