مهروماه

شاید با شنیدن عنوان معماری پلکانی به یاد روستای ماسوله گیلان بیفتید اما روستای نایبند طبس هم یکی از جلوه های این نوع معماری محسوب می شود. شاید در نگاه اول فاصله طبس تا نایبند بیش از 200 کیلومتر و خیلی زیاد باشد اما باز هم می ارزد که برای تماشای یکی از دیدنی های طبس قدم در راه بگذاری و به جاده بزنی. در میان کویر، نخلستانی سبز تو را به سوی خود می خواند و روستای نایبند با آن خانه های باصفایش، از پس آن رخ می نماید.

روستای نایبند یکی از نمونه های معماری پلکانی به شمار می رود و عنوان ماسوله کویر را به خود اختصاص داده است.
این روستا همچون جزیره ای سبز در میان کویر به نظر می رسد و جلوه ای شگفت انگیز دارد.

آشنایی با روستای نایبند ماسوله کویر
در میانه جاده بین المللی طبس به راور پوششی سبز از درختان نخل توجه هر رهگذری را به خود جلب می کند. این پوشش سبز مانند سرابی در دل کویر به نظر می رسد اما در واقع چیزی که پیش روی شماست، روستایی به نام نایبند است که به صورت پلکانی شکل گرفته و با عنوان ماسوله کویر شهرت یافته است.

آنچه در نگاه اول ذهن تان را به خود مشغول می کند، این است که چگونه نایبند در دل این کویر شکل گرفته و به حیاتش ادامه می دهد. آنچه که نایبند را تا به امروز سرپا نگه داشته، قنات ها و چشمه هایی هستند که آبی گوارا را به این روستا و دیگر روستاهای منطقه هدیه می دهند. بد نیست بدانید آب حمام، کشاورزی و مزارع نایبند و روستای زردگاه به صورت مشترک از چشمه‌ای در زردگاه تامین می شود.

پس از کمی گشت و گذار، شاید چهره این روستا کمی به نظرتان آشنا بیاید. دلیل این آشنا بودن می تواند به استفاده مجید مجیدی از این روستا به عنوان لوکیشن فیلم محمد رسول الله مربوط شود.

ویژگی های منحصر به فرد این روستا باعث شده که نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار گیرد و به عنوان اثری ارزشمند ثبت شود. امروزه نایبند به خوبی از گردشگران پذیرایی می کند و لحظاتی خوش برای شان می سازد. ما هم در ادامه قدم به درون روستا می گذاریم و برای تان از دیدنی هایش سخن می گوییم.

دیدنی ها و جاذبه های نایبند

در سفر به نایبند می توانید از دیدن جاذبه های زیر لذت ببرید:

1- معماری پلکانی روستا

نایبند یکی از نمونه های منحصر به فرد معماری پلکانی است که در کویر لوت شکل گرفته است. در این نوع معماری مجموعه ای متراکم از خانه ها به چشم می خورد که در آن پشت بام خانه ها به عنوان حیاط خانه بالایی خود مورد استفاده قرار می گیرند و همبستگی خاصی را میان ساکنان به وجود می آورد.

2- ساباط دورهمی به سبک نایبند

بسیاری از کوچه های روستای نایبند به صورت سرپوشیده ساخته شده اند که از آنها با عنوان ساباط یاد می شود. در این کوچه ها سکوهایی برای نشستن نیز وجود دارد و این فضا را به محلی برای دور هم جمع شدن اهالی روستا تبدیل کرده است.

3- برج های نگهبانی

در روستای نایبند 3 برج نگهبانی به چشم می خورد که بازماندگانی از قلعه 300 ساله با 4 برج اطراف آن هستند و تا قرن اخیر نیز حفاظت و نگهبانی از روستا را بر عهده داشته اند. به هنگام حمله  راهزنان و ماموران حکومتی، دیده بان ها از برج ها مردم را خبر می کردند تا مردم کارشان را رها کنند و به خانه های شان بروند، سپس دروازه قلعه را مسدود می کردند تا دست کسی به مردم نرسد. یک پل چوبی کوچک و باریک تنها راهی است که شما را به این برج ها می رساند.

با نگاهی به مستندات و کتب تاریخی قرون اولیه تاریخ اسلام و آثار کسانی مانند اصطخری و ابن حوقل متوجه می شویم که آنها از نایبند به عنوان استراحتگاه و مأمنی در حاشیه کویر نام برده اند که بهشت را برای در راه ماندگان تداعی می کرده است. اینجا زمانی  مکانی امن و تدافعی در مقابل دشمنان و راهزنان به شمار می رفته است و بقایای برج و باروها این مساله را به خوبی تایید می کنند. 

