مهروماه

قُروِه شهری تاریخی و کهن در غرب ایران و از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است.این شهر مرکز شهرستان قروه است که سومین شهر پرجمعیت در استان کردستان به‌شمار می‌رود این شهرستان در دشت وسیعی در شرق شهر سنندج قرار دارد و با بخش اپاختر باختری (شمال غربی) استان همدان هم‌مرز است، که این دشت از اپاختر (شمال) به شهرستان بیجار و از جنوب به استان کرمانشاه محدود است.

این شهرستان در دامنهٔ رشته کوه زاگرس و در بلندای ۱۹۰۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است و از شهرهای سردسیر کشور به‌شمار می‌آید. رشد و توسعهٔ قروه در مسیر جادهٔ (سنندج به تهران) انجام پذیرفته‌است همچنین به این شهر لقب‌هایی نظیر، دشت خدا، شهر تمیز ایران، اولین شهر توریستی ایران، شهر تاریخ و فرهنگ، شهر تجاری ایران، دشت سرسبز ایران، پاک‌ترین و خوش آب و هواترین شهر ایران برای زندگی مطابق ارزیابی دیده‌بان کیفیت هوا در سوئیس معرفی شد و رتبه اول را کسب کرد.

شهرستان قروه به شهری تجاری تبدیل شده که مراکز خرید و پاساژهای متعددی را در خود جای داده‌است. عواملی چون شاهراه ارتباطی غرب کشور که از مرکز این شهرستان گذر می‌کند و پایتخت را به کشورهای همسایه از جمله عراق و ترکیه متصل می‌کند و از اهمیت بسزایی برخوردار بوده‌است.

شهر قروه به دلیل نزدیکی به بازارچه‌های مرزی جزء شهرهایی به‌شمار می‌رود که در آن کالاهای خارجی داد و ستد می‌شود اغلب کالاهای خارجی در پاساژها و مراکز خرید این شهرستان عرضه می‌شوند.

این شهرستان دارای جاذبه‌های تاریخی بسیاری است این عوامل موجب شده مسافران و گردشگران از اقصی نقاط ایران به این شهر مسافرت کنند و از مراکز تجاری و اماکن تاریخی و فرهنگی این شهرستان دیدن کنند.

قروه در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و اغلب کوه‌های پیرامون آن در بیشتر ماه‌های سال پوشیده از برف‌اند. از مهم‌ترین کوه‌های این شهر می‌توان به شعبان کچل، بدر، پریشان، پنجه‌علی (پنجه)، حاج‌آقا، قره‌یارکه، قلوز و کولاره اشاره کرد.

نام
مورد اطمینان‌ترین ریشه‌یابی نام شهر قروه، برگرفته از گل وا بوده که به محلی اطلاق می‌شده که گل در آن زیاد بوده و با اندکی بارندگی گل به وجود می‌آید. قروه معرب کلمهٔ فارسی میانه (گوربِگ) بوده و مرکب از (گروگور) یعنی دشت و صحرایی هموار و از این جهت است که (گور) با (بگ) به معنی خدا که بر روی هم گوربک یعنی دشت خدا است. در اسفند آباد شهرستان قروه کنونی کلمهٔ اسفند در لغتنامهٔ دهخدا چنین تعبیر می‌شود اسفند. [اِ ف َ] (اِ) در اوستا سپنته صفت است (در تأنیث سپنتا) یعنی پاک یا مقدس است. در بسیاری از کلمات بسیط و مرکب فارسی بجا مانده مانند: اسفند یا سپند گیاهی که در لاتینی روتا نام دارد و دانهٔ آن بخوری است معروف.

ساختار شهری

محدودهٔ کنونی شهرستان قروه از قرن نهم به بعد به قلمرو علی شکر معروف بوده‌است. علی شکر از امرای جهانشاه میرزا قراقوینلو بوده‌است بلوک اسفند آباد شهرستان قروه کنونی در دورهٔ حکومت قراقویونلوها به همدان تعلق داشته‌است. قلمرو علی شکر در زمان کنون پسر بلافصل اردلان که حاکم کردستان در سال‌های ۶۰۶ تا ۶۲۶ ه‍.ق بوده‌است به کردستان الحاق شده‌است در سال ۹۰۱ ه‍.ق قلمرو علی شکرشاه به انضمام مهربان و جوانمرد کنونی به سرخاب بیک پسر مأمون بیک واگذار می‌شود. در دورهٔ قاجاریه در دارالحکومه اسفند آباد که در قدیم قلمرو علی شکر نامیده می‌شود و یکی از بلوکات هجده‌گانهٔ سنندج به‌شمار می‌رود در قریهٔ قصلان بود. در عهد امان‌الله خان بزرگ قصلان قلعه و عمارات و حمام و مسجد باغ و بیشه زیادی داشته‌است. 

