درفول یکی از شهرهای استان خوزستان است که در جنوب غربی ایران، در ساحل شرقی رود دز و در جنوب غربی رشته کوه زاگرس واقع شده است. دزفول سی امین شهر پرجمعیت کشور و مرکز شهرستان دزفول است که با مساحت نزدیک به ۴۷۶۲ کیلومتر مربع در بخش‌های جلگه‌ای استان خوزستان واقع شده است. شهر در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح دریا و از شهرهای شمالی استان خوزستان است. دزفول از سمت شمال با استان لرستان، از شرق با مسجد سلیمان و چهار محال بختیاری، از شمال غربی با اندیمشک، از غرب با شوش و جنوب با شوشتر و اهواز همسایه است.
دزفول معرب دژ پل است. این شهر را دزپل، دژپل، دزفیل و دسفیل نیز می‌نامند که به معنای دژی است که کنار پل واقع شده است. پل دزفول در میانه راه جندی‌شاپور و شوش قرار داشت و پادشاهان دژی در کناره رودخانه نزدیک به آن ساخته بودند تا آن را از تصرف و تخریب راهزنان حفظ کند.
پیشینه این شهر به چندین هزار سال می‌رسد، از کهن‌ترین شهرهای استان خوزستان به‌شمار می‌رود بر پایه گفته‌های کاوشگران باختری در سده‌های گذشته شهر آوان پایتخت نخستین امپراتوری پهناور سرزمین عیلام در محل دزفول کنونی جای داشته است.
تپه‌های باستانی چغامیش با دیرینه‌ای نزدیک به ۴۰۰۰ سال پیش از زایش مسیح که به گفته باستان‌شناسان، گنجینه ارزشمندی از دانستنی‌های سودمند پیرامون رخدادهای زمان باستان از هزاره هفتم پیش از زایش تا شکوفایی تمدن شوش را دربردارند نیز در دزفول جای دارد.
اهالی این شهر، دزفولی، لر یا بختیاری هستند و به زبان های دزفولی، لری بختیاری و لری خرم‌آبادی سخن می‌گویند.
تقریباً تا ۲ قرن پس از حمله اعراب هر حاکمی که می‌آمد بر دزفول تسلط داشت و سراسر خوزستان به تصرف اعراب درآمده بود. در اواسط سده دوم هجری، دلاوری به نام یعقوب لیث صفاری که مردی شجاع و نخستین دولتمرد کاردان و با تدبیر بود؛ بدون توجه به عوامل خلافت، علم استقلال برافراشت و نخستین دولت مستقل ایرانی را پایه‌گذاری کرد و خوزستان را نیز به کانون آزادی خواهان ایران تبدیل کرد.
از صنایع دستی مهم دزفول می‌توان به قلم‌نی دزفول، ابزارهای دست‌ساز چوبی، ورشوسازی، زرگری، نمدمالی و گیوه‌دوزی اشاره کرد. اگر به این شهر سفر می‌کنید سوغاتی‌های خوراکی مثل کلوچه‌های خرمایی، شکری و نمکی، معجون کنجد، قرص نعناع و مرکبات را فرامووش نکنید.
می‌توانید طعم غذاهای سنتی دزفول مثل حریسه، گنجشک و آش ارده را در غذاخوری‌های سنتی دلنوازان، فلاحت، زیگورات، ساحلی و شوادون که همه از مرکز شهر قابل دسترسی‌اند، بچشید.
آبشار شِوی
آبشار شوی با حدود ۸۵ متر ارتفاع یکی از بزرگترین آبشارهای ایران است. این آبشار باشکوه، حدودا ۱۰۰ کیلومتر با دزفول فاصله دارد. مسیر رسیدن به این آبشار آن‌قدر جذاب و تماشایی است که از دیدن آن سیر نمی‌شوید و دوست دارید مسیرتان همین طور ادامه داشته باشد. آبشار شوی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
آدرس: دزفول، دهستان شوی
آسیاب های آبی دزفول
آسیاب های آبی دزفول، مجموعه‌ای از سازه‌های آبی در بستر رودخانه دز است که در گذشته به‌عنوان بند و آسیاب کاربرد داشته است و عمده قدمت آن‌ها به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه برمی‌گردد. مصالحی نظیر قلوه سنگ رودخانه‌ای، آجر با ملات ساروج در ساخت این آسیاب‌ها استفاده شده است. بازمانده این آسیاب‌ها در سه بخش از رود دز قرار گرفته‌اند. بخش اول در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.
