یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و یاسوج یکی از شهرهای لرنشین جنوب غربی ایران و مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و مرکز شهرستان بویراحمد است و در شمال شرقی استان قرار دارد. این شهر در کنار رودخانه بشار در تپه‌های متعدد واقع شده و ارتفاعش از سطح دریا ۱۸۷۰ متر است.
این شهر تا سال ۱۳۴۹ از توابع شهرستان کازرون بوده و سپس جدا شد و به مدت ۶ سال به شهرستان بهبهان داده شد و سرانجام در سال ۱۳۵۵ و با جدا شدن استان از استان فارس، به مرکزیت استان کهگیلویه و بویراحمد تبدیل شد.
یاسوج ییلاق دولت بزرگ عیلام بوده و از دوران برنز محلی برای زیستن محسوب می‌شده است. تپه شهدا (۳ هزار سال پیش از میلاد)، محوطه باستانی گرد و گورستان پایه چول گواه همین موضوع است.
یاسوج در منطقه اقلیم سردسیری قرار گرفته و آب و هوایی معتدل متمایل به سرد دارد. برف و باران در این شهر زیاد می‌بارد به همین خاطر ارتفاعات از برف پوشیده شده و منابع آب این شهر تا مدت زیادی تامین می‌شود.
در بهار و مخصوصا در اردیبهشت ماه تا اواخر تابستان و نیمه اول مهرماه، این شهر هوایی گرم و مساعد دارد. هوا کم رطوبت بوده و به غیر از اواسط روز ماه‌های تابستان، گرمای هوا در حد مساعد است. اما شرایط در محیط‌های داخلی متفاوت بوده و حتما باید از سیستم‌های خنک کننده استفاده کرد.
بقیه ماه‌های سال به ویژه اول دی تا اواسط اسفند هوا سرد و حتی بسیار سرد می‌شود.
قبل از به وجود آمدن یاسوج در حدود ۶ کیلومتری آن، یک شهر قدیمی به نام «تل خسرو» وجود داشت که زمانی خوانین بویراحمد علیا در آنجا نفوذ کرده بودند. در حالی‌که امروزه به غیر از تپه‌های پراکنده و یک روستا، اثر دیگری از آن نیست.
تل خسرو دارای قدمت بیش از دو هزار سال بوده است و بناهای معاصر در اطراف آن، بعد از سال ۱۳۰۹ خورشیدی شروع به ساخت شده و تا سال ۱۳۲۳ ادامه داشته و پس از آن متروک شده است.
مردم استان کهگیلویه و بویراحمد اکثرا به گویش جنوبی زبان لُری سخن می‌گویند. لر زبانان به ویژه لُرهای بختیاری این گویش را درک می‌کنند. تا سواحل شمالی خلیج فارس (شهرستانهای گناوه، دیلم و تنگستان) این نوع گویش را مشاهده می‌کنیم.
جاجیم، پشتی، مشته بافی، چنته و مفرش بافی از صنایع‌دستی این شهر هستند.
از جمله سوغاتی‌های یاسوج عسل طبیعی، گیاهان دارویی و گیاهان وحشی کوهی هستند که در سفر به یاسوج ارزش امتحان کردن دارند.
شهر یاسوج سرشار از آبشارهای خروشان است که به همین خاطر در بین سایر شهرهای کشور، از شهرت و محبوبیت بسیاری برخوردار است.
دیدنی‌های یاسوجآبشار یاسوج
آبشار یاسوج یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است که در فاصله دو کیلومتری از مرکز شهر، در شمال یاسوج قرار دارد. آب این آبشار ۱۰ متری، از دل کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد و منظره‌ای بسیار زیبا خلق می‌کند. اطراف این آبشار پر از نهرهای آب به‌شکل مارپیچ، باغ‌های میوه، مراتع سرسبز و پر از گل است که هر طبیعت‌دوستی را عاشق خود می‌کند. گردشگران اغلب در فصل بهار، تابستان و پاییز برای بهره‌مندی از زیبایی‌های این آبشار و منطقه اطراف آن، عازم یاسوج می‌شوند.
پارک ساحلی رود بشار
پارک ساحلی رود بشار در ورودی شهر یاسوج قرار دارد و با ۱۴ هکتار مساحت، بزرگ‌ترین پارک این شهر است. اگر به یاسوج سفر کردید، این پارک می‌تواند محل مناسبی برای اطراق شما باشد. فضای سرسبز پارک در کنار رود بشار، فضای دل‌انگیزی ایجاد کرده است و از اینجا می‌توانید نمایی زیبا بر شهر داشته باشید. همچنین در این پارک امکان قایق‌سواری وجود دارد و می‌توانید این تفریح را به تجربیات سفر خود به یاسوج اضافه کنید.
