بروجن، شرقیترین شهر استان چهارمحال و بختیاری است که با بیش از ۵۷,۰۰۰ نفر جمعیت طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، لقب دومین شهر بزرگ استان را به خود اختصاص داده است. بروجن در محل تلاقی سه استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان و فارس قرار دارد و همین امر سبب شده است که دارای موقعیت خاصی از لحاظ رشد و توسعه شود. بروجن، با ۲۱۹۷ متر ارتفاع از سطح دریا، مرتفعترین شهر چهارمحال و بختیاری به شمار میآید.
اگرچه در سندهای شفاهی، قدمت بروجن را به هزاران سال پیش از میلاد نسبت میدهند، در مورد تاریخچه بروجن سند مکتوبی در دست نیست و تنها سنگنوشته ای از یک قبر در این شهرستان، تاریخ ۱۰۰۴ قمری را نشان میدهد که از قدیمیترین آثار یافتشده در منطقه است. اهالی بروجن مذهب تشیع دارند و به زبان فارسی و لهجه اورجنی تکلم میکنند.
آب و هوای بروجنبروجن دارای هوای خنک و زمستانهای سردی است. طبق آمارهای سازمان هواشناسی، حداقل دمای بروجن به ۳۶درجه زیر صفر در دی ماه میرسد و حداکثر دما در تیرماه از مرز ۳۵ درجه تجاور نمیکند. با توجه به اقلیم کوهستانی و هوای خنک منطقه، گردشگران فصلهای بهار و تابستان را به عنوان بهترین زمان سفر به بروجن در نظر میگیرند که هم طبیعت در اوج سرسبزی است و هم دمای هوا برای گشت و گذار آزاردهنده نیست. هرچند زمستانهای سرد و پربرف بروجن نیز مناظر باشکوه کوهستانی را در مقابل دیده علاقمندان می گستراند.
غذای محلی بروجنپرواضح است که کباب بختیاری مشهورترین غذای این منطقه است. علاوه بر آن، پلو خورش به، گردو پلو و چندین آش محلی از جمله شوربای قیمه ریزه را میتوان در میان غذاهای محلی بروجن برشمرد.
سوغات بروجنبه واسطه اقلیم کوهستانی و پوشش گیاهی غنی، عسل طبیعی بروجن از شهرت خوبی برخوردار است. همچنین به دلیل رونق دامداری در این شهر، فرآوردههای لبنی محلی همچون ماست و دوغ محلی، کشک و قره قروت با استقبال زیادی روبهرو هستند. شهر بلداجی نیز از توابع بروجن به شمار میآید که گزهای مرغوب آن در میان تمام ایزانیان زبانزد است. از صنایع دستی این شهر میتوان به قالیهای پشم یلمهای اشاره کرد. گیوه و نمدمالی نیز از دیرباز جزیی از صنایع دستی بروجن محسوب شده است و سابقه بسیاری دارد.
امامزاده حمزه علی
امامزاده حمزه علی در نزدیکی روستای کلبی بک از توابع شهرستان بروجن (۳۵ کیلومتری بروجن) و بالای کوهی مرتفع واقع شده است و نسب آن با پنج واسطه به امام سجاد (ع) میرسد. این امامزاده از قطبهای مهم سیاحتی و زیارتی استان چهارمحال و بختیاری محسوب میشود و با قرارگیری در موقعیتی مرتفع و برخورداری از آبو هوای عالی و چشمانداز زیبا، پذیرای بیشترین زائر در استان است. همچنین بقعه حمزه علی یکی از توسعهیافتهترین امامزادههای کشور بهشمار میرود و دارای امکاناتی همچون شهربازی، بازارچه، فضای سبز گردشگری و سرویسهای بهداشتی است. با قدمتی که به دوره تیموریان تا دوره قاجار بازمیگردد، بنای امامزاده در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۸۲، با شماره ثبت ۸۲۲۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
برای دسترسی به امامزاده حمزه علی، از شهر بروجن به سمت لردگان حرکت کنید. در فاصله حدودا ۱۵ کیلومتری و پس از عبور از مجتمع رفاهی نگین، مسیر خود را جانب بلداجی ادامه دهید. از شهر بلداجی عبور کنید. در اولین سهراهی، به سمت چپ (مسیر تالاب چغاخور) بپیچید. در میانه راه، در سمت راست جاده، امامزاده را روی دامنه کوه خواهید دید. مسیر دسترسی تا امامزاده آسفالت است.
