نادر ابراهیمی، داستاننویس، فیلمنامهنویس، شاعر، روزنامهنگار و منتقد ادبی، ۱۴ فروردین ۱۳۱۵ در تهران متولد شد. وی تحصیلات مقدماتی را در مدرسه دارالفنون گذارند. سپس به دانشکده حقوق رفت، اما آن را نیمهکاره رها کرد و در رشته ادبیات انگلیسی مشغول به تحصیل شد.
او در کتابهای «ابن مشغله» و «ابوالمشاغل» که زندگینامه خود اوست، خود را فردی پرکار توصیف کرده است. شمار مشاغلی که او در دوره نوجوانی و جوانی مدتی کوتاه تجربهشان کرده چنان زیاد است که حسابش از دست خود او نیز دررفته است.
بهرغم این مشغله فراوان، ابراهیمی نویسندگی را از ۱۶سالگی آغاز کرد. نادر جوان وارد حزبی بهنام «ملت ایران» و در وقایع ۱۶ خرداد ۴۲ دستگیر و زندانی شد. در زندان بود که اولین کتابش با عنوان «خانهای برای شب» چاپ شد و با اینکه اولین اثر ابراهیمی به شمار میرفت، تحسین نویسندگانی مانند سیمین دانشور و بهآذین را برانگیخت.
پس از آزادی از زندان، نادر همکاری خود با روزنامه «آیندگان» را آغاز کرد. در کنار روزنامهنگاری، با تلویزیون ملی نیز همکاری می کرد و در مدت ۲ سال، آثار مستند و تلویزیونی بسیاری را نوشت و کارگردانی کرد.
فعالیت در حوزه کودک و نوجواننادر ابراهیمی سال ۱۳۴۶ در مؤسسهای بهنام «خدمت به کودکان» مشغول به کار شد و کتابی بهنام «قصه دور از خانه» را برای کودکان نوشت. این کتاب در همان سال کتاب برگزیده شورای کودک و نوجوان شد.
سال ۱۳۵۰ سالی مهم در زندگی پرفرازونشیب نادر ابراهیمی بود. او در این سال با حمایت مالی انتشارات امیرکبیر، همراه همسرش مؤسسه «همگام با کودکان» را تأسیس کرد. هدف این مؤسسه چاپ و ترجمه آثار ادبی کودک و نوجوان، آموزش قصهنویسی و نقاشی به کودکان و تحقیق درباره روشهای یادگیری آنها بود.
در این مؤسسه، او چندین اثر مهم از جمله «مقدمهای بر فارسی نویسی برای کودکان» و «مقدمهای درباره ادبیات کودکان» را نوشت. آثار آموزشی و قصههای کودکانه و بازنویسی حکایتهای قدیمی به زبان امروزی برای کودکان نیز از دیگر فعالیتهای او در این حوزه به شمار میروند.
فعالیتهای او در حوزه کودک و نوجوان پس از انقلاب نیز ادامه یافت و کانون پرورش فکری کودک و نوجوان جایزه سال ۱۳۶۹ خود را بابت کتاب «درخت قصه، قمریهای قصه» به وی اهدا کرد.
بهاعتقاد سیمین دانشور و برخی دیگر از نویسندگان همعصرش، تأثیرگذارترین کار نادر ابراهیمی فعالیت در عرصه ادبیات کودک و نوجوان بوده است.
سیمین دانشور درباره نقش او در این حوزه میگوید: «نادر ابراهیمی برای معرفی ادبیات به کودکان این سرزمین کمک بسیاری کرد. کار بزرگ و نادرِ او معرفی و شناساندن ادبیات به کودکان از طریق قصههایش بود و این شناخت برای کودکان بسیار ارزنده و درخور توجه است. علاوهبر آثار او در زمینه ادبیات کودک، کارهایش در ادبیات بزرگسال نیز بسیار ارزنده است که بسیاری از آنها را دوست دارم.»
