سیرجان یکی از شهرهای قدیمی استان کرمان است که در فاصله ۹۶۰ کیلومتری از تهران و ۱۷۵ کیلومتری از کرمان واقع‌شده است. سیرجان یکی از شهرهای صنعتی و اقتصادی کشور است و منطقه ویژه اقتصادی محسوب می‌شود. ارتفاع شهر سیرجان از سطح دریا ۱۷۶۶ متر است و این شهر نسبت به شهرهای نیمه کویری دیگر ایران هوایی معتدل‌تر و ملایم‌تر دارد و یکی از تولیدکنندگان اصلی پسته در استان کرمان است.
سیرجان زمستان‌هایی سرد و خشک دارد و هوای این شهر در بهار بسیار دل‌انگیز و معتدل است.
یکی از موثق‌ترین روایات به نام‌گذاری شهر از عصر ساسانی برمی‌گردد. در عصر ساسانیان، در سیرجان قنات‌های زیادی وجود داشت و در اصطلاح این منطقه از آب سیر بود، به همین دلیل نام آن را «سیرگان» یا «سیرکان» می‌خواندند.عده‌ای هم بر این باور هستند که کلمه «کان» یا «گان» به معنی معدن است و دلیل اضافه شدن آن به اسم سیرگان، وجود معادن بزرگ در این منطقه بود.
پوشش محلی سیرجان، لباس محلی کرمانی است و این منطقه لباس محلی خاصی ندارد. از پوشاک زنانه می‌توانیم به چارقد، پیچه، چادردلاغ، شلیت، پیرن، یل، ساغری، گیوه و گالش اشاره کنیم.پوشاک محلی مردانه شامل انواع کلاه‌های نمدی، شاپو، بافتنی، پیراهن، قبا، پاپوشه، پاپیچ و مچ پیچ می‌شود.
مردم سیرجان به لهجه کرمانی صحبت می‌کنند، این لهجه یکی از لهجه‌های زبان فارسی است.
سیرجان بهعنوان شهر جهانی گلیم شناخته می‌شود. گلیم شیر یکی پیچ، گلیم مخصوص سیرجان است که در میراث جهانی یونسکو هم ثبت‌شده است. نکته جالبی که در رابطه با گلیم‌های شیر یکی پیچ وجود دارد این است که به‌ندرت می‌توان دو گلیم شیر یکی پیچ را با نقش یکسان پیدا کرد.از دیگر صنایع‌دستی سیرجان می‌توان به پته‌دوزی و قالی‌بافی اشاره کرد.
از سوغاتی‌های سیرجان می‌توان به مسقطی، پسته، قوتو، شیرینی کماچ، باقلوا، سهن، کلمپه اشاره کرد.
از غذاهای سنتی سیرجان و کرمان می‌توانیم به پلو سیرجانی، آبگوشت بادمجان و کشک، آبگوشت زیره، آش گندم شیر، اوماچ آش، خورشت بزقورمه، خورش به آلو، زیره پلو و کشک کدو اشاره‌کنیم.
یخدان های دوقلو سیرجان
یخدان‌های دوقلوی سیرجان که به یخدان‌های حاج رشید نیز معروف هستند، یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاثیرگذار بر زندگی مردم در گذشته بودند که هم‌اکنون از جاذبه‌های سیرجان در استان کرمان محسوب می‌شوند.
این یخدان‌ها که در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی به دست افراد خیر ساخته شدند تا یخ مصرفی مردم سیرجان را تامین کنند، در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.
این یخدان‌ها که بهعنوان جاهای دیدنی استان کرمان شناخته می‌شوند و در سیرجان، قسمت غرب محله باغ بمید، خیابان شیخ فضل‌الله نوری واقع شده‌اند.
این یخدان‌ها شامل دو چاله یخ می‌شوند که روی آن‌ها گنبد عظیم خشتی قرار گرفته و یک دیوار (حصار) طویل و مرتفع و سایه‌انداز بین دو یخدان کشیده شده است.