قلعه ضرغام السلطنه فرادنبه
قلعه ضرغامالسلطنه (قلعه فرادنبه) یکی از قلعههای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری و مربوط به دوره قاجار است. این قلعه از
جاهای دیدنی بروجن به شمار میرود و در فرادنبه در ۵ کیلومتری شرق بروجن قرار دارد.
رضاقلیخان ایلبیگی پدر ضرغامالسلطنه در زمان حکومت خود، در این محل قلعهای ساخت که به «قلعهکهنه» معروف است. قلعه ابتدا ساختمانی در بخش شرقی و مهمانسرای خوانین بختیاری بوده که از سوی عموها و پدر به حاج ابراهیمخان ملقب به ضرغامالسلطنه واگذار شد و ایشان هم بعدها در کنار این قلعه، بخش جدیدی در ضلع غربی به آن اضافه کرد که به قلعه ضرغامالسلطنه معروف است. زمان ساخت این قلعه بر اساس کتیبه آجری کنار دروازه اصلی آن مربوط به سال ۱۲۷۹ هجری قمری (دوره قاجار) است و حدود ۱۶۰ سال قدمت دارد.
پل مصلی بروجن
پل مصلی مشهور به عروس پلهای بروجن، یادگار دوران قاجاریه بهشمار میآید و با استفاده از ملات ساروج ساخته شده است. یک سنگنوشته بر دیواره پل دیده میشود که تاریخ ساخت آن را سال ۱۳۱۹ هجری قمری ثبت کرده است. این پل تنها پل ماشینرو در زمان گذشته محسوب میشد و با روش آجرچینی خفته راسته بنا شده است. در گذشته، یک حمام و دو آسیاب بادی در اطراف پل وجود داشتند که بر اثر سیلاب از میان رفتند. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۰ هجری شمسی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. پس از محوطهسازیهای کنار پل، بازارچه صنایع دستی در مجاورت آن رونق گرفته است. به همین دلیل پل تاریخی مصلی به پل صنایع دستی نیز در میان مردم شهرت دارد.
پل کره بس
پل کره بس در جنوب روستای گردبیشه، از توابع شهرستان بروجن، در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. قدمت این پل به دوره پهلوی بازمیگردد و در سالهای اخیر پلی بتونی در ارتفاع کمی بالاتر از آن، ساخته شده است. پل کره بس در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷، با شماره ثبت ۲۳۸۱۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تالاب چغاخور
تالاب چغاخور در ارتفاعات رشتهکوه زاگرس و بر بلندای فلات ایران قرار گرفته است. زیبایی جغاخور به حدی است که کمتر جاذبه طبیعتگردی نظیر آن را میتوان درنظر گرفت.
تالاب چغاخور یک تالاب بینالمللی است که در قدیم آبخور دامهای ایل بختیاری بوده که در حدود ۳۰۰ سال پیش به اینجا مهاجرت کرده بودند. مساحت این تالاب حدود ۲۳۰۰ هکتار است که در ۶۵ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. این تالاب از جاهای دیدنی بروجن در مسیر جاده شهرکرد - خوزستان است.
انعکاس چشمانداز زیبای طبیعت پیرامون تالاب در آب و رقص و آواز پرندگان بر سطح تالاب بسیار زیباست. در بهار در یک سوی تالاب، کوههای سر به فلک کشیده و سپیدپوش کلار و در سوی دیگر، درختان و چمنزاری وسیع و سرسبز خودنمایی میکنند. تصویر آسمان آبی و تکه ابرهای گذرا بر صیقل زیبای آب و رقص کوههای کلار در بازتاب آن، زیبایی بی حد و حصری به این تالاب میبخشد. این منطقه در تابستان محل ییلاق عشایر بختیاری ست که تماشای زندگی آرام و باصفایشان به اندازه تماشای زیباییهای طبیعی چغاخور جذاب و دلگرم کننده است.
