زنجان، یکی دیگر از شهرهای زیبای کشور است که به‌دلیل وجود جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی متنوع، زیبا و منحصر‌به‌فرد، همچون موزه رخت‌شوی خانه، بازار سنتی زنجان، مسجد جامع زنجان، دودکش جن، خانه ذوالفقاری، معبد داش‌کسن، مجموعه تاریخی ائل داغی و... است که به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران تبدیل شده و بازدیدکنندگان و مسافران بسیاری را از سراسر ایران و جهان، میزبان است.
۱. بازار سنتی زنجانبه یقین می‌توان بازار سنتی زنجان را یکی از مهم‌ترین و زیباترین مراکز تجاری در این استان معرفی کرد که در بسیاری از عمارات آن، می‌توان معماری دوران حکومت قاجاریان را مشاهده کرد. این مجموعه ارزشمند تاریخی از دو بخش شرقی و غربی و به‌عنوان بازار بالا و پایین تشکیل شده و لقب طویل‌ترین بازار سرپوشیده ایران را به خود اختصاص داده است.
۲. عمارت رخت شوی خانه
از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر زنجان بنای رخت‌شوی خانه این شهر است که در گذشته در فضایی سرپوشیده و به‌دلیل برودت هوا، برای تسهیل در کار بانوان احداث شده و امروزه به‌عنوان موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داده است. از ویژگی‌های این بنا می‌توان به کم‌نظیر بودن آن در جهان اشاره کرد که توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا و به سبک معماری اواخر دوره حکومت قاجاریان و اوایل حکومت پهلوی اول ساخته شده است.
۳. دودکش جن
در ۱۲۰ کیلومتری شهر زنجان، پدیده‌ای طبیعی و تاریخی قرار دارد که از آن به دودکش جن یا هودو (در اصطلاح زمین‌شناسی هودو (Hoodoo) یاد میشود. این پدیده طبیعی زیبا و حیرت‌انگیز، در طول زمان و بر اثر فرسایش سنگ‌های غول‌پیکر و عظیم به‌شکل قارچ تبدیل شده و به‌صورت یک سنگ کوچک ریز و چند سنگ بزرگ که روی آن قرار دارد، مشاهده میشود. این پدیده در کشورهای دیگری از جمله ترکیه، صربستان، تایوان، فرانسه و کانادا نیز وجود دارد.
۴. خانه ذوالفقاریعمارت ذوالفقاری زنجان، ساختمانی متعلق به دوران حکومت قاجاریان است که حدود یک قرن از احداث آن می‌گذرد و در محله قدیمی دالان آلتی شهر زنجان قرار دارد. این بنای تاریخی، امروزه به موزه باستان‌‌شناسی زنجان تغییر کاربری داده و به یکی از جاهای دیدنی زنجان تبدیل شده است.
۵. معبد داش کسن (معبد اژدهای سنگی)
عمارتی صخره‌ای در ۱۵ کیلومرتی زنجان، به نام معبد داش کسن یا معبد اژدهای سنگی قرار دارد که از پیشینه‌ای به قدمت دوران حکومت ایلخانیان برخوردار است. البته برخی از باستان‌شناسان معتقدند که قدمت این معبد به قبل از اسلام بازمی‌گردد. دو نقش برجسته به‌صورت اژدها و چند محراب اسلامی که در دو جهت و به‌صورت قرینه ساخته شده است، در این بنای تاریخی مشاهده میشود و آن را به یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری زنجان تبدیل ساخته است.
۶. مسجد حسینیه اعظم زنجانبنایی که به‌عنوان دومین قربانگاه مسلمانان شهرت یافته است، در شهر زنجان قرار دارد و به نام مسجد حسینیه اعظم این شهر نام گرفته است که می‌توان آن را از بزرگ‌ترین مراکز سوگواری امام حسین (ع) نامید. این مسجد یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری مذهبی در زنجان محسوب شده که مسافران زیادی در آن حضور می‌یابند.
۷. مجموعه تفریحی ائل داغییکی از دوست‌داشتنی‌ترین مراکز تفریحی و گردشگری در شمال شهر زنجان، مجموعه ائل داغی این شهر است که به گاوازنگ نیز شهرت دارد. این مکان در دامنه کوه گاوازنگ و در فاصله نسبتا کمی از مرکز شهر قرار دارد و از امکانات رفاهی مورد نیاز نیز برخوردار است.
۸. قلعه بهستان (کهن دژ)قلعه‌ای باستانی به قدمت مادها و از نظر برخی باستان‌شناسان به قدمت حکومت هخامنشیان، در شهرستان ماه‌نشان از توابع استان زنجان و در کنار رود قزل اوزن قرار گرفته که در بین مردم به کهن‌دژ نیز شهرت یافته است. عمارتی که به نظر می‌رسد تا قرن ۵ هجری مورد استفاده قرار می‌گرفت و به‌دلیل کاربری دفاعی، نگهداری آذوقه مردم و احتمالا سکونت مردم، در دل کوهی از جنس خاک سفت‌وسخت احداث شده و یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری زنجان است.
۹. گنبد سلطانیه
عمارتی احداث شده در اوایل قرن هشتم هجری قمری که معماری صورت گرفته در آن یکی از شاهکارهای معماری ایران در دوره ایلخانیان است، در شهر سلطانیه زنجان قرار دارد. گنبدی بزرگ، ساخته شده از آجر و روکشی زیبا که با کاشی‌هایی به رنگ فیروزه‌ای و لاجوردی و به سبک معرق‌کاری مزین شده است و امروزه به یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری تاریخی در شهر زنجان تبدیل شده است. این اثر تاریخی، برخوردار از دو پوشش زیبا است که از فاصله‌ای دور به رنگ نیلگون مشاهده میشود و نمایی شگفت‌انگیز را به وجود آورده است.
۱۰. غار کتله خور
در فاصله ۵۵ کیلومتری از جنوب شهر زنجان و در نزدیکی شهر گرماب از توابع این استان، پدیده‌ای طبیعی و زیبا وجود دارد که به غار کتله خور، شهرت یافته است. کتله به‌معنای کوه‌های کم‌ارتفاع است که این غار نیز به‌دلیل حضور در یکی از این کوه‌های کم‌ارتفاع و طلوع خورشید از پشت آن به نام کتله خور شناخته میشود. این غار که بدون آب و خشک است، از قدمتی حدود قدمت غار علیصدر همدان برخوردار بوده و از سه طبقه با تونل‌های فرعی، استلاکتیت‌ها و استلاکمیت‌ها و ستون‌های بسیار و قندیل‌های مخروطی آویزان تشکیل شده است.
۱۱. موزه مردان نمکیاز پربازدیدترین مکان‌های گردشگری در زنجان، موزه مردان نمکی این شهر است که به شش مومیایی کشف شده در معدن نمک چهرآباد از توابع این استان زیبا گفته میشود. این اکتشاف حیرت‌انگیز، در عمارت ذوالفقاری شهر زنجان نگهداری می‌شوند و به یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری زنجان تبدیل شده است.
۱۲. آبشار شارشار
در شمال شرقی شهر زنجان در میان سنگ‌های صخره‌ای، پدیده‌ای زیبا به نام آبشار شارشار قرار دارد که می‌توان از آن به‌عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی این شهر یاد کرد. آبشار شارشار با قرارگیری در فاصله پنج کیلومتری دریاچه سد تهم، موقعیت ایده‌آلی برای کوهنوردی و علاقه‌مندان به این رشته ایجاد کرده است که بویژه در فصول بهار و تابستان، بسیار دیدنی است.
۱۳. پل میر بهاالدینپل میر بهاالدین که از آن به نام‌های دیگری مانند پا اژدهاتو و پل کهنه نیز یاد میشود، اثری باقی‌مانده از دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار و ساخته شده در اوایل قرن ۱۴ هجری قمری است که در نمای درونی بزرگ‌ترین طاق آن، تاریخ احداث و نام مطهر حضرت علی (ع)، آن هم به‌صورت قرینه و با خط زیبای معقلی، حک شده است. این پل در مسیر جاده زنجان به کردستان و روی رودخانه زیبای زنجان‌رود، توسط حاج میرزا بها الدین زنجانی از تجار وقت و با مصالحی همچون آجر بنا شده است. این پل، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری زنجان محسوب میشود.
۱۴. کاروانسرای دخانعمارت دخان، کاروانسرایی دو ایوانه، قدیمی، با رواق‌هایی ساخته شده در چهار سمت که از بخش‌هایی مانند دروازه‌های شمالی، غربی و جنوبی، راهروی شمالی، مجموعه صحن، پوشش بنا، بالکن راهروی شمالی و آبروها و راسته بازار غربی و ... تشکیل شده و یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری تاریخی زنجان محسوب میشود. این اثر تاریخی، باقی‌مانده از دوران حکومت قاجاریان است که به نظر می‌رسد به همت حاج علی قلی بنا احداث شده است.
۱۵. مسجد و مدرسه جامع زنجان
می‌توان از دیگر بناهای تاریخی ایران که متعلق به دوران حکومت قاجاریان است، به مسجد و مدرسه جامع زنجان اشاره کرد که توسط عبدالله میرزا دارا از مریدان آیت‌الله سید محمد مجتهد سردانی و از فرزندان فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شده است. این اثر تاریخی، بنایی بسیار ارزشمند است و طبق طرح مسجد‌های چهارایوانی که به‌صورت قرینه است، احداث شده است. تزیینات صورت گرفته در این مسجد بویژه تزیینات گنبد دیدنی است.
از دیگر جاذبه‌های دیدنی این شهر می‌توان به
مسجد چهل‌ستون، مسجد خانم، مسجد عباسقلی، مسجد اسحاق‌میرزا، بلوار شیخ اشراق، موزه حیات وحش طبیعی، پارک ارم، موزه آثار شهدا، موزه نسخ خطی، حمام حاج‌داداش، گرمابه حاج ابراهیم، کاروانسرای سنگی، بنای توفیقی، پل حاج سید محمد، قلعه زیرزمینی دژمنده، پل سردار، پل حاج سید محمد و ... اشاره کرد.