داستاننویسی و سایر فعالیتهانادر ابراهیمی را بیشتر بهخاطر داستاننویسی به یاد میآورند. او داستاننویسی را با قصههای کوتاه آغاز کرد. سپس سراغ مشغلههای کارمندان و روشنفکران رفت. بعد شروع به نوشتن آثاری رمانتیک کرد و درنهایت به قصههایی اخلاقی و وهمانگیز درباره مسائل بشری رسید.
او طی ۴ دهه فعالیت ادبی، شعر، نمایشنامه، فیلمنامه و نقد ادبی نیز نوشت. مهمترین نقد ادبی او «بازدید قصه امروز» بود که در مجله پیام نوین چاپ شد. ساختار و مبانی ادبیات داستانی و تحلیل ۵هزار سال ادبیات داستانی ایران با عنوان «صوفایانهها و عارفانهها» نیز از جمله آثار او در حوزه ادبیات تحلیلی است.
بهترین کتابهای نادر ابراهیمیکتابهای نادر ابراهیمی پر از تعابیر زیباست. سه نمونه از کتابهای او عاشقانههایی است که به علت لطافت و ظرافت و شیوایی کلام بسیار محبوباند.
- کتاب یک عاشقانهی آرام: نادر ابراهیمی در این کتاب عاشقانه و روان، زندگی زوجی را روایت میکند که برای رهایی از روزمرگی و دوری از عادت به دوستداشتن در عوض عاشقبودن، فعالیتهای خیرخواهانه انجام میدهند.
- کتاب بار دیگر شهری که دوست میداشتم: این کتاب دربارهی دختر و پسری روستایی است که به یکدیگر عشق میورزند اما خانوادهی دختر، به علت اختلاف طبقاتی موجود بین آن دو، مانع ازدواجشان میشوند.
- کتاب چهل نامهی کوتاه به همسرم: نادر ابراهیمی در این کتاب چهل نامه برای فرزانه منصوری نوشته است. این کتاب نمایش اوج احساس این نویسنده است و خواندن این نامهها درس عشق میدهد. ابراهیمی در این کتاب اثبات میکند که میتوان یک عمر عاشقی کرد و بهدور از روزمرگی، عاشق ماند.
- کتاب آتش بدون دود: پس از معرفی سه کتاب عاشقانه، به بررسی کتاب هفتجلدی «آتش بدون دود» میپردازیم. هرکدام از جلدهای این کتاب دربارهی داستانی با موضوع خاص است. حس انقلابی کتاب آتش بدون دود کاملاً مشهود است. وقایع پرفرازونشیبی که در آنها روایت میشوند در ترکمنصحرا رخ دادهاند. این کتاب برای ابراهیمی شهرت بسیاری آورد و با اقتباس از آن یک مجموعهی تلویزیونی با همین نام ساخته شد.
- کتاب ابن مشغله: کتاب ابن مشغله سبک خاصی از زندگینامهنویسی است که خواننده را تا پایان با خود همراه میکند و در خلال آن، صداقت و دورویی موجود در جوامع را به او مینمایاند.
- کتاب ابوالمشاغل: در ادامهی کتاب ابن مشغله، این کتاب نگارش شد تا از زندگینامهی نادر ابراهیمی و تلاشهای او در زندگی مطلبی جا نمانده باشد.
- کتاب صوفیانهها و عارفانهها: این کتاب دوجلدی به تاریخ تحلیلی پنجهزارسالهی ادبیات داستانی ایران میپردازد و برای افرادی که به سیر تحولات این داستانها طی اعصار علاقه دارند بسیار مفید است.
بیماری و مرگنادر ابراهیمی فردی بسیار پرکار بود. شاید هم همین پرکاری باعث شد که درنهایت به بستر بیماری بیفتد. او ۹ سال درگیر بیماری بود تا اینکه ۱۶ خرداد ۸۷ در بیمارستانی در تهران درگذشت.