تل خسرو
در متون جغرافیایی قدیم، از محل فعلی یاسوج به‌عنوان «تل خسروی» یاد شده است. به این منطقه، تل خسرو نیز می‌گویند. این اثر تاریخی در واقع تپه‌ای است کهن در جنوب شهر یاسوج که طبق روایات تاریخی، محل استقرار کاخی بزرگ توسط کیخسرو بوده و آثاری از آن توسط پروفسور گاوبه کشف شده است. وی معتقد است این آثار به پیش از دوران هخامنشیان تعلق دارند. طبق آثار کشف شده، به نظر می‌رسد در ساخت کاخ از آجرهای زرد رنگ چهارگوش و همچنین از آجرهای سرخ رنگ مشابه پل علیایی بهبهان، استفاده شده است. قدمت تل خسرو قرون نهم و دهم هجری قمری تخمین زده شده است.
موزه یاسوجموزه یاسوج در ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۸۲ با مساحتی حدود ۱۵۰ متر مربع افتتاح شد. این موزه در طبقه دوم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. در این موزه آثار باستانی که از کاوش‌های باستان‌شناسی به دست آمده‌اند، به نمایش گذاشته شده است. این آثار به سه دوره باستان‌شناسی پیش از تاریخ، دوره‌های تاریخی و دوره‌های اسلامی تعلق دارند. گفته می‌شود قدمت این اشیا به نیمه دوم هزاره دوم و هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد. موزه یاسوج از برجسته‌ترین موزه‌های بومی محلی کشور است.
پیست اسکی کاکان
پیست اسکی کاکان در دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس و قله دنا، در ۱۸ کیلومتری یاسوج و در نزدیکی روستای کاکان قرار دارد. این پیست اسکی با ارتفاعی حدود ۲۶۰۰ متر، ۶۰۰ متر طول مفید و ۱۵۰ متر عرض دارد. این پیست با سه تله اسکی بشقابی، رستوران و اقامتگاه میزبان علاقه‌مندان و گردشگران است. از پیست اسکی کاکان، به‌عنوان یکی از زیباترین پیست‌های اسکی کشور یاد می‌شود که در سال ۱۳۷۳، با نصب یک دستگاه بالابر افتتاح شد. تا سال ۱۳۸۴، سه تله اسکی که شامل یک دستگاه بالابر برای اسکی‌بازار مبتدی و دو دستگاه بالابر برای اسکی‌بازان حرفه‌ای می‌شود، بر امکانات این پیست افزوده شد.
علاقه‌مندان به اسکی می‌توانند از اوایل دی تا اواخر اسفند ماه، از این پیست استفاده کنند. در زمستان، گاهی بارش برف در این محل به‌قدری زیاد است که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد. پیست اسکی کاکان همچنین دارای پیست‌کوب است. در زمستان این پیست اسکی، به‌دلیل واقع شدن در ارتفاعات دنا و نزدیکی به استان‌های گرم جنوبی کشور، به یکی از گردشگرپذیرترین اماکن تفریحی تبدیل می‌شود. به‌علت شرایط اقلیمی و بارش برف زیاد، این پیست در ۵ تا ۶ ماه از سال پوشیده از برف است و در روزهای تعطیل مقصد سفر و تفریح اهالی مردم به‌ویژه از استان‌های اصفهان، فارس و خوزستان به شمار می‌آید.
دشت راق
از دیگر مکان‌های دیدنی با چشم‌انداز افسانه‌ای و مسحورکننده در شهرستان یاسوج، دشتی است با مساحت ۵۰ هزار هکتار و پوشش متنوع گیاهی و ارتفاعی برابر با ۲۵۰۰ متر از سطح دریا که به دشت راق، شهرت یافته است. این منطقه شگفت‌انگیز در فصول مختلفی از سال مانند ماه‌های اردیبهشت و خرداد، همچون تابلوی نقاشی خیره‌کننده‌ای چشم‌های بازدیدکنندگان را نوازش می‌دهد. از دیگر ویژگی‌های این بهشت مثال‌زدنی ایران، حضور چندین چشمه گوارا به نام‌های چشمه چرنگی، چشمه وهل و آبشاری زیبا به نام تنگ مو است.