قلعه سنگ سیرجان
قلعه سنگ سیرجان در گذشته ارگ نظامی شهر به شمار می‌رفت و منبر سنگی آن متعلق به دوره سلطان احمد مظفریه، از امرای آل مظفر بوده است. این قلعه از جاهای دیدنی سیرجان به حساب می‌آید و به‌صورت ویرانه‌ای بسیار عظیم روی تپه‌ای در جنوب شرقی سیرجان مشاهده می‌شود. برخی از بخش‌های قلعه شامل دختر‌نشین، شاه‌نشین، منبر سنگی، سوراخ حلال و حرام ، زندان، پله‌های سنگی و... می‌شود که متاسفانه مورد بی‌مهری قرار گرفته است و هر ساله بیشتر رو به ویرانی می‌رود. این اثر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰، با شماره ثبت ۵۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بادگیر چپقی سیرجان
سیرجان کرمان در کنار تمام جذابیت‌هایش، یک ویژگی منحصربه‌فرد دارد که در هیچ جای دیگر ایران مشابه آن را نمی‌بینید، چپق‌هایی رو به آسمان! آن‌ها بادگیرهایی هستند که با آجر و ملات ساخته شده‌اند. بادگير چپقی سیرجان که از جاهای دیدنی استان کرمان محسوب می‌شود، به بنایی قدیمی تعلق دارد که آقا سيد علی اصغر رضوی مالک آن بوده است. اين بادگير در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۱ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و از آثار دوره پهلوی به حساب می‌آید. بادگیر چپقی با تلفيق معماری و صنعت و با الهام از دودکش کشتی‌های قدیمی بنا شده است که می‌تواند برای هر گردشگری جذاب باشد.
بادگیر چپقی در محله حاج رشید در سیرجان قرار دارد و از آنجا که حاج رشید از خیابان‌های اصلی شهر است، آن را به‌راحتی پیدا خواهید کرد.
باغ بمید سیرجان
باغ بمید سیرجان در شمال شهر سیرجان واقع است. شهر قدیم سیرجان تا سال ۷۹۶ هجری قمری در محل قلعه سنگ (۹ کیلومتری سیرجان کنونی) قرار داشت. پس از نابودی شهر قدیمی توسط ایدکو، سردار تیمور، ساکنان باقی‌مانده آن به محلی در همان نزدیکی به نام باغ بمید منتقل می‌شوند و شهر جدید در آن موقعیت به‌وجود می‌آید. در حدود سال ۱۲۰۰ هجری قمری، میرزا سعید کلانتر در جنوب باغ بمید دهی را آباد کرد که سعید آباد نامیده شد و این سعید آباد، همین شهر فعلی سیرجان و در واقع سومین موقعیت این شهر است. از جمله آثار موجود در این باغ می‌توان به یخچال‌های سیرجان که در غرب آن واقع شده‌اند، اشاره کرد. قدمت این یخدان‌ها مربوط به دوره قاجار است. با توجه به ارزش تاریخی، باغ بمید در زمره جاهای دیدنی سیرجان قرار دارد و در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۸۴، با شماره ثبت ۱۱۸۷۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آرامگاه میر زبیر
آرامگاه میر زبیر که با نام بنای میر زبیر نیز شناخته می‌شود، در شرق روستای شریف‌آباد از توابع دهستان سعادت‌آباد سیرجان و در کنار قبرستان روستا قرار دارد. آرامگاه به‌صورت مربعی به ابعاد خارجی ۹ و داخلی ۷ متر است و آن را با مصالحی مانند قلوه سنگ و ملات گچ ساخته‌اند. عکس‌هایی که در سال‌های گذشته از محراب بنا گرفته شده است، نشان می‌دهد در دو طرف محراب، تاریخ ساخت و نام سازنده به‌صورت گچبری مشخص بود که امروزه از بین رفته است. گرچه گچبری محراب تاریخ ربیع الاول سال ۷۵۱ قمری را نشان می‌داد؛ عده‌ای بر این عقیده هستند که بنای میر زبیر معبدی مربوط به قبل یا اوایل اسلام بوده که در زمان سلطنت محمد مبارز (اولین امیر از خاندان آل مظفر) مرمت و به مسجد تبدیل شده است. با توجه به شباهت آن با بنای پیر جار سوز و همچنین وجود بنای دیگری به نام طلحه که اکنون ویران شده، به نظر می‌رسد بنای مزبور آرامگاه بوده است. این اثر که از دیدنی های سیرجان محسوب می‌شود، در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵، با شماره ثبت ۱۷۶۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
خانه حاج رشید
خانه حاج رشید مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان سیرجان، چهارراه موحدی، بلوار دکتر صادقی، نبش کوچه شماره ۱ قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه حاج رشید از قدیمی‌ترین عزاخانه‌ها و مکان های دیدنی سیرجان به شمار می‌رود که در سال ۱۲۷۴ قمری، توسط سید ابراهیم رضوی، بخشدار وقت سیرجان ساخته شد. این خانه با داشتن ورودی، هشتی، حیاط، میانسرا و بادگیرهایی که در سقف آن جا گرفته‌اند، در نوع خود بی‌نظیر است.
