مهروماه

طبیعت ایران در هر گوشه اش، جلوه ای سحرانگیز را جای داده که حکایت از اعجاز خالق هستی دارد. به هر نقطه ای از این سرزمین که برویم، جاذبه ای را خواهیم دید که ما را محو تماشای خود می کند و تصویری تازه را در ذهنمان حک می نماید. برای دیدن این زیبایی ها راهی نقاط بسیاری از کشورمان شدیم و برایتان از آنها سخن گفتیم. این بار نوبت جنوب کشورمان است که با جاذبه ای متفاوت غافلگیرمان کند و برایمان خاطره ای خوش بسازد.

راهی استان هرمزگان هستیم و می خواهیم از جاذبه ای در طبیعت جزیره قشم برایتان سخن بگوییم؛ جزیره ای با شهرت جهانی که در میان آب های نیلگون خلیج همیشه فارس آرمیده و به عنوان بزرگترین جزیره در ایران شناخته می شود. جلوه های طبیعی بسیار زیبایی در این جزیره به چشم می خورند اما در میان آنها جنگلی وجود دارد که همیشه سبزپوش است و داغی آفتاب و شوری آب هم نمی تواند به حیاتش خدشه ای وارد کند. 

چرا بازدید از جنگل حرای قشم

جنگل حرای قشم یکی از جلوه های کمیاب طبیعت است که تنها در برخی نقاط جهان به چشم می خورند.
این جاذبه دارای شهرتی جهانی است و میراث طبیعی مهمی برای ایران به شمار می رود.
حرا تنها جنگلی است که برای دیدنش باید به میان آبهای شور خلیج فارس بروید و به واسطه بازدید از آن قایق سواری در میان این خلیج نیلگون را نیز تجربه نمایید.

آشنایی با جنگل حرا | اعجاز طبیعت قشم
تصور همه از جنگل، منطقه ای با انبوه درختان است که به واسطه حضور آب، بستری مناسب برای رشد گیاهان دارد. در جنوب ایران، این مناطق به شکلی متفاوت و در میان آب های شور شکل گرفته اند تا معجزه ای در این گوشه از سرزمینمان باشند. قشم یکی از جلوه گاه های این جنگل هاست که با نام حرا شناخته می شوند و بسیاری را برای دیدنشان به این جزیره می کشانند. کسی دقیقا نمی داند که حرا به چه معناست اما برخی از بومیان قدیم قشم بر این باورند که چون در گذشته درختان اینجا را هرس می‌کردند به آن جنگل هرس و سپس جنگل حرا گفتند و تا به امروز آن را به همین نام می خوانند.

درختان این جنگل، آب شور دریا را برای خودشان شیرین می کنند و همین رمز پایداری آنها در این شرایط است. در وجود درخت حرا، خاصیت تصفیه‌ای نهفته است که همچون یک کارخانه آب شیرین‌کنِ طبیعی و خدادادی عمل و آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می‌کند. درختان حرا در هر فصلی از سال تنها به رنگ سبز دیده می شوند و استوار در میان آب می ایستند و زینت بخش این گوشه از سرزمینمان می شوند.از چهارهزار میلیار هکتار وسعت جنگل های دنیا تنها 15 میلیون هکتار آن از جنگل های حرا تشکیل شده اند که 22000 هکتار آن در ایران است.

حرا در ۸ منطقه حفاظت شده ایران و در سواحل خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد که کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم و جنگل نای بند استان بوشهر از مهم ترین آنها می باشند. این نوع جنگل در بسیاری از نقاط جنوبی ایران در استان های هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان دیده می شود اما بهترین نوع حرا از نظر رشد ارتفاع و انبوهی در ناحیه قشم و در میان بندر پل و بندر خمیر به چشم می خورد و در فاصله 60 کيلومتري شهر قشم و در مناطق باتلاقی و تالابی حاشيه شمال غربی جزيره قشم قابل مشاهده است.

مساحت کل جنگل‌های حرا در هرمزگان ۷۵۰۰ هکتار است که ۲۴۰۰ هکتار آن در حوزه جزیره قشم قرار دارد. این جنگل از بندر لافت تا روستای طبل در نواری به عرض 50 تا 500 متر كشیده شده و محدوده‌ای برابر 150 كیلومتر را دربر گرفته است و زیباترین قسمت آن در مثلث بندر لافت، منطقه گازی گورزین و روستای كوران به چشم می خورد. جزایر کوچک و بزرگی نیز در آب تشکیل شده و جنگل زیبا و شگفت انگیز حرا را در خود جای داده اند که در میان آنها جزایر زمرد، نگین و مروارید وسعت بیشتری از دیگر جزیره های به وجود آمده در گستره حرا را دارند.

