دانشگاه علوم پزشکی ارومیه قدیمی‌ترین دانشگاه علوم پزشکی نوین ایران است. این دانشگاه دولتی و تحت پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شهر ارومیه است.
تاریخچه
جوزف کاکران یکی از فرزندان میسیونرهای مهاجر در سال ۱۸۵۵ م درشهر ارومیه به دنیا آمد وی پس از طی دوران کودکی و تحصیلات دبیرستان به آمریکا عزیمت نمود و بعد از اتمام تحصیلات عالیه پزشکی به زادگاهش ارومیه بازگشت و به فکر تأسیس بیمارستان و دانشکده پزشکی افتاد در سال ۱۸۷۸ م مطابق ۱۲۵۷ ه- ش با همیاری سایر همکاران خود شروع به احداث ساختمان بیمارستان بزرگی به ظرفیت یکصد تختخواب کرد این بیمارستان ۲ سالن عمومی برای امراض غیر واگیر دار و پنج اتاق کوچک برای امراض واگیر دار و دو اتاق برای جراحی و یک اتاق بزرگ برای داروخانه داشت درپیش درگاهی ساختمان بیمارستان زیر زمین بزرگی برای تشریح و سردخانه ساخته شد. احداث بیمارستان در سال ۱۸۷۹ به پایان رسید و دکتر کاکران در طول این مدت در ساختمانی که در محل فعلی دانشکده پرستاری و مامائی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه واقع بود مشغول خدمات درمانی و بهداشتی مردم ارومیه بود.
پس از تکمیل ساختمان بیمارستان و تجهیز آن به دلیل کمبود کادر درمانی و بهداشتی بیمارستان، دکتر کاکران به فکر ایجاد مدرسه عالی طب افتاد و ساختمانی به همین منظور در نزدیکی بیمارستان مخصوص دانشکده پزشکی تأسیس کرد این ساختمان همان ساختمان چوبی معروف است که هنوز در دانشگاه ارومیه با سایر ساختمانهای دیگر باقی است دانشجویان مدرسه عالی طب پس از طی دوره‌های نظری و عملی در طول پنج سال به درجه دکترای عالی طب نائل می‌آمدند بطوریکه اولین فارغ التحصیلان آن مدرسه ۲۷ نفر بودند که در شهرهای آذربایجان به کار طبابت پرداختند. البته داستان دیگری هم هست که : دانشگاه علوم پزشکی ارومیه نخستین بار توسط آمریکاییان تأسیس گردید و امیر تومان حاکم وقت ارومیه و سرتیپ نجف قلی خان خسروی رئیس ایل قره پاپاق سولدوز کمکهای قابل توجهی در این زمینه انجام دادند ، و نخستین دانشگاه علوم پزشکی نوین است که در ایران تأسیس گردید. این دانشگاه بین سالیان ۱۸۸۱ تا ۱۹۱۸ زیر نظر آمریکاییان باقی ماند، و بعده‌ها به دانشگاه ارومیه تعلق گرفت.
هشتاد و هفت سال قبل از تأسیس آموزشکده کشاورزی رضائیه، و پنجاه و شش سال قبل از تأسیس دانشگاه تهران، یعنی در سال ۱۸۷۸ میلادی، در یک باغ پانزده هکتاری در ارومیه، یک دانشکده پزشکی توسط میسیونرهای مذهبی آمریکایی که از ۴۰ سال و اندی قبل از آن به ارومیه وارد شده بودند احداث گردید.
سرپرستی این دانشکده که قدیمی‌ترین مرکز آموزش عالی به سبک جدید در ایران به شمار می‌ورد با آقای دکتر ژوزف کاکران که خود متولد ارومیه بوده و تحصیلات پزشکی را در نیویورک گذرانده بود، بوده‌است. دانشکده پزشکی ارومیه در طی پنج دوره پنج ساله و به مدت ۲۷ سال فعالیت خود، جمعا ۲۶ پزشک ایرانی را فارغ التحصیل نمود و تحویل جامعه آن روز داد. بنا بر شواهد موجود، قبل از آن تاریخ فقط سه پزشک در ارومیه مشغول طبابت بوده‌اند. نمونه‌هایی از گواهینامه دوزبانه فارغ التحصیلی پزشکی این موسسه به عنوان مدرک ارزشمند در دانشگاه ارومیه امروزه هنوز موجود می‌باشد. در یکی از دوره‌های فارغ التحصیلی در سال ۱۲۷۷ مظفرالدین شاه خود شخصاً همراه با دکتر کاکران گواهینامه‌های فارغ التحصیلی را امضا کرده و به فارغ التحصیلان اهدا نموده‌اند.
همزمان با تأسیس دانشکده پزشکی رضائیه دو بیمارستان یکصد و پنجاه تختخوابی به ترتیب برای بستری شدن بیماران مرد و زن به نام بیمارستان وستمینستر (به انگلیسی: Westminster Hospital) در ارومیه تأسیس شد که اولین بیمارستان‌های مدرن و مجهز در ایران به شمار می‌روند.دکتر کاکرن خود شخصاً ۶ دوره پزشک در این مدرسه در ارومیه تربیت نمود. جانشین وی هری پاکارد (Harry Pakard) عهده‌دار این منصب پس از او گردید.
دکتر کاکرن و تقریباً تمامی کادر آمریکایی هیئت علمی این موسسه (از جمله دکتر رایت Wright، دکتر هولمز Holmes، دکتر ون نوردن Van Norden، و دکتر میلر Miller) همگی در همان ارومیه به خاک سپرده شدند و موسسه نهایتا تبدیل به دانشگاه ارومیه و سپس دانشگاه علوم پزشکی ارومیه گردید.
قسمت اعظم هزینه احداث بیمارستان وستمینستر و مخارج پزشکان آمریکایی آن در ارومیه بین سال‌های ۱۸۸۱ تا ۱۹۱۸ بر عهده شخص خیری از شهر بوفالو، نیویورک به نام ساموئل کلمنت (Samuel Clement) بود.جمعا ۳۴ فارغ التحصیل، حاصل حضور و فعالیت‌های پزشکان آمریکایی در ارومیه در این سالیان می‌باشند، که از این تعداد ۲۹ نفر مسیحی یا آشوری، و ۵ نفر باقی همه از مسلمانان شهر خوی بودند. دانشکده پزشکی از سال ۱۳۵۶ ه.ش به عنوان یکی از واحدهای آموزشی دانشگاه ارومیه تحت پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالی با پذیرش ۴۸ نفر دانشجوی رشته پزشکی فعالیت خود را آغاز نمود و در سال