آرامگاه شاه فیروز 
آرامگاه شاه فیروز در فاصله ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی سیرجان، بر فراز صخره‌ای از سنگ سبز تیره به ارتفاع ۳۰ متر واقع شده است. این آرامگاه تاریخی شامل یک ساختمان چهار طاقی آجری با هشت ستون و سقفی گنبدی می‌شود که روی این ستون‌ها زده شده است. آجرهای این بنا به شکل مربع هستند و طبق نقل‌قول‌های مردم ناحیه، در ساخت آن از شیر شتر استفاده شده است. در اطراف آرامگاه و در تمام سطح تپه، قسمت‌های شکسته و باقیمانده‌ی ظروف سفالی به چشم می‌خورد که خود از وجود تمدنی عظیم در این نواحی نشان دارد. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸، با شماره ثبت ۲۶۶۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در زمره دیدنی های سیرجان قرار دارد.
منطقه کوهستانی چهارگنبد
منطقه کوهستانی چهارگنبد در ضلع شرقی سیرجان و در محدوده بین شهرهای سیرجان، بافت و بردسیر قرار دارد. این منطقه دارای آب و هوای کوهستانی با زمستان‌های پربرف و تابستان‌های خنک است و یکی از مناطق ییلاقی خوش آب و هوا و جاذبه های گردشگری سیرجان به شمار می‌رود. همچنین وجود برخی گونه‌های درختی مانند پسته کوهی (بنه)، بادام کوهی (الوک) و زرشک وحشی (زارچ) در کنار بوته‌های آویشن، کاکوتی، آلاله، کنگر و... سبب شده است تا چهارگنبد به لحاظ پوشش گیاهی از مهم‌ترین مناطق استان کرمان باشد. بیشتر مردم منطقه به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند.
باغ سنگی سیرجان
یکی از متمایزترین دیدنی‌های ایران، در دشت‌های سیرجان جای گرفته است؛ باغی با درختانی که میوه‌هایی از سنگ را بار داده‌اند. باغ سنگی سیرجان حاصل تلاش چندین ساله یک پیرمرد، اثری هنری است که او فقدان و اندوه خود را در آن بیان داشته است.
باغ سنگی سیرجان برخلاف دیگر باغ‌ها، از سرسبزی بهره‌ای نبرده؛ بلکه با چوب و سنگ شکل گرفته است. دانه‌دانه میوه‌های سنگی باغ رازی نهفته را در خود دارند که هنوز سوال‌های بسیاری را به‌دنبال خود می‌کشند. در سال ۱۳۵۵، در فیلمی به کارگردانی پرویز کیمیاوی، باغ سنگی درویش خان به تصویر کشیده شد و همچنان توسط گردشگران بسیاری بازدید می‌شود.
منطقه گدار
منطقه گدار نام سرزمینی کوهستانی در ۶۰ کیلومتری سیرجان، در مسیر سیرجان به کرمان است و از دیدنی های طبیعی و جاذبه های گردشگری سیرجان به شمار می‌رود. بارش باران‌های فراوان و هوای خنک از ویژگی‌های این منطقه کوهستانی هستند و کوچ‌نشینان بهار و تابستان را در این ناحیه می‌گذرانند.
عمارت صدرزاده 
عمارت صدرزاده با قدمتی که به دوره قاجار بازمی‌گردد، از خانه‌های تاریخی و مکان های دیدنی سیرجان به شمار می‌رود. این عمارت دو طبقه در وسط باغ پسته قرار دارد و دارای سایه‌بان‌هایی است که اطاق‌ها را از تابش شدید آفتاب برحذر می‌دارد. بخش‌های عمده‌ی عمارت شامل اصطبل، حمام، گاوچاه، استخر، باغچه، حوض‌خانه و شیرسنگی می‌شود.
کاروانسرای آقا ابراهیم
کاروانسرای آقا ابراهیم که با نام کاروانسرای ابراهیم نیز شناخته می‌شود، از کاروانسراهای شاه عباسی و مکان های دیدنی سیرجان به شمار می‌رود. با قدمتی که به دوره صفوی بازمی‌گردد، این بنا در دوره‌های بعدی یک مرحله مرمت شده است. این کاروانسرا در انتهای بازار آقا ابراهیم قرار دارد. با بنایی یک طبقه، کاروانسرا دارای دو ورودی دو طبقه است و با حجره‌هایی در اطراف، یک حیاط در مرکز دارد. ورودی‌های این کاروانسرا یکی به کوچه پشت کاروانسرا و دیگری به بازار متصل می‌شود.