آدرس: دزفول، جنوب تفریحگاه ساحلی دز
بقعه یعقوب لیث صفاری
«یعقوب لیث صفاری» بنیانگذار سلسله صفاریان، اولین شهریار ایرانی است که زبان پارسی را برای نخستین بار ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران دوباره به‌عنوان زبان رسمی ایران اعلام کرد. از آن پس در دربار هیچکس اجازه نداشت به زبانی جز پارسی سخن بگوید. او همچنین تلاش‌های زیادی برای رهاسازی بخش‌هایی از ایران از دست خلیفه عباسی کرد و در نهایت در سال ۱۶۵ هجری قمری در شهر جندی شاپور دزفول درگذشت. اکنون آرامگاه یعقوب لیث صفاری، بنایی چهار طاقی با گنبدی مخروطی شکل است که در روستای اسلام‌آباد در جاده ۱۲ کیلومتری دزفول به شوشتر نزدیک به محوطه باستانی جندی شاپور واقع شده است.
آدرس: ۱۰ کیلومتری جاده دزفول به شوشتر، روستای شاه ابوالقاسم (شاه آباد)
رود دز و تفریحگاه ساحلی کله علی
رود دز یکی از زلال‌ترین رودخانه‌های ایران است که از زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از دزفول در شرق شوشتر به رودخانه کارون می‌پیوندد. آب زلال و تمیز آن سالانه گردشگران بسیاری را جذب خود می‌کند. درحاشیه رود دز تفریحگاه‌های ساحلی زیادی قرار گرفته که محبوب‌ترین آن‌ها تفریحگاه کله علی است که دارای امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی برای گردشگران است.
آدرس: شمال دزفول، قسمت جنوبی سد دز
دره کول خرسون (دره ارواح)
دره کوه خرسون، دره‌ای شگفت‌انگیز و عجیب است که انگار از داخل فیلم‌های سینمایی بیرون آمده است. با برداشتن هر قدم در این دره اسرارآمیز جلوه‌های خارق‌العاده و متفاوتی در جلوی چشمانتان نمایان می‌شوند. گاه راه عبور در این دره آن‌قدر باریک می‌شود که تنها امکان عبور یک نفر وجود دارد.
دیواره‌های دو طرف گاهی در بالای سرتان به هم می‌رسند و تنها روزنه باریکی از بالا دیده می‌شود و حالت ترسناکی به آن می‌دهد. این دره دیدنی در آخر به رود دز منتهی می‌شود و از آنجا بوسیله قایق یا با شنا کردن می‌توانید خود را به خشکی برسانید. اگر به‌دنبال سفری ماجراجویانه و هیجان‌انگیز هستید کول خرسون بهترین گزینه است.
تپه های باستانی چغامیش
قدمت شهر باستانی چغامیش به حدود ۵۰ قرن پیش از میلاد به دوران پیش از اختراع خط بازمی‌گردد. در چغامیش بود که برای اولین بار در ایران خط و کتابت ظهور کرد. تپه‌های ارزشمند و باستانی چغامیش گنجینه تمدن‌های زیادی از جمله ساسانیان، پارتیان، عیلامیان است که در حال حاضر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: جنوب شهرستان دزفول
بقعه امامزاده رودبند
«علی صفوی» معروف به «سلطان علی سیاهپوش» یا «پیر رودبند»، نوه «شیخ صفی الدین اردبیلی» و پدربزرگ «شاه اسماعیل صفوی» است که در قدیم به دزفول سفر کرده و با انجام کراماتی مردم دزفول را به آیین تشیع دعوت کرده است. امروزه مزار او تبدیل به یکی از مکان‌های زیارتی دزفول شده است.
آدرس: دزفول، خیابان ساحلی
قلعه شاداب
قلعه شاداب یکی از بزرگترین قلعه‌های طبیعی ایران در دل کوه است که ۱۰ کیلومتر طول و ۴ کیلومتر عرض دارد و با بسیاری از بناهای دیگر که نام قلعه به خود دارند، متفاوت است. دیواره این قلعه در دوره چهارم زمین‌شناسی در اثر ریزش یک‌پارچه و عمودی دیواره‌های بنا و همچنین فرسایش ناشی از طغیان رودخانه به وجود آمده‌اند.