تقسیمات کشوری
شهر قروه قبل از تقسیمات استانی یکی از شهرهای همدان به‌شمار می‌رفته‌است شهرستان قروه از سال ۱۳۱۶ تا سال ۱۳۳۷ در تقسیمات کشوری به شهرستان همدان پیوست.در تغییراتی در تفسیمات کشوری به استناد فرمان شورای وزرا در تقسیمات کشوری سال ۱۳۳۷ صورت می‌گیرد و شهر قروه از شهرستان همدان منتزع می‌شود و به استان کردستان ملحق می‌گردد.

رود شور

رود شور مهم‌ترین رود قروه بوده و آب این رود به همراه سایر رودهای منطقه به قزل‌اوزن می‌ریزد. از سایر رودهای قروه می‌توان اوزون، تلخه‌رود، طهماسب‌قلی و قره‌چای را نام برد.

مردم
شهر قروه یکی از شهرستان‌های مهاجرپذیر استان به‌شمار می‌رود. وجود آب و هوای خنک، موقعیت ترانزیتی، و دشت‌های حاصلخیزی است که در توسعه این شهر مؤثر بوده‌است از جمله عوامل رشد این شهر مهاجرت بی‌رویه به این شهر است که از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده‌است.

زبان
مردم شهرستان قروه به زبان‌های کردی و ترکی صحبت می‌کنند؛ و پیرو دین اسلام مذهب تسنن و تشیع هستند.

پل فرهادآباد

در روستای فرهاد آباد پل تاریخی این روستا قرار دارد. این پل از لحاظ معماری دارای هشت دهانه که چشمه وسط بزرگتر و نوع قوس‌های بکار رفته عموماً جناغی و مصالح بکار رفته در آن آجر است. هرچند تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست اما با توجه به شیوه معماری بکار رفته در آن به احتمال قوی از پل‌های دوران صفوی است و از آنجا که این پل در گذشته به عنوان راه مواصلاتی ناحیه قروه به سمت زنجان و مسیر عبور کاروانیان به‌شمار می‌رفت از اهمیت بالایی برخوردار بوده‌است و در دوران حکومت خسروخان اول مقارن با حکومت زندیه مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و در دوره حکومت قاجار نیز توسط فرهاد میرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاه نیز مورد مرمت و بازسازی کامل قرار گرفت؛ و در سال ۱۳۷۹ تحت شماره ۲۶۴۷ به عنوان اولین اثر تاریخی شهرستان در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسید.

صخره‌های تاریخی فرهاد تراش (وینسار)
در فاصله سه روستای داشبلاغ، آقبلاغ و وینسار بر روی کوهی مرتفع، بقایای یک معدن بزرگ سنگ قرار دارد در این معدن آثار سنگی مشاهده می‌شود که با نظم خاصی بریده شده و گفته می‌شود در زمان ساخت معبد آناهیتا از این سنگ‌ها استفاده شده‌است؛ که از نظر نوع، اندازه و تراش سنگ دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت بسیاری برخوردار است. باور مردم برآن است که این سنگ‌ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجاری و سفال‌های موجود در منطقه، احتمالاً به دوره ساسانی تعلق دارد. در ضلع شرقی کوه فرهادتراش دهانه غاری وجود دارد که اورل استین مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب کشور، از این غار نام برده‌است. این محوطه به تاریخ ۱۳۸۲ تحت شماره ۱۰۷۷۹ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

غار و صخره های تاریخی فرهاد تاش “وینسار”

در حدود 35 كیلومتری شرق شهر قروه بر روی كوهی مرتفع، بقایای یك معدن بزرگ سنگ قرار دارد كه از نظر نوع، اندازه و تراش سنگ دارای ویژگی های خاص و از اهمیت بسیار برخوردار است. باور مردم بر آن است كه این سنگ ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. نوع حجاری و سفال های موجود در منطقه، به دوره ساسانی تعلق دارد. این منطقه در ایام بهار به عنوان تفرجگاه مورد استفاده مردم است. در ضلع شرقی همین كوه دهانه غاری وجود دارد كه “اورل استین” مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب كشور، از این غار نام برده و ظاهرا نتوانسته وارد آن شود. حوالی منطقه فرهادتاش نمونه های فسیل دریایی زیادی وجود دارد.