دیدنی ها و تفریحات

وقتی سخن از جنگل حرا به میان می آید می توانید به دیدنی ها و تفریحات زیر بیاندیشید و برای آنها برنامه ریزی داشته باشید:

1- درختان کم نظیر حرا و چندل

وقتی به میان جنگل حرا بروید، نخستین چیزی که توجهتان را جلب می کند درختانی است که ظاهری متفاوت از آنچه تا به حال دیده اید، دارند. این درختان که از دو نوع حرا و چندل هستند، گیاهانی شورپسند سازگار با شوری آب می باشند و به همین سبب به عنوان گیاهانی استثنایی از آنها یاد می شود و از ارزش بسیار زیادی برخوردارند. آب و هوای استوایی و مناطق گرمسیری و زیر گرمسیری بهترین موقعیت را برای رشد این گیاهان فراهم می کند و با حضور آب شور، همه چیز برای رشد آنها مهیا می گردد. قرار گیری این درختان در میان آب، تصویری تماشایی را پیش رویتان قرار می دهد که از دیدن آن سیر نمی شوید.

2- چهره ای تازه در هر ساعت از شبانه روز

نکته جالب توجه در باره ی جنگل حرا این است که آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر بیشتر نیست بنابراین در هنگام جزر و مد (پایین و بالا رفتن آب) به شکلی متفاوت ظاهر می شوند؛ در زمان جزر، این درختان به مدت ۶ تا ۷ ساعت همچون گیاهانی در سرزمین خشک دیده می شوند و به هنگام مد بر روی آب شناور می گردند. همین مسئله بر جاذبه های این جنگل می افزاید و باعث می شود در ساعات مختلف روز چهره ای متفاوت از آن را ببینید.

به لطف همین جزر و مد است که درختان این جنگل رشد یافته و تکثیر می شوند. آنها در زمان مد به زیر آب رفته و گاهی فقط سرشاخه هایشان دیده می شود اما هر 6 ساعت يك بار به هنگام جزر ريشه‌های اين درختان از آب بيرون آمده و اكسيژن مورد نيازشان را از هوا دریافت می کنند و با مد باز هم به زیر آب می روند.

3- قایق سواری

برای دیدن این جنگل و درختان زیبای آن باید به دل آب های خلیج فارس بزنید و یک قایق سواری متفاوت را تجربه کنید. تصور کنید که سوار بر قایق می شوید و در آبی متمایل به فیروزه ای به حرکت در می آیید. در ابتدا همه چیز مانند یک قایق سواری عادی است تا اینکه از دو سو با درختان احاطه می شوید و در میان آنها پیش می روید. به هر گوشه ای که بنگرید جلوه ای تازه را کشف می کنید که چشمانتان را به خود خیره می سازد.

4- پرنده نگری
جنگل های حرا زیستگاه بسیار مناسبی برای برخی از پرندگان هستند که اگر حواستان را خوب جمع کنید، حتما آنها را می بینید. کافیست در فصول سرد راهی این جنگل شوید تا پرندگان مهاجر را در انواع و اقسام گوناگون ببینید و تجربه ای متفاوت از پرنده نگری را برای خود خلق کنید. سالانه بیش از یک صد پرنده آبزی و کنار آبزی در جنگل حرا دیده می شود. مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک‌لک، مرغ سقا، مرغابی و مرغ دریایی و ... از جمله پرندگانی هستند که در این سفر فرصت دیدنشان را پیدا خواهید کرد.

ثبت ملی و جهانی

مجموعه جنگل های حرا در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر در استان هرمزگان از تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۶۱ تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و با عنوان منطقه حفاظت‌شده حرا و تالاب بین‌المللی خور خوران شناخته می شوند. مجموعه حرای شمال غربی قشم نیز به دلیل اهمیت زیاد ۳ عنوان منطقه حفاظت شده (ملی)، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین‌المللی را به خود اختصاص داده است.

این جنگل در كنوانسیون محیط زیست ایران در سال 1351 هجری شمسی که به کنوانسیون رامسر شهرت دارد، به عنوان منطقه حفاظت شده تصویب گردید و با تایید این تصویب توسط سازمان جهانی حفاظت محیط زیست (U.N.E.P)، مسئولیت مراقبت آن به سازمان محیط زیست منطقه ای شرق (U.N.D.P) واگذار شد.

