مینودشت یکی از شهرهای استان گلستان در شمال شرق ایران و مرکز شهرستان مینودشت است که طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیتی بالغ بر ۳۰,۰۰۰ نفر در آن ساکن هستند و اکثریت آنان به زبان فارسی و تركی صحبت می‌کنند. ساکنین اولیه و اهالی اصلی مينودشت، از قوم قزلباش بوده و به همین دلیل بیشتر مردم این شهر ترک هستند. همسایه‌های اين شهر از جنوب استان سمنان و خراسان، از شرق شهر گالیكش، از غرب شهرستان آزادشهر و از شمال شهرستان گنبد كاووس است. مینودشت در حدود ۱۰۰ کیلومتری گرگان و در مجاورت جاده تهران-مشهد قرار دارد.
شهر مینودشت در دوره‌های مختلف نام‌های گوناگونی داشته است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به کبودجامه، حاجیلر، سنگرلر و سنگر حاجیلر و دشت مینو اشاره کرد؛ هرچند سرانجام به‌خاطر طبیعت بکر و چشم‌انداز زیبایش، مینودشت نام گرفت.
شهری که در دامان البرز شرقی جای گرفته است و ارتفاعاتش پس از گذر از پارک ملی گلستان، به ارتفاعات خراسان شمالی می‌پیوندد.
مینودشت قدمت بسیار زیادی دارد؛ به طوری که در کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه‌های تاریخی بازگیر، قدمت این منطقه به هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد. همین قدمت نشان می‌دهد که مینودشت یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشر در استان گلستان بوده است.
آب و هوای مینودشتمینودشت، شهری با دو اقلیم متفاوت است که یک طرفش را کوه‌های مرتفع احاطه کرده‌اند و سوی دیگر آن را جلگه‌های حاصلخیز در بر گرفته‌اند. آب‌وهوای مینودشت در بخش کوهستانی معتدل و سرد با زمستان‌های طولانی بوده و در بخش جلگه‌ای دارای آب‌وهوایی معتدل و کمی متمایل به گرمسیری است. با وجود این‌که مینودشت در هر چهار فصل سال زیبا و دیدنی است؛ اما شاید بتوان بهترین زمان سفر به مینودشت را فصل بهار و پاییز دانست.
بادهای گرم پاییزی، زمستان‌های سرد، تابستان‌های گرم و مرطوب و هوای دلپذیر و مطبوع بهار از ویژگی‌های آب و‌هوایی مینودشت هستند.
سوغات مینودشتنوغانداری و ابریشم‌بافی، محصولات نمدی، سوزن‌دوزی، حصیربافی، گلیم‌بافی، قالی و قالیچه جزو صنایع‌دستی استان گلستان به شمار می‌روند که انواع آن در مینودشت نیز رایج است و می‌توانند در سبد خرید گردشگران قرار بگیرند. علاوه بر این، حلوای آماج، سرغربیلی، نان پادرازی و جزحلوا نیز از خوراکی‌های محلی و خوشمزه مینودشت هستند که جزو سوغاتی‌های پرطرفدار این شهر محسوب می‌شوند.
غذاهای محلی مینودشتخورشت جرجرم یکی از غذاهای محلی این شهر است که بهتر است در طول سفرتان طعم لذیذ آن را امتحان کنید. بولامه که شبیه حلیم است، باسترما پلو، نخود پلو با کشمش، آش ترشی، خورشت برنج، خورشت ماش، خورشت گزنه، آش ماست و انواع نان‌های محلی همچون نان تاتاری، از دیگر غذاهای محلی مینودشت هستند که لذت چشیدن آن‌ها را به هیچ عنوان نباید از دست بدهید.
آداب و رسوم مردم مینودشتاز جمله شهرهایی که مردم آن آداب‌ورسوم نوروزی خاصی دارند، شهرستان مینودشت است که اقوام محلی همچون قزلباش، تات و مهاجران قدیمی از جمله آذری، سیستانی، خراسانی و شاهرودی در آن زندگی می‌کنند. یکی از این رسم‌ها، سفره آچما نام دارد؛ آیینی برای نوعروسانی که هنوز به خانه خود نرفته‌اند و خانواده داماد، لباس و سفره‌ای از جنس پارچه را به‌همراه سینی‌هایی از حلوا برنجی در کنار نان‌های محلی چون کاک و دیگر شیرینی‌ها بهعنوان هدیه به خانه نوعروس می‌برند. در عید نوروز در دورهمی‌ها، بازی‌های محلی نظیر توپ آغاجو و کشتی محلی نیز در بین جوان‌تر‌ها انجام می‌شود.