وجود دیواره های بلند و محصور بودن روستا بهترین راهکار برای مقابله باراهزنان بود. آنها به دلیل نداشتن آذوغه کافی و دوری از مراکز روستایی، زمان زیادی را پشت دیواره ها دوام نمی آوردند و مجبور به ترک محل می شوند.قرار گیری روستا بر روی تپه‌ سنگی بلند را نمی توان نادیده گرفت؛ این مساله باعث می شده تا مردم بر دشت به خوبی اشراف داشته باشند.

4- چشمه های آب

وجود چشمه‌های آب سرد و گرم منحصر به فرد در نایبند، عامل حیات این روستا هستند و در نتیجه فعالیت فرآیندهای زمینی ایجاد شده اند. چشمه زردگاه و آبگرم دیگ رستم از جمله این چشمه ها هستند و عده ای نیز در اطراف آنها زندگی می کنند. با فاصله گرفتن از روستا و پیمودن ۱۰ کیلومتر به سمت راور، چشمه‌ای کوچک با آب گوگردی می بینید. درجه حرارت این چشمه آن قدر بالاست که شاید دست تان را بسوزاند. چشمه دیگری در کنار این چشمه وجود دارد که آب آن خنک است و می توانید از آن استفاده کنید.

گفته می شود حرارت و املاح چشمه گوگردی، برای رفع دردهای رماتیسمی و آب درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. وجود سنگ‌های سیاه در این منطقه را نیز ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی سالیان قبل می دانند که بی ارتباط به این چشمه نیست.

5- غارهای نایبند

روستا بر روی کوهی واقع شده که تعداد زیادی حفره بر بدنه آن دیده می شود. این حفره ها نشان دهنده قدمت هزاران ساله روستا و سکونت انسان های غارنشین در آن دارد. امروزه این حفره ها و دالان ها به عنوان محل هایی برای نگهداری دام مورد استفاده قرار می گیرند.

6- نخل های روستا

یکی از زیباترین جاذبه های این روستا نخلستان آن است که در پایین دست آن قرار دارد. در این نخلستان درختان نخل سر به فلک کشیده ای را می بینید که با سرسبزی خود سرزمینی بهشت گونه را در تابش آفتاب داغ کویر ساخته اند.

7- کوهستان

با وجود اینکه نایبند در سرزمینی کویری قرار گرفته اما سه کوه آب شلمه، علی آباد و کوه نایبند باعث شده اند تا به عنوان منطقه ای کوهستانی در حاشیه غربی کویر لوت نظر گرفته شود. این کوهستان اختلاف ارتفاع نسبتا زیاد، چیزی در حدود 2500 متر نسبت به کویر لوت دارد و روستاهایی مانند علی آباد، کلات آب انار، آب رضا، زردگاه و نایبند را از کویر جدا کرده است. بلندترین این کوه ها، نایبند است که 3050 متر ارتفاع دارد و قرار گرفتن در ارتفاعات آن امکان تماشای کویر لوت را برای شما فراهم می کند.

تفریحات در نایبند

در روستای نایبندان و اطراف آن امکان انجام دادن فعالیت های زیر وجود دارد:

گشت و گذار در روستا: ساباط ها، کوچه های باریک و فشرده و خانه های پلکانی بهانه های خوبی هستند تا شما را برای گشت و گذار در این روستا متقاعد کنند و لحظاتی خوش را برایتان بسازند.

کویر نوردی: کمی آن طرف تر از روستای نایبند می توانید از گشت و گذار در کویر لذت ببرید و به تماشای مناظر کویری بپردازید. در این گشت و گذار می توانید زیبایی های بیشتری را در این سرزمین کشف کنید و بر لذت سفر خود بیافزایید.

کوهنوردی: کوهنوردی در میان کویر یکی از تجربیاتی است که می توانید آن را در نایبند به دست آورید. ارتفاعات اطراف روستا می توانند مقصد خوبی برای کوهنوردان باشند و امکان تماشای مناظر را از ارتفاعات برای آنها فراهم آورند.

تماشای آسمان شب: آلودگی نوری در این منطقه به میزان خیلی کمی وجود دارد و به شما امکان می دهد که غرق در تماشای ستارگان شوید و یا از رصد آسما با وسایل و تجهیزات خود لذت ببرید.

عکاسی: این روستا و ویژگی های منحصر به فرد آن و جاندارانی که ممکن است سر راه شما قرار گیرند سوژه های خوبی برای عاسی و ثبت تصاویر کم نظیرند. پس در این سفر دوربین خود را فراموش نکنید.