آدرس: دزفول، پارک قلعه شاداب
دریاچه شهیون
دریاچه شهیون مطمئنا یکی از زیباترین دریاچه‌هایی خواهد بود که در عمرتان در ایران و کل دنیا خواهید دید. این دریاچه فوق‌العاده دیدنی پشت دو کوه شاداب و تنگوان پدید آمده و چشم‌انداز بی‌نظیری را برای منطقه شهیون به ارمغان آورده است.
این دریاچه برای تفریحات و ورزش‌های آبی از قبیل قایقرانی، اسکی و شنا بسیار مناسب است. همچنین وجود چند جزیره کوچک و بزرگ که روی آن‌ها پوشش جنگلی انبوه دیده می‌شود، جلوه متحیرکننده‌ای به دریاچه بخشیده است.
آدرس: ۲۳ کیلومتری شمال شرق اندیمشک، مجاور روستای پامنار
خانه تاریخی سوزنگر
خانه تاریخی سوزنگر یادگاری به‌جای مانده از دوران قاجاریه و یکی از جاذبه‌های تاریخی دزفول در محله قلعه است. بنای این خانه تاریخی از آجر ساخته شده است و معمار هنرمند و ماهر آن با تراشیدن آجرها در اندازه و شکل‌های مختلف ترکیبی بی‌نظیری خلق کرده است که شاید نمونه آن را کمتر دیده باشید.
آدرس: دزفول، محله مياندره
بازار کهنه یا قدیم دزفول
بازار کهنه یا قدیم دزفول از چهار بخش بازار آهنگران، بازار بزازان، بازار خرده‌فروشان و بازار خراطان تشکیل شده است. در میان بازار، کاروانسرایی تاریخی قرار گرفته است که بسیار دیدنی است. همچنین قدیمی‌ترین بنای موجود در بازار بقعه شیخ اسماعیل قصر است که قدمت آن به قرن ششم هجری می‌رسد.
آدرس: دزفول، خیابان امام خمینی شمالی
آستانه متبرکه سبز قبا«سید محمد سبز قبا» از اولاد«امام موسی ابن جعفر» است که آرامگاه او در مرکز شهر دزفول قرار دارد. اصل بنای بقعه سبز قبا متعلق به دوره تیموری و سلجوقی است که در عصر جدید به‌شکل جدید تغییر و توسعه یافته و گنبد زیبایی نیز برای آن ساخته شده است.
آدرس: دزفول، امام خمینی شمالی
موزه مردم شناسی (حمام کرناسیون)حمام کرناسیون یکی از بناهای دوره قاجاریه است که پس از بازسازی در سال ۱۳۸۵ به‌عنوان موزه مردم‌شناسی دزفول تغییر کاربری داده است و در آن می‌توان با انواع مشاغل قدیم در دزفول آشنا شد.
آدرس: دزفول، مرکز محله کرناسیون
دریاچه میانه
در جاده بین سردشت و شهیون در شمال شهر دزفول، دریاچه‌ای دل‌انگیز در پشت سد خاکی پالنگان قرار گرفته است و یکی از نقاط زیبای دزفول برای طبیعت‌گردی محسوب می‌شود.
آدرس: شمال شهر دزفول، جاده میانه
کت های دزفول
کت‌های دزفول خنک کننده‌های دست‌ساز انسان‌های کهن هستند که به‌صورت حفره‌های غار مانند در کنار رودخانه دزفول حفر شده‌اند. این کت‌ها از جاهای دیدنی دزفول در روزهای گرم سال برای فرار از گرمای خوزستان در جوار رود جاری و زلال دز است.
آدرس: دزفول، قلعه مختار
روستای لیوس
اگر به دزفول سفر کردید بازدید از روستای لیوس را از قلم نیندازید. این روستا از جمله روستاهای سنگی کشور است که هنوز با گذشت زمان بافت سنتی، معماری و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده است. معماری خانه و معابر روستا، کوه‌های دور و اطراف و رودخانه‌های پیرامون آن، منظره‌های خیره‌کننده‌ای به وجود آورده‌اند که چشم هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند.
آدرس: ۷۳ کیلومترى شمال دزفول، بخش سردشت
صوفی احمد
یکی از نقاط دیدنی طبیعی و زیبای شمال دزفول است که در بخش شهیون قرار گرفته است. از دیدنی‌های این منطقه بکر و ناشناخته می‌توان به آرامگاه صوفی احمد که در دل درختان و کوه قرار گرفته، مناظر کم‌یاب و دست نخورده اشاره کرد. همچنین مجاورت با رود دز فرصت شنا، قایق‌سواری و ماهیگیری را نیز در این منطقه ممکن کرده است.