لباس مردم این منطقه به‌دلیل وجود اقوام قزلباش از دون (ردای بلند)، چاکمن (بالاپوش)، ایچمک یا پوستین، کونیک (نوعی پیراهن)، بالاق (نوعی شلوار) و کلاه پوشش مردان ترکمن تشکیل می‌شود. قیرمیز کونیک (نوعی پیراهن ابریشمی)، چابیت (بالاپوش) و شلوار نیز جزو پوشش زنان ترکمن به حساب می‌آید. دختران ترکمن از بوریک یا عرق‌چین استفاده می‌کنند که با زینت‌آلات نقره آراسته می‌شود.
کهنه حمام مینودشت
کهنه حمام مینودشت که با نام حمام خوردیماق نیز شناخته می‌شود، در محدوده شمال شرقی شهر مینودشت قرار دارد و قدمت آن به ۴۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این حمام دارای بینه، سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه، آتشخانه و سرویس بهداشتی بوده است که قسمت‌های بینه و آتشخانه در اثر تعریض خیابان و ساخت مسکونی از بین رفته‌اند. مصالح به‌کار رفته در بنا آجر، ملات ماسه آهک، ملات آهک و ساروج هستند.
از زیبایی‌های معماری بنا می‌توان به استفاده از طاق‌نما و تزیینات گچبری اشاره کرد.
تپه باستانی بازگیر
تپه باستانی بازگیر در جنوب شرقی روستای بازگیر، در حاشیه ضلع غربی رودخانه ترکولو و در دو کیلومتری شمال شهر مینودشت، در شرق استان گلستان قرار دارد و از مهم‌ترین و ارزشمندترین آثار تاریخی-فرهنگی منطقه است. تاکنون دوره‌های فرهنگی مس و سنگ انتقالی، مفرغ قدیم، مفرغ پایانی، آهن، دوره اشکانی و دوره اسلامی در این ناحیه شناسایی شده است. از جمله قطعات مشکوف در تپه بازگیر می‌توان به یک بنای یادمانی و ۷۰۰ شی مسی متعلق به دوره مفرغ پایانی اشاره کرد. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۳۵۴۷ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
شهر تاریخی دشت حلقه
شهر تاریخی دشت حلقه که با نام شهر تاریخی دشت قلعه نیز شناخته می‌شود، در شهرستان مینو دشت، روستای دشت حلقه قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۹ دی ۱۳۵۳، بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. شهر به‌صورت هشت ضلعی نامنظم بنا شده است و دو حصار بزرگ داخلی و خارجی آن را محصور کرده‌اند. در بین این دو دیوار خندقی به عرض ۵۳ متر که در برخی نقاط به ۶۰ متر نیز می رسد، حفر شده است و در قسمتی از آن، آب همچنان جریان دارد. برخی از سفال‌های به دست آمده از دشت حلقه شامل سفال خاکستری رنگ از هزاره اول پیش از میلاد، سفال قرمز رنگ از دوره اشکانی، سفال قرمز رنگ و ساده از دوره ساسانی و سفال لعابدار رنگارنگ از قرون هفت و هشت هجری قمری می‌شود.