حمام قصلان

روستایی از توابع بخش سریش‌آباد شهرستان قروه در استان کردستان ایران است. روستایی تاریخی دارای حمامی قدیمی وتپه ای باستانی در جنوب روستااست. 

امامزاده سید جلال الدین

روستایی در ۱۸ کیلومتری شمال شرقی قروه با قدمتی به درازای تاریخ و جاذبه‌هایی بکر و زیبا و امام‌زاده‌ای در شرق روستای باباگرگر بنام سید جلال‌الدین ابن سید معزالدین وجود دارد و مورد توجه تمامی مسافرینی است که از سایر استان‌ها برای زیارت آن به این شهرستان سفر می‌کنند تاریخ دقیق از ساخت بقعه مشخص نیست، ولی به نظر می‌رسد که پیش از دوره حاکمیت دولت ترکی آذربایجانی قاجار و توسط معماران محلی ساخته شده‌است.

بنای اولیه آن به دوره صفویه بر می‌گردد بر اساس اطلاعاتی که از کتاب‌های قدیمی به دست آمده، نسبت شریف آن حضرت با چند واسطه به امام محمد باقر علیه‌السلام می‌رسد.

صنعت و معدن
قروه سه شهرک صنعتی به نام‌های آونگان، دلبران و سه‌راهی میهم را در خود جای داده‌است؛ همچنین ۸۰ واحد صنعتی در این شهر مشغول به فعالیت‌اند.[۴] قروه معادن سنگ و طلای بسیاری را در خود جای داده و نیاز منطقه به سنگ‌های مختلف را تأمین می‌کند. معادن مختلف آنتیموان در معدن بهارلو، پوکهٔ معدنی، شن کوهی، گرانیت، ماسهٔ کوهی، مرمر و مرمریت در این شهر قرار گرفته‌اند. همچنین از مهم‌ترین سنگ‌های معدنی استخراجی از معادن این شهر می‌توان به چینی سفید، کریستال و گرانیت اشاره کرد.تعداد کارگاه‌های استخراج معدن قروه در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، بالغ بر ۴۶ کارگاه بوده که این کارگاه‌ها مسئولیت استخراج معادن این منطقه را برعهده داشته‌اند. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، شرکت استرالیایی ریوتیتنو یکی از معادن بزرگ طلا را در منطقهٔ بهارلو-داش‌کسن در شرق قروه کشف کرد. پروانه بهره‌برداری این معدن اکنون با نام ساریگونی صادر شده‌است و دو شرکت داخلی با همکاری یک شرکت قزاقستانی در حال آماده‌سازی این معدن به منظور بهره‌برداری از آن هستند.[۴] ذوب آهن زاگرس در این شهرستان واقع است.

آیین‌های سنتی
مردم کردزبان قروه مراسم عید باستانی نوروز را باشکوه خاصی برگزار می‌کنند. یکی از روستاهای این شهرستان که ساکنان آن چراغ آداب و رسوم کهن را روشن نگه داشته‌است، روستای طوغان در اطراف شهرستان قروه است. طوغان مردمی خونگرم و مهمان نواز دارد. زن‌های این روستا با ساخت عروسک‌های پشمی سیاه رنگ که بیشتر به شکل کلاغ است، آن‌ها را برای مراسم گار که در زبان فارسی به معنی قارقار کلاغ است، آماده می‌کنند، مراسم گار مربوط به صدها سال پیش است. مردم این روستا برای رهایی از فصل سرما و دور کردن این پرنده، در گذشته کلاغ عروسکی می‌ساختند. آن را داخل قفس چوبی یا حصیری که ساخته دست خودشان بود اسیر می‌کردند، چرا که بر این باور بودند با این کار کلاغ‌های واقعی از ترس اسارت از خانه آن‌ها دور می‌شوند و به این ترتیب این آیین نهادینه شد.