از آنجا که جزیره زیبای قشم از انبوه ترین و وسیع ترین جنگل های حرا برخوردار است، سازمان جهانی یونسکو این جنگل ها را بسیار منحصر به فرد دانسته و نامش را به عنوان ذخیره گاه زیست کره در 17 ژانويه سال 1977 ميلادي در فهرست جهانی قرار داده است. جنگل حرای قشم یکی از ۱۱ ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران می باشد چرا که هم میزبان درختان شگفت انگیز حراست و هم ۸۰ درصد آبزیان خلیج‌فارس دوره تخم‌ریزی خود را در آن می گذرانند.

بد نیست بدانید که ذخیره‌گاه زیست‌کره، به مناطق حفاظت‌شده طبیعی-زیستی بین‌المللی اطلاق می شود که علاوه بر تلاش برای حفاظت، به عنوان سایت های مطالعاتی کم‌ نظیر در اختیار دانشمندان قرار دارند و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را ممکن می سازند. ثبت این ذخیره‌گاه‌ها برای جلوگیری از تغییرات برگشت ناپذیر و بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی، صورت می گیرد و به یکی از تقسیم بندیهای مهم حفاظتی جهان بدل شده‌است.

این مناطق حفاظت شده از طرف یونسکو تحت پوشش دفتر شورای هماهنگی بین‌المللی برنامه انسان و کره مسکون (MAB) قرار می گیرند و از آغاز اجرای آن در دهه ۱۹۶۰ میلادی تا کنون ۵۵۳ ذخیره گاه زیست کره در ۱۰۷ کشور جهان به ثبت رسیده است.

بهترین فصل سفر

برای سفر به جزیره قشم زمانی را میان آبان تا اردیبهشت در نظر بگیرید چرا که در سایر ایام سال، گرمای هوا آزاردهنده خواهد بود.

بهار: در دو ماه ابتدایی این فصل، قشم آب و هوای نسبتا معتدلی دارد اما در خرداد ماه گرمای هوا به شدت افزایش می یابد.

تابستان: گرمای هوای قشم در فصل تابستان به اوج خود می رسد اما یکی از زیباترین جشن های ساکنان این جزیره به نام نوروز صیاد در اواخر تیر برگزار می شود که می تواند بهانه ای برای سفر به قشم باشد.

پاییز و زمستان: با شروع ماه آبان، بازار سفر به قشم داغ می شود و این مسئله تا اواخر زمستان نیز ادامه دارد. در این فصول می توانید پرندگان مهاجر را نیز ببینید که از قشم به عنوان مامن امنی برای خود استفاده می کنند.

ویژگی های آب در جنگل های حرا

آب در این جنگل ها بالاترین کیفیت را از نظر مواد غذایی و خواص فیزیكوشیمیایی دارد كه جزر و مد نقش مهمی در این زمینه ایفا می نماید و به همین دلیل است که آبزیان برای تخم ریزی و رشد نوزادان خود كه حساس ترین مرحله تولید مثل محسوب می گردد به این جنگل ها پناه می برند.

بالا و پایین رفتن آب، باعث جابه جایی و انتقال آب از دریا به به این جنگل و بالعکس می شود كه شوری را تعدیل کرده و در مناطقی كه در صد تبخیر بالا است از رسیدن به درجات بالای شوری جلوگیری می نماید.

از آنجا که جنگل های حرا شور پسند هستند، مقدار زیادی نمک را از آب دریا می گیرند و با ذخیره آن در خود باعث كاهش شوری می شوند. از سوی دیگر ریشه ی این درختان، املاح مضر را در آب جذب کرده و از این طریق كمك شایانی به زندگی آبزیان موجود در این نواحی می کنند.

راه دسترسی

برای دسترسی به جنگل های حرا باید به قشم بروید. در این جزیره نقاط مختلفی وجود دارند که دارای قایق برای گردش در جنگل حرا هستند. از جمله این نقاط می توان به اسکله سهیلی، بندر لافت، روستای طبل و .... اشاره کرد. اسکله سهیلی شهرت بیشتری نسبت به سایر مکان ها دارد و دارای امکاناتی همچون سرویس بهداشتی، فروشگاه های سوغات و صنایع دستی، سوپرمارکت و ... است.

هزینه بازدید

از نقاط مختلف جزیره قایق هایی برای رفتن به میان جنگل حرا وجود دارند که در هر یک از آنها هزینه متفاوتی برای قایق سواری دریافت می شود اما متوسط این هزینه برای هر قایق بین 50000 تا 70000 تومان است که میان 6 تا 7 مسافر تقسیم می شود. شما می توانید کل هزینه را پرداخت کرده و قایق را به صورت دربست کرایه کنید و در این صورت نیازی نیست منتظر بمانید تا ظرفیت قایق تکمیل شود. اگر به صورت نفری بخواهید هزینه را محاسبه کنید باید 15000 تومان بپردازید.