گردشگاه و چشمه سیاسرد بروجن
چشمه سیاسرد بروجن که گردشگاه اطراف آن نیز با نام همین چشمه شهرت یافته است، در ۴ کیلومتری شهر بروجن در استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. این منطقه که در کنار کوه سیاسرد قرار دارد، دارای هوای خنک و فوق العادهای است. شاید بتوان گفت به علت همین هوای خنک و لطیف است که بیشترین میزان گردشگر در فصلهای گرم را به خود اختصاص میدهد. هوای مطبوع و درختان کهنسال این منطقه با چشمه زیبایش مکانی رویایی را برای گشت و گذار و گردش در این منطقه پدید آورده است که گردشگران بسیاری از تمام نقاط ایران به سمت آن جذب میشوند. فضاسازیهای مناسب و سهلالوصول بودن، میل به بازدید از گردشگاه را دو چندان میکند.
چشمه آب سفید
چشمه آب سفید در شهرستان بروجن، یکی از ۷۰۰ چشمهسار استان چهارمحال و بختياری است که از کوه بزرگ سبزکوه در منطقه تفریحی چغاخور سرچشمه میگيرد. اين چشمه تالاب چغاخور را سيراب میکند و پس از طی طريق از ميان کوهساران، راهی کارون میشود. بکر بودن اين چشمه به لحاظ قرارگیری در مناطق حفاظتشده و عدم دسترسی به آن در گذشته، آن را به یکی از چشمههای آب معدنی بینظیر ایران تبدیل کرده است. آب چشمه آب سفيد پس از بررسیهای به عمل آمده در يک دهه اخير، از سوی کارشناسان بهعنوان یکی از سبکترين آبهای ايران و جهان اعلام شد.
تالاب گندمان
تالاب گندمان که از جاهای دیدنی بروجن در نزدیکی شهر گندمان است، نام خود را از شهر تاریخی گندمان که در ضلع شمال شرقی آن قرار دارد، گرفته است.
چنان که روایت است، منطقه گندمان یکی از شکارگاههای بهرام گور و منطقه ییلاقی خانوادههای سلطنتی در قرنهای گذشته بوده که برخی آثار به جا مانده از سکونتگاههای آن زمان در بعضی از نقاط تالاب به چشم میخورد.
این تالاب بهعنوان یکی از آبگیرهای حوزه آبریز آق بلاغ شناخته میشود که با فاصلهای نهچندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است. بهطوری که بخشی از خروجی تالاب چغاخور به این تالاب سرازیر میشود.
تالاب دهنو
تالاب دهنو در نزدیکی روستای دهنو، در ۲۰ کیلومتری شمال غربی بروجن قرار دارد و در پایاب حوضه آبخیز دشتهای فرادنبه و سفیددشت واقع شده است. هرچند به دلیل نزدیکی به شهرهایی مانند بروجن، گندمان، شهر کرد و بلداجی، این تالاب دارای اهمیت گردشگری است؛ سطح جلویی آن (مرغزار) خشک شده است. این تالاب به واسطه قرارگیری در پایین کوه، چشمانداز زیبایی دارد. همچنین هنگام پرآبی، زیستگاه پرندگان مهاجری از قبیل خروس کولی، اگرت، حواصیل، اردک و مرغابی است.
غار کهبد
غار کهبد در کوه دودلو، در نزدیکی روستای بیژگرد، از توابع شهرستان بروجن قرار دارد و در نتیجه شکاف یک گسل به وجود آمده است. این غار چاه مانند با عمق ۲۵۰ متر، یکی از عمیقترین غارهای استان چهارمحال و بختیاری بهشمار میرود و احتمال داده میشود که عمق آن تا ۴۰۰ متر نیز برسد. مردم محلی در گذشته این غار را با نام چاه اوول میشناختند که پس از پیمایش غار توسط گروه غارنوردی کهبد، به نام اکنونیاش شهرت یافت. از این غار تنها ۱۵۰ متر آن نقشهبرداری شده است و جز سازههای آهکی ورودی آن، زیبایی خاصی ندارد.