قلعه سلیمان بوقه
قلعه سلیمان بوقه در فاصله حدودا سه کیلومتری شرق روستای ترسه، در شهرستان مینودشت قرار دارد و روی کوهی جنگلی با ارتفاع ۲۰۰۰ متر به نام بوقوتو واقع شده است. با وجود صخره‌های سنگی، پرتگاه‌های بلند و عمیق و شیب تند دیواره‌های سنگی، دسترسی به این قلعه آسان نیست و این نشان از ضریب حفاظتی بالای آن دارد. مصالح به‌کار رفته در بنا شامل آجر و ملات گچ و ساروج می‌شود. از این مجموعه قسمت شمالی آن سالم مانده است که همچنان آثار کنده‌کاری در آن دیده می‌شود. همچنین از محوطه این قلعه تعدادی از آثار فرهنگی مانند قطعات سفالینه، شیشه، سنگ، فلز و استخوان به دست آمده که همگی بیانگر قدمت قلعه و استفاده از ان در دوره‌های مختلف اسلامی، از زمان سلجوقیان تا ایلخانیان مغول است. این اثر در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۲۸۰۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تپه پل مینودشتتپه پل مینودشت که با نام تپه آقا جلال نیز شناخته می‌شود، در ساحل شمالی رودخانه چهل چای، در شهرستان مینودشت قرار دارد. طبق بررسی‌های انجام شده، قدمت این تپه باستانی به دوره‌های اشکانی و ساسانی بازمی‌گردد. با توجه به ارزش تاریخی و فرهنگی، این اثر در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۲۸۰۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
سایت پروازی ترسه
سایت پروازی ترسه در نزدیکی روستای ترسه، در شهرستان مینودشت قرار دارد و دارای چشم‌اندازی زیبا و منحصر‌به‌فرد است. این سایت یکی از قوی‌ترین سایت‌های ترمیک و دیواره‌ای با قابلیت پروازهای مسافت به شمار می‌رود. همچنین بسیاری از مسابقات ملی پاراگلایدر در سایت پروازی ترسه برگزار می‌شود.
آبشار لولوم
آبشار لولوم در نزدیکی روستای لولوم، در بخش مرکزی شهرستان مینودشت قرار دارد. برای دسترسی به آبشار از کنار شهرک صنعتی مینودشت که در حاشیه جاده بین المللی تهران–مشهد واقع است، باید عبور کرد. بعد از حدود ۱۵ دقيقه پياده‌روی از آبشار اول لولوم می‌توان به آبشار دوم رسيد که کمی کوتاه‌تر از آبشار اول است؛ اما محوطه اطراف آن بازتر و جهت اتراق مناسب‌تر است.
روستای قلعه قافه
روستای قلعه قافه واقع در رشته‌کوه‌های البرز، شامل سه بخش بالا، پایین (علیا و سفلا) و ده نو است. این روستای تاریخی، با بافتی قدیمی بهعنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان گلستان شناخته می‌شود. از جمله جاذبه‌های روستا می‌توان به غار، چشمه‌های فراوان، آبشار، بافت قدیمی آن، جنگل‌های زیبا در اطراف و زیارتگاه سکینه خاتون اشاره کرد. مردم محلی روستا را با نام لانه سیمرغ صدا می‌زنند. شغل اصلی مردم روستا کشاورزی است و در آن محصولاتی همچون زردآلو، آلو، انواع مرکبات، گوجه فرنگی، سیب زمینی، گندم، جو و یونجه کشت می‌شود. همچنین در طبیعت اطراف روستا می‌توانید میوه‌هایی همچون کندس (ازگیل وحشی) و ولیک (زالزالک وحشی) را پیدا کنید. منطقه‌ی وسیع ماران‌کوه در ارتفاعات قلعه قافه با وجود جویبارها و چشمه‌های پرآب به مقصدی مناسب برای گردشگران تبدیل شده است. این روستا حدود ۳۵ کیلومتر از شهرستان مینودشت فاصله دارد.
چراغ تپهچراغ تپه در حدود سه کیلومتری جنوب شرقی شهر مینودشت واقع شده است و محیطی نسبتا جنگلی دارد. در این مکان، امکانات مناسبی برای انجام برخی ورزش‌های کوهستانی، پیادهروی و به ویژه پرواز با پاراگلایر فراهم شده است. همچنین این تپه یکی از مهم‌ترین سایت‌های پروازی کشور را در خود جای می‌دهد که همه ساله میزبان پاراگلایدرسوارها از سراسر نقاط ایران است.
پارک جنگلی باقرآباد
پارک جنگلی باقرآباد در فاصله ۱۲ کیلومتری مینودشت، در نزدیکی روستای باقرآباد قرار گرفته است و به دلیل تردد کمتر گردشگران، محیطی بکرتر و تمیزتر نسبت به بسیاری از دیگر جنگل‌های گلستان دارد. عبور رودخانه‌ای از میان پارک، به صفا و زیبایی آن افزوده است و حضور پرندگان و صدای دلنشین‌شان در فضا، محیطی آرامش‌بخش را در پارک به وجود می‌‌آورد.
آبشار حسينا 
آبشار حسينا در ۲۱ کيلومتری جنوب شرق شهرستان مينودشت و در نزدیکی روستای حسینا واقع است. در مجاورت این روستا چشمه‌ای وجود دارد که در مسير خود، با ايجاد آبشارهای کوتاه و بلند تا ارتفاع ۲۵ متر و غارهای آهکی، مناظری بسيار جذاب به وجود آورده است. اين روستا در ادامه جنگل‌های دامنه جنوبی کوه نرمدار و در نزديکی رودخانه چلی چای قرار دارد.
پارک جنگلی تنگه چهل چایپارک جنگلی تنگه چهل چای که با نام جنگل چهل چای نیز شناخته می‌شود، با ۵۹ هکتار مساحت، در فاصله هفت کیلومتری شهر مینودشت قرار دارد. این منطقه در ناحیه جنگل‌های پهن‌برگ خزری، در دامنه شمالی رشته‌کوه‌های البرز واقع شده است و پوشش گیاهی آن شامل انواع درختان، درختچه‌ها و گیاهان علفی و بوته‌ای کف جنگل می‌شود. چشمه‌های دائمی و فصلی، جریان رودخانه و چشم‌اندازهای طبیعی بر زیبایی و صفای چهل چشمه افزوده‌اند. همچنین وجود جاده آسفالته، نمازخانه، سرویس‌های بهداشتی، فروشگاه‌های مواد غذایی و رستوران‌های سنتی، این پارک جنگلی را به مقصدی مناسب برای تفریح و تفرج تبدیل کرده است.
آق چشمه مینودشت
آق‌چشمه که با نام تفرجگاه آق‌چشمه نیز شناخته می‌شود، بالاتر از پارک جنگلی تنگه چهل چای، در شهرستان مینودشت استان گلستان قرار دارد و دو چشمه کنار یک دیگر را در خود جای می‌دهد. این دو چشمه با آبدهی دائمی، مناظری تماشایی آفریده‌اند و همه ساله گردشگران زیادی را به این نقطه جذب می‌کنند.
آبشار باقرآباد آبشار باقرآباد در دل ارتفاعات جنگلی، در شرق روستای باقرآباد، از توابع شهرستان مینودشت واقع شده است. با قرارگیری در میان فضای بکر و سرسبز چهل چای، این آبشار چشم‌اندازی زیبا را خلق می‌‌کند. منطقه چهل چای با برخورداری از جاذبه‌های طبیعی متعدد از جمله جنگل، آبشار و... یکی از مقاصد محبوب گردشگران و طبیعت‌گردان در استان گلستان به‌شمار می‌رود. برای دسترسی به روستای باقرآباد، باید از جاده ارتباطی آزادشهر به مینودشت، وارد فرعی ساسنگ شوید.
آبشار سرخو
آبشار سرخو در میان جنگلی انبوه، در جنوب روستای سرخو، از توابع بخش مرکزی شهرستان مینودشت قرار دارد و فاصله آن تا مرکز شهر مینودشت ۱۲ کیلومتر است. ارتفاع این آبشار از سطح دریا ۵۰۰ متر برآورد می‌شود. با توجه به فاصله کم از شهر، قرارگیری در منطقه جذاب چهل چای و همچنین طبیعت بکر و جنگلی پیرامون، این آبشار از مقاصد مناسب طبیعت‌گردان در استان گلستان به‌شمار می‌رود.
سایت پروازی زنگلاب سایت پروازی زنگلاب در ارتفاعات تفرجگاه جنگلی تنگه چهل چای مینودشت و در نزدیکی روستای کوهستانی زنگلاب قرار گرفته است و در آن پروازهای پاراگلایدر بر فراز طبیعت زیبای جنگلی صورت می‌گیرد. این سایت پروازی ارتفاعی معادل ۶۵۰ متر دارد و محل فرود آن محوطه‌ای باز و دارای تفریحگاه خانوادگی است.
آبشارهای یکه سورآبشارهای یکه سور در فاصله چند کیلومتری تنگه چهل چای، در جنوب شهرستان مینودشت قرار دارند و در میان جنگلی انبوه واقع شده‌اند. این جنگل سرسبز پوشیده در درختان مازو، توسكا، افرا، نمدار و... است که از نظر زیست‌محیطی حائر اهمیت هستند. مسیر دسترسی به آبشار شامل ۱۲ کیلومتر جاده آسفالته و دو کیلومتر جاده شوسه می‌شود. همچنین از محل پارک ماشین، باید ۳۰ دقیقه در مسیر شیب‌دار و ۱۵ دقیقه در مسیر هموار پیادهروی کنید.