پل پاتاوه
پل پاتاوه یکی از آثار تاریخی در استان کهگیلویه و بویراحمد است که در فاصله ۱۵ کیلومتری از کوه دنا، ۵۰ کیلومتری از یاسوج و در بویراحمد سفلی قرار دارد. قدمت این پل به دوران حکومت صفویه بازمی‌گردد. مجموعه پل‌های پاتاوه، متشکل از پنج پل تاریخی است که پل تخت شاه‌نشین، کهن‌ترین پل بازمانده از آن‌ها است؛ سازه‌ای کهن که باستان‌شناسان قدمت آن را به دوران ساسانی نسبت داده‌اند.
پل جنوبی گردنه خراسان بزرگ‌ترین پل بازمانده از مجموعه پل‌های پاتاوه است که آثار موجود آن نسبت به سایر پل‌های پاتاوه، سالم‌تر است. از مشخصه‌های جالب پل پاتاوه، آثار و علامت‌های حجاری است که بر سنگ‌های تزیینی آن مشاهده می‌شود. خوشبختانه در دهه ۱۳۷۰ هجری شمسی، پروژه مرمت و بازسازی این پل‌ها کلید خورد و پلی که متعلق به دوران صفویه بود، کاملا مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت.
روستای کریک
روستای کریک یکی از زیباترین روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد است که به‌دلیل ساختار معماری، نوع قرارگیری خانه‌ها و نیز آب‌و‌هوای کم‌نظیرش، به ماسوله جنوب کشور شهرت یافته است. بناهای روستا از خشت، گل و چوب، به‌صورت پلکانی ساخته شده‌اند و زیبایی منحصربه‌فردی را ایجاد کرده‌اند. قدمت این روستا به حدود دو هزارسال پیش بازمی‌گردد و می‌توان آثار تاریخی متعددی نظیر آسیاب‌ها، قنات‌ها، قبرستان و بقعه نیمه مخروبه امامزادگان علی (ع) و شاه نعمت‌الله را در آن مشاهده کرد. همچنین این روستای کهن، با قرارگیری در دامنه‌های کوه زاگرس و دنا، از مناظر و چشم‌اندازهای چشم‌گیر کوهستانی برخوردار است.
پارک کوهستان یاسوجپارک کوهستان یاسوج پارک بسیار بزرگی است که در حاشیه جاده یاسوج به اقلید قرار دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی این شهر محسوب می‌شود. از بالای این پارک چشم‌انداز و نمای کلی زیبایی از شهر یاسوج را خواهید دید.
تنگ تامرادیتنگ تامرادی در ۵۵ کیلومتری غرب یاسوج، در جاده یاسوج-سپیدار قرار دارد. در تنگ تامرادی طبیعتی بکر و بی‌نظیر با آبشارهای زیبا قرار دارد که هر گردشگری را مجاب می‌کند که سختی سفر به این منطقه را به جان بخرد و حداقل چند ساعتی، میهمان آرامش و زیبایی طبیعت آن باشد. در گذشته دسترسی به تنگ تامرادی و روستای آن، سخت بود؛ اما امروزه با جاده‌سازی، کمی آسان‌تر شده است. به‌دلیل حضور یکی از طایفه‌های بزرگ ایل بویراحمد به نام تامرادی، نام این تنگه را تامرادی گذاشته‌اند. در فصول بهار و تابستان، این تنگه آب‌و‌هوایی بسیار مطلوب دارد و علاوه بر زیبایی‌های طبیعی آن، می‌تواند مقصد مناسبی برای فرار از گرمای تابستان باشد.
دریاچه کوه گل
کوه گل در منطقه کوهستانی دنا، در ۳۲ کیلومتری یاسوج و هشت کیلومتری شهر سی‌سخت قرار گرفته است. در این ناحیه دریاچه‌های متعددی وجود دارد که فصلی هستند. این دریاچه‌ها در اواخر زمستان تا اوایل بهار، بر اثر بارش باران و ذوب برف‌های ارتفاعات دنا به وجود می‌آیند و در اواخر تابستان تقریبا خشک می‌شوند. دریاچه کوه گل یکی از زیباترین دریاچه‌های این منطقه است که مساحتی حدود نیم هکتار دارد و عمق آن ۱۵ متر است.
دره الموندره المون در ۵۰ کیلومتری جاده یاسوج به‌سمت نورآباد قرار دارد که برای دسترسی به آن باید از روستاهای چهارطاق، دشت و امیرایوب گذر کنید. این منطقه کوهستانی، منابع آب فراوان، چشم‌اندازی بسیار زیبا و طبیعتی شگفت‌انگیز دارد. در بهار و تابستان سری به این منطقه بزنید و از آب‌و‌هوای مطبوع و آب گوارا و شفاف آن بهره‌مند شوید. این منطقه از نظر طبیعت و اکوتوریسم، یکی از مهم‌ترین مقاصد استان کهگیلویه و بویراحمد است. رودخانه و آبراهه‌های متعدد، رویش لاله‌های واژگون در کناره‌های دره و جنگل‌های بلوط، دره المون را به منطقه‌ای بسیار زیبا و چشم‌نواز تبدیل کرده است.
تنگ مهریانتنگ مهریان در روستای مهریان در نزدیکی یاسوج قرار دارد. این جاذبه در جاده منتهی به اقلید و آبشار مارگون واقع شده و پر از درختان چنار، بلوط، گردو، بنه، بادام، انگور وحشی، بنه، سپیدار و زالزالک است. در این منطقه همچنین تنگه کوچک‌تری با نام دوآب وجود دارد که آب چشمه‌های رشته‌کوه دنا و چشمه‌های منطقه کاکان در آن به یکدیگر می‌رسند و یک‌پارچه می‌شوند. در نزدیکی این تنگه، امامزاده‌ای به نام امامزاده شاه حسن قرار دارد که می‌توانید به آنجا هم سری بزنید.
تنگ گنجه‌ای
تنگ گنجه‌ای در ۱۳ کیلومتری یاسوج، در مسیر یاسوج به سی‌سخت قرار دارد. در بین دره، رودخانه‌ای وجود دارد و مناطق اطراف آن، پوشیده از درختان چنار و بلوط است که ترکیب این دو طبیعتی فوق‌العاده زیبا خلق کرده است. در این منطقه چندین چشمه آب جریان دارد که سرچشمه همه آن‌ها در کوه دنا است. آب‌و‌هوای این منطقه، تنگ گنجه‌ای را به یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری یاسوج تبدیل کرده است. لازم به ذکر است که در این منطقه، اردوگاه تفریحی و امکانات اقامتی کوتاه‌مدت برای گردشگران فراهم شده است و به همین علت در فصل بهار و تابستان، افراد زیادی برای گذراندن تعطیلات عازم این منطقه می‌شوند.
امامزاده عبدالله
امامزاده عبدالله در روستایی نزدیک یاسوج به نام نقاره‌خانه قرار دارد و اطراف آن پر از مزارهایی است که بسیاری از آن‌ها قدمت بسیار زیادی دارند. روی سنگ قبرهای اطراف این امامزاده، نقوشی حجاری شده است. این نقوش شامل تصاویری از سواران شمشیر به دست در حال رزم با شیر و گاو و دیگر نمادها نظیر ستاره‌های چندپر، خورشید و اسلحه‌های سرد و گرم می‌شود. خطوطی که روی این مزارها به کار گرفته شده است، اغلب فارسی و عربی هستند. گفته می‌شود امامزاده عبدالله، فرزند امامزاده شاهزاده فرج‌الله است که بقعه آن در دامنه جنوب شرقی آبشار ياسوج قرار دارد.
دریاچه سد شاه قاسم
دریاچه سد شاه قاسم در پنج کیلومتری جنوب یاسوج قرار دارد و در ترکیب با جنگل‌های بلوط اطراف آن، منظره‌ای بی‌نظیر خلق کرده است. در اطراف این منطقه، چندین امامزاده از جمله امامزاده شاه قاسم، شاه مختار، شاه عبدالله، شاه فرج الله و... قرار دارد.
تل مهرهایتل مهرهای در یک کیلومتری شرق روستای سقاوه یاسوج قرار دارد و یکی از تپه‌های ماقبل تاریخ در استان کهگیلویه و بویراحمد است که قدمت آن به هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد می‌رسد.
دریاچه مورزرد
مردم محلی به دریاچه مورزرد، «برم (برکه) دلی بو» می‌گویند. این دریاچه در ۱۳۵ کیلومتری شمال غرب یاسوج و در ارتفاع ۲۱۸۰ متری از سطح دریا قرار دارد. طول این دریاچه دو کیلومتر، عرض آن یک کیلومتر و عمق آن بین ۷ تا ۱۴ متر متغیر است. چشمه‌ها و روان‌آب‌های سطحی، آب این دریاچه را تامین می‌کنند. در دریاچه مورزرد، می‌توانید ماهی کپور معمولی، قورباغه، مار آبی، مارماهی، لاک‌پشت و خرچنگ پیدا کنید. همچنین پرندگان آبی مثل مرغ ماهی‌خوار، اردک و غاز نیز دیده می‌شود.
