خرمشهر اولین و بزرگ‌ترین بندر ایران و خاورمیانه قبل از وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بوده و هم اکنون دومین بندر حمل کانتینری بعد از بندر شهید رجائی با ۱۳ اسکله حمل و تخلیه بار است.اهمیت اقتصادی و موقعیت استراتژیکی این شهر و وجود ذخایر عظیم نفتی و داشتن دو رودخانه آب شیرین و دسترسی به خلیج فارس از طریق رودخانه اروندرود باعث شده این عروس جنوبی ایران همیشه مورد چشم‌داشت و حسادت دشمنان و استعمارگران قرار گیردقبل از وقوع جنگ، خرمشهر بزرگ‌ترین صادرکننده انواع خرما به جهان نیز بوده است.
بندر خرمشهر در حاشیه‌ی شمال غربی خلیج‌فارس و بین دو رودخانه‌ی کارون و اروندرود انتهای مرز خاکی و آغاز خلیج فارس قرار دارد. این شهر در استان خوزستان واقع شده و تا مرکز استان یعنی اهواز، ۱۲۵ کیلومتر فاصله دارد. آب و هوای خرمشهر گرم است و به‌دلیل نزدیکی به رودخانه و دریا همیشه مرطوب است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۳ متر است.
خرمشهر از شمال به اهواز، از شرق به شادگان، از جنوب به آبادان و از غرب به کشور عراق می‌رسد.
ایلامیان در محلی که کارون به خلیج فارس می‌ریزد، شهری به نام ناژیتو ساخته بودند. ناژیتو از دروازه‌ی کارون نگهداری می‌کرد. هخامنشیان در سرچشمه‌ی کارون شهری به نام آگینس بنا کردند تا از این آب‌های خروشان پاسداری کند.
در محل خرمشهر و آبادان کنونی در قدیم شهر خاراکس وجود داشته است. این شهر پس از اسکندر مقدونی ویران شد.این منطقه تا دوره‌ی ساسانیان همچنان رونق داشته
در سال ۱۸۱۰ که نام این منطقه محمره ذکر شده است. تا سال ۱۳۱۶ که به‌خاطر نخلستان‌های فراوان اطراف شهر، آن‌را خرمشهر نامیدند.
در طی جنگ تحمیلی و حمله‌ی عراق به خاک خرمشهر، به‌خاطر مقاومت قهرمانانه‌ی مردم بی‌سلاح شهر در مقابل نیروهای بعثی، خونین‌شهر نام گرفت.
خرمشهر امروزی را می‌توان بازمانده‌ای از آبادی‌های دوره‌ی تمدن ایلام دانست.
رونق این منطقه تا دوره‌ی قاجار ادامه پیدا می‌کند. در اواخر دوره‌ی قاجار محمره رقیب بندر بصره به‌شمار می‌رفت؛ چنان‌که به‌گفته‌ی یک مورخ انگلیسی، در بصره ۶ کشتی پهلو می‌گرفت و در محمره ۲۵ کشتی اقیانوس‌پیما لنگر می‌انداخت. در این زمان شهر به‌صورت مستقل اداره می‌شد. از میانه‌ی سده‌ی سیزدهم خرمشهر به محمره جدید و محمره عتیق تقسیم شد.
در دهه‌ی چهل رونق خرمشهر بی‌سابقه بود. اسکله‌های بزرگی در اروندرود ساخته شد.
خرمشهر به‌دلیل داشتن موقعیت استراتژیک، در طی تاریخ بارها مورد حمله قرار گرفت. در ۱۸۵۷ میلادی انگلیسی‌ها و در ۱۸۸۳ عثمانی‌ها به آن حمله کردند. در طی جنگ تحمیلی عراق در سال ۱۳۵۹ به خاک خرمشهر تجاوز کرد. خرمشهر ۵۷۸ روز در اشغال عراق بود تا این که در تاریخ سوم خرداد، در طی عملیات بیت‌المقدس خرمشهر آزاد شد. از روز آزادسازی خرمشهر، به‌عنوان نماد مقاومت، ایستادگی و پیروزی در برابر دشمن یاد می‌شود.
با وصل شدن خرمشهر به راه‌آهن سراسری و به‌دلیل دارا بودن موقعیت ممتاز بازرگانی، در کنار توسعه‌ی پالایشگاه آبادان، جمعیت زیادی از شهرهای مختلف به خرمشهر مهاجرت کردند. در کنار تنوع قومی، مذهب‌های گوناگون در کنار اکثریت مسلمان می‌زیستند، مانند مسیحی، کلیمی و صابئی. زبان مردم خرمشهر فارسی یا عربی است. آنها فارسی را با لهجه‌ی خرمشهری که شبیه به لهجه‌ی آبادانی است، سخن می‌گویند.
خرما، مرکبات، کلوچه خرمایی، نان خرمایی، محصولات حصیری، انواع ماهی تازه، میگو، عبا و ادویه از سوغاتی‌های خرمشهر به‌شمار می‌روند.
ماهی صبور همراه با حشو، قلیه ماهی، امگشت، مدفونه و معلوگه از غذاهای محلی خرمشهر هستند.
مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر، مسجدی نام‌آشنا برای تمام مردم ایران و حتی توریست‌های خارجی است. این مسجد را می‌توان تنها بنایی دانست که بدون شاخص‌های تاریخی و معماری در کنار سایر مکان‌های معماری تاریخی در ایران می‌درخشد و مورد توجه قرار گرفته است. مسجد جامع خرمشهر در خیابان چاسبی، مرکز شهر، قرار گرفته است. این مسجد از دیرباز به دلیل قرار گرفتن آن در کنار بازارهای سیف و صفای خرمشهر به‌عنوان یکی از مساجد پرتردد شهر شناخته می‌شد.
مسجد جامع دارای نمای آجری و حدود هزار مترمربع کاشی آیات خشتی و ۷۷۰ مترمربع کاشی‌کاری معرق است و دارای دو گلدسته با ارتفاع ۲۸ متر از کف زمین و دو گنبد بزرگ و کوچک است که گنبد بزرگ و گلدسته‌ها با کاشی معرق تزیین شده و با سه دستگاه ارکاندیشن تهویه مطبوع و سیستم خنک کننده مرکزی ایجاد گردیده است.
تالاب ناصری (نیشکر)
تالاب ناصری یکی از تالاب های زیبا با وسعت ۹ هزار ۶۰۰ هکتار در شمال خرمشهر واقع شده است و زیستگاه پرندگانی چون «تنجه»، «گیلار»، «فیلوش» ، «سرسبز» و ... است.
کانال عضدیکانال عضدی از مهم‌ترین آثار تاریخی خرمشهر به‌شمار می‌رود. در عهد عضدالدوله دیلمی و بین سال‌های ۳۲۴ تا ۳۷۲ هجری قمری، این کانال جهت ارتباط رودخانه کارون به اروندرود و کوتاه کردن مسیر اهواز - بصره احداث شد. حفاری کانال که ۴۶۰۰ متر طول و ۲۰۰ متر عرض دارد، ۴۷ سال طول کشید. کانال عضدی شهر خرمشهر را به دو قسمت جنوبی و شمالی تقسیم می‌کند.
پل شهید جهان آرا (پل دوم خرمشهر)پل دوم خرمشهر (شهید جهان آرا) با طراحی زیرسازه پلی که بر روی کانال حفار (کانال ارتباطی بین کارون و بهمن‌شیر) با فاصله مناسب از پل قدیمی و جهت بازسازی شهرستان خرمشهر احداث شده است.
موزه جنگ خرمشهرموزه جنگ (مرکز فرهنگی دفاع‌مقدس) خرمشهر، ساختمان سابق شرکت نفت خرمشهر است که در خیابان امام‌خمینی(ره) (لب‌شط سابق) و در کنار پل شهید جهان‌آرا(پل فلزی) قرار دارد. این ساختمان در اواخر مهر ۱۳۵۹ به اشغال دشمن درآمد که پس از آزادسازی خرمشهر به محلی برای برپایی موزه جنگ تبدیل شد.
ساختمان اين موزه در سال ۱۳۰۹ ساخته شد و تا پایان جنگ به عنوان بخش اداری شركت نفت به کار می‌رفته است. در دوران هشت سال جنگ تحمیلی اين ساختمان به عنوان محل دیدبانی نيروهای عراقی مورد استفاده قرار گرفت. با بازسازی گوشه‌ای از ساختمان اداری شركت نفت، در سال ۷۵ اين مكان به عنوان مركز فرهنگی دفاع مقدس افتتاح شد.
قصر فیلیه (کاخ شیخ خزعل)
قصر فیلیه یکی از بناهای تاریخی خرمشهر است که توسط شیخ خزعل حاکم خوزستان در سال ۱۹۱۷ در زمینی به مساحت ۷۸۸ مترمربع در کنار نهر فیلیه محمره ساخته شد. این بنا یکی از ساختمان های باشکوه دوران خود بوده است و در گذشته تفریگاه مردم خرمشهر بود. این بنا مربوط به دوره قاجار است.
اروندرود
اروندرود یکی از رودهای پهناور جنوب غربی ایران در استان خوزستان است. این رودخانه از ریزش رودهای دجله و فرات و بعد از آن کارون پدید آمده است. درازای این رودخانه در حدود ۱۹۰ کیلومتر است که در نهایت به خلیج فارس می‌ریزد.
پل قدیم خرمشهر
پل قدیم خرمشهر در سال ۱۳۳۹ شمسی ساخته شد، این پل در زمان جنگ تحمیلی آسیب‌های زیادی دید و در سال ۱۳۷۰ از سوی ستاد بازسازی مرمت شد و با توجه به گذشته ۲۴ سال از مرمت و تردد کامیون‌های سنگین آسیب‌های جدی به سازه آن وارد شده است.
کشتی زمان جنگ اروند صغیر
کشتی زمان جنگ اروند صغیر یکی از جاذبه های تفریحی و تاریخی خرمشهر است. اروند صغیر از مینوشهر عبور می‌کند. در اطراف این رود خیابان به زیبایی برای پذیرایی از گردشگران تزیین شده است.
