مارلون براندو

در طول تاریخ بازیگری سینما هیچ فردی به اندازه مارلون براندو مورد ستایش قرار نگرفته و بر نسل‌های بازیگری بعد از خود تاثیر نگذاشته است تا جایی که به قول اسکورسیزی می‌توان بازیگری در سینما را به قبل و بعد از براندو تقسیم کرد.

یکم ژوئیه سالروز درگذشت بازیگر آمریکایی برنده جایزه اسکار و ستایش شده‌ترین بازیگر تاریخ سینمای جهان است. مارلون براندو جونیور، در سوم آوریل ۱۹۲۴ در اوهامای نبراسکا دیده به جهان گشود. پس از گذراندن دوران ابتدایی به مدرسه نظامی رفت. براندو دوران کودکی تلخ و سختی را از سر گذراند و چندین بار از مدرسه اخراج شد تا در ۱۶ سالگی به مدرسه نظام رفت؛ جایی که پدرش قبلاً به آنجا رفته بود. مارلون نوجوان در مدرسه نظامی به فعالیت‌های نمایشی مشغول شد اما او نمی توانست با نظم محیط‌های نظامی کنار بیاید؛ به همین دلیل بارها از مدرسه فرار کرد و با این اوصاف در نهایت تصمیم گرفت، تحصیل در مدرسه نظام را نیمه کاره رها کند. پس از این به کارهای مختلفی مشغول شد. او حتی مدتی اوپراتور آسانسور بود اما در ادامه برای شرکت در کلاس های بازیگری راهی نیویورک شد و نزد استادش، استلا آدلر متد استانیسلاوسکی را آموخت و در تئاتر برادوی مشغول کار شد. او نخستین معلمش بود و شعارش این بود (بازی نکنید که خودتان باشید) او راهنمای براندو بود و به او چیزهایی آموخت که امروزه به آن متد بازیگری می گویند. او با نمایش "اتوبوسی به نام هوس" که بعدها در فیلم آن را نیز نقش‌آفرینی کرد، نامش سر زبان‌ها افتاد. براندو در ۱۹۵۳ میلادی در نمایش «سلاح‌ها و مرد» به کارگردانی لی فالک نیز به خوبی ظاهر شد و این آخرین نقش آفرینی مارلون براندو روی صحنه تئاتر بود. او سرانجام قراردادهایی با کمپانی‌های سازنده فیلم نوشت و در نخستین فیلم سینمایی‌اش به نام" مردان" که در آن نقش یک سرباز معلول را بازی می‌کرد، ظاهر شد.

فیلم های مطرح

از فیلم‌های مشهوری که وی در آن‌ها ایفای نقش کرده ‌است، می‌توان به اتوبوسی به نام هوس، در بارانداز، پدرخوانده، زنده باد زاپاتا، دزیره، آخرین تانگو در پاریس، اینک آخرالزمان، ژولیوس سزار، سربازان یک چشم، مردها و عروسک ها، داستان تختخواب، نام رمز مریتوری، آپالوزا، تعقیب، دیدار مارلون براندو، کنتسی از هنگ کنگ، انعکاس در چشم طلایی، کندی، بسوزان و شب روز بعد اشاره کرد. آخرین فیلم های او فرش من، کریستوفر کلمب، جیمی هالیوود، دون ژوان دو مارکو، جزیره دکتر مورو، شجاع و پول مفت بود. در آخرین حضورش در سینما یعنی همان "پول مفت" بار دیگر با "رابرت دنیرو" و چهره مستعد روز "ادوارد نورتون" همبازی بود. مارلون براندو در پدرخوانده فصل دیگری از بازیگری را در سینما گشود. او در میانسالی با ایفای نقش "دن ویتو کورلئونه" در فیلم پدرخوانده نام خود را جاودان ساخت. فرانسیس فورد کاپولا کارگردان پدرخوانده در این باره می‌گوید: براندو خود تست چهره پردازی‌اش را انجام داد. او با گذاشتن دو تیله در دهانش، فرم ویژه فک و صورت و شیوه گفتاری دن کورلئونه را شکل داد.

کاپولا شیفته شخصیت پردازی براندو برای نقش ویتو کورلئونه شده بود. اما باید با مسوولان استودیو می‌جنگید تا براندو را که به بدخلقی و رفتار غیرمسوولانه سر صحنه فیلم‌ها شهرت یافته بود، به آنان بقبولاند. مدیران کمپانی پارامونت می‌خواستند با دنی تامس برای ایفای این نقش قرارداد ببندند اما تامس که خود شاهد تمرین‌های براندو برای این نقش بود، پارامونت را وادار ساخت تا با مسوولیت کاپولا ‌این نقش را به براندو بسپارند. انتخابی که موفقیت چشمگیری برای کمپانی، فیلمساز و بازیگر به همراه آورد. در نسخه سینمایی نمایشنامه کلاسیک "اتوبوسی به نام هوس" شخصیت استنلی کوالسکی با نام براندو عجین شد و شهرتی جهانی یافت. این فیلم و فیلم "در بارانداز" (هر دو به کارگردانی الیاکازان) در دهه ۱۹۵۰ نام براندو را به عنوان استعدادی جدید در بازیگری سینما بر سر زبان‌ها انداخت. کمتر بازیگری به اندازه براندو جوایز متعددی از جشنواره‌های مختلف کسب کرده است. مارلون براندو دو بار اسکار بهترین بازیگری را به دست آورد. یک بار برای فیلم "بارانداز" و دیگری برای فیلم "پدرخوانده". شاید هیچ گاه تصور نمی شد که روزی تری مالوی به عنوان جوان شورشی و کله شق به دون کورلئونه در جایگاه یک رییس مافیای آرام و خونسرد تبدیل شود.