روستای نورآبادشاخصه اصلی روستای نورآباد، آبشار آن است
روستای نورآباد، روستایی زیبا و دیدنی است که از باغ‌های انار زیبا، چشمه‌سارهای فراوان، دشت‌های گل‌های نرگس، بافت تاریخی ارزشمند و آبشاری ۲۰ متری برخوردار است. آبشار نورآباد یکی از دیدنی‌ترین نقاط این روستا است که در هر فصل از سال جلوه‌های زیبایی از خود را به نمایش می‌گذارد. در طول سال گروه‌های کوهنوردی زیادی برای دیدن این آبشار راهی روستای نورآباد می‌شوند.
آرامگاه حزقیل نبی«حزقیل» از پیامبران«بنی اسرائیل» است که در روایات اسلامی نیز به او اشاره شده است. در قرآن نامی از او نیامده اما برخی از مفسران قرآن ادعا دارند که اشاره‌ای به او در در یکی از آیات سوره بقره شده است. مرقد این پیامبر بنایی ساده و آجری است که از حیاطی کوچک و ایوانی با طاق ساده تشکیل شده است. در بالای بنا نیز گنبدی از نوع شش ترک دیده می‌شود.
آدرس: دزفول، خیابان شریعتی، کوچه گنجشکی، جنب مسجد سید نورالله
روستای پامنار
در میان دامنه رشته‌کوه‌های زاگرس مشرف به دریاچه سد دز در ۲۵ کیلومتری شمال شهر دزفول روستایی زیبا و جذاب به نام پامنار قرار گرفته است. روستای پامنار، روستایی به وسعت ۵۷ هکتار است که به واسطه مناظر شگفت‌انگیز، پوشش جنگلی از درخت‌های سدر، چشمه‌سارهای فراوان، دره‌های حیرت‌آور، قلعه طبیعی شاداب و همین طور همجواری با دریاچه شهیون مورد توجه گردشگران بسیاری قرار گرفته است.
خانه تاریخی تیزنو
اگر به دزفول سفر کردید، حتما زمانی را برای بازدید از یکی از دیدنی‌ترین خانه‌های دزفول یعنی خانه تاریخی تیزنو اختصاص دهید. این خانه در محله قلعه بنا شده و نمونه کاملی از معماری خانه‌های دزفولی را به نمایش می‌گذارد. خانه تاریخی تیزنو یادگاری به‌جای مانده از دوران صفویه است که در زمان قاجار و پهلوی نیز تغییراتی در آن صورت گرفته است.
آدرس: دزفول، ضلع شرقی میدان اصلی محله قلعه
پارک جنگلی شقایقدر سفرتان به دزفول اگر به‌دنبال جایی به دور از شلوغی و هیاهوی شهر، در جوار طبیعت بودید، پیشنهاد می‌کنیم به پارک جنگلی شقایق بروید. پارک جنگلی شقایق در محیطی بکر و زیبا واقع شده و از مناظر بی‌نظیری برخوردار است. این پارک همچنین از امکانات تفریحی و رفاهی نیز برخوردار است.
آدرس: شمال دزفول، جاده سردشت
پل قدیم دزفول
پل قدیم دزفول که از آن به‌عنوان قدیمی‌ترین پل جهان نام برده می‌شود، اصلی‌ترین جاذبه تاریخی شهر دزفول است. این پل دو منطقه غربی و شرقی را به هم متصل می‌کند. پل قدیم در گذشته یکی از راه‌های ارتباطی منطقه «جندی شاپور» و سرزمین «بین النهرین» بوده و گفته می‌شود پس از پیروزی «شاپور اول ساسانی» بر «والرین» امپراطور رُم به دستور وی و با بکارگیری اسرای رومی در سال ۲۶۳ میلادی بنا شده است و هنوز پس از گذشت چندین قرن از ساخت آن، به‌شکل تقریبی اولیه خود به‌جای مانده و زینت‌بخش دزفول و مایه مباهات سرزمین‌مان است.
آدرس: رودخانه دز، بین بوستان ساحلی رعنا و بوستان ولیعصر
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفولمجتمع فرهنگی سینمایی دزفول از زیباترین جاذبه‌های شهر دزفول است. این مجتمع به‌دلیل رنگ و بوی معماری ایرانی و اسلامی، استفاده از آجرنماها و کاشی‌های لعابی در همه ساختمان، کاربرد بادگیرهای مدرن و استفاده از سقف‌های گنبدی جدید از سازه‌های ارزشمند و زیبای کشورمان است.
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول همچنین از سالن‌های مجزای نمایش، غرفه‌های متنوع، کارگاه فیلم‌سازی، سفال‌سازی، امکانات رفاهی و تفریحی، رستوران، چایخانه سنتی تشکیل شده است.
آدرس: دزفول، بلوار بعثت
بقعه محمد بن جعفر طیاربقعه محمد بن جعفر طیار، یادگاری به‌جای مانده از دوره تیموریان است و یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های دزفول محسوب می‌شود که در فاصله ۵ کیلومتری آن قرار گرفته است. جعفر طیار پسر عموی «امام علی» و داماد وی یعنی همسر «ام کلثوم» است. بقعه جعفر طیار از گنبدی ۱۲ ترک مزین به کاشی‌های سبز رنگ ساده و یکرنگ تشکیل شده و جلوه بسیار زیبایی دارد.
آدرس: دزفول، شهرک محمد بن جعفر طیار
مسجد جامع دزفولمسجد جامع دزفول در شمار مساجد اولیه دور اسلامی است که در قرن سوم هجری ساخته شده است. بنای مسجد جامع دزفول تحت‌تاثیر از اصول معماری «کاخ ایوان کرخه» است و شکل‌گیری کنونی آن به‌صورت چهار ایوانی به اواسط دوره صفویه باز می‌گردد.
آدرس: دزفول، خیابان امام خمینی شمالی
بقعه شاه رکن الدین
بقعه شاه‌رکن‌الدین در دل بافت قدیم شهر دزفول در نزدیکی خیابان طالقانی قرار گرفته است. صاحب این بقعه فرزند «بهاءالدین» معروف به «بابا رکن‌الدین‌ولی» یا «شاه‌رکن‌الدین» است که در قرن هشتم هجری عارف و زاهدی معروف بوده است. گفته می‌شود که شاه‌رکن‌الدین دارای کراماتی بوده و مورد احترام شهر و روستاهای اطراف بوده است. آرامگاه شاه‌رکن‌الدین دارای گنبدی آبی است که با کاشی‌کاری‌های زیبایی تزیین شده است. دو گلدسته آجری مزین به کاشی‌کاری نیز در جلوی درب ورودی قرار دارند.
مسجد و حمامی قدیمی، بعلاوه یک مدرسه علمیه قدیمی نیز در جوار این بقعه دیده می‌شوند. فضای سبز ناحیه اطراف آرامگاه آن را به نگیز سبز بافت قدیم دزفول تبدیل کرده است.
چال کندیچال کندی نام دره‌ای است که آب خروجی از سد دز از آنجا می‌گذرد. دره چال کندی، با برخورداری از عمق بالای آب، دیواره‌های بلند در دو طرف و هوایی خنک و فضایی دل‌انگیز و آرامش‌بخش در تابستان، میان گردشگران و طبیعت‌گردان بسیار محبوب است.
آدرس: ۱۸ کیلومتری بخش شمالی دزفول
دره توبیرون
دره توبیرون یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز و بکر دزفول در فصول گرم سال است. این دره به واسطه هزاران سال فرسایش آبی حاصل از بارندگی‌های فصلی در قسمت‌های بالاتر و سرازیر شدن آب‌ها در کوه و تپه‌ها به وجود آمده است. وجود انبوه درختان انگور، انجیر وحشی، برگ‌های شاووشان، آبشار‌ها و آب‌چکان‌ها، زیبایی فوق‌العاده‌ای به این دره بخشیده که هر بیننده‌ای را محو زیبایی‌های این ناحیه می‌کند.
این دره دارای دو آبشار است که از جذابیت‌های خاصی میان گردشگران برخوردار هستند. «تو» در لهجه دزفولی به معنی «تب (گرما)» و «توبیرون» به‌معنای مکانی که گرما را از تن می‌زداید است. در فصول گرم سال با وجو
د گرمای بالای ۴۰ درجه در شهر دزفول در این دره می‌توانید از دمای زیر ۳۰ درجه با بادی خنک و هوایی مطبوع و دلپذیر لذت ببرید.
آدرس: ۲۰ کیلومتری شمال دزفول