خلق شیوه های نوین در بازیگری

در طول تاریخ بازیگری سینما هیچ فردی به اندازه براندو مورد ستایش قرار نگرفته و بر نسل های بازیگری بعد از خود تاثیر نگذاشته و به عنوان نابغه، اسطوره و غول بازیگری خوانده نشده است، تا جایی که به قول اسکورسیزی می توان بازیگری در سینما را به قبل و بعد از براندو تقسیم کرد. براندو با آوردن شیوه متداکتینگ تکنیک های جدیدی را وارد کار بازیگری کرد، تا جایی که گفته می شود، او شیوه بازیگری را متحول کرد. حضور براندو به عنوان جوان عاصی در دهه ۹۰ الگوی بازیگران شورشی مثل جیمز دین، پل نیومن، وارن بیتی و استیو مک کویین بود. جیمز کان و آل پاچینو فقط در فیلم پسران براندو نبودند، بلکه واقعا خود را وامدار مردی می دانستند که در دنیای بازیگری پدرخوانده همه بود.

فعالیت‌های اجتماعی

براندو به جز بازیگری به رویدادهای اجتماعی زمانه اش نیز بی تفاوت نبود. در زمینه احقاق حقوق مدنی سیاهان در دهه۶۰ و سرخپوستان در دهه۷۰، بخش دیگری از شخصیت جذاب و چند بعدی این مرد را رقم می‌زند.

براندو در راهپیمایی مشهور حقوق مدنی سیاهان ۱۹۶۳ نیز حضور داشت و در ابتدای دهه۹۰ علیه آپارتاید تبعیض نژادی موضع گرفت تا جایی که در فیلمی با همین مضمون به نام "فصل سفید خشک" بازی کرد.

براندو از نگاه دیگران

براندو با بازی های درخشانش در بیشتر فیلم ها توانست، توجه هم نسلانش را به خوبی جلب کند. جیمز کان معتقد است: "هر کس از هم نسلی های من بگوید که از براندو تقلید نکرده، دروغ گفته است".

وودی آلن درباره براندو می گوید: "من برای مارلون براندو شدن حاضرم همه چیزم را بدهم. به نبوغ او خیلی رشک می برم، از نظر من مارلون فوق العاده هیجان انگیز است."

جان وین هم بر شاخصه های بازیگری براندو تاکید و اظهار می کند: بسیار متاسفم که او از داشتن دوستان مسن تر و باتجربه تر بهره مند نیست. درست برعکس من تا این دوستان بتوانند، او را در خصوص انتخاب زمینه مناسبی جهت بهره برداری درست از نبوغش یاری کنند.

جان هیوستن با اشاره به فیلم های این بازیگر گفته است: آیا جولیوس سزار را دیده اید؟! یا حضرت مسیح! هرگز فراموشش نخواهم کرد. شبیه باز کردن در یک کوره بود. هرم گرما از پرده بیرون زد. نمی دانم آیا بازیگر دیگری جز براندو می تواند اینقدر خوب بازی کند.

همفری بوگارت یکی از چهره های ماندگار تاریخ بازیگری سینما هم درباره مارلون براندو معتقد است که ما با کت و شلوار و کراوات در پی تسخیر دنیا بودیم. اما براندو با یک زیرپوش رکابی به این مهم دست یافت. چنین توصیف ساده‌ای از سوی بوگارت می‌تواند اهمیت و عظمت حضور براندو در سینما را نشان دهد.

سال های افول

سال های آخر زندگی مارلون براندو بسیار ناخوشایند بود. وی در دهه ۸۰ و ۹۰ در چندین فیلم حاضر شد که هیچکدام مورد استقبال منتقدان و سینما دوستان قرار نگرفت و اسم او همواره در میان بدترین بازیگران سال قرار داشت. رسانه ها به طور کامل روی زندگی او تمرکز کرده بودند. وضعیت جسمانی او رو به وخامت گذاشته بود که چاقی نقش عمده ای در آن داشت. براندو در نهایت در سال ۲۰۰۴ در اثر مشکل ریوی در بیمارستانی در لس آنجلس در ۸۰ سالگی درگذشت و با خود میراثی از شورش گری، فریبندگی و استعداد بی تکرار بر جای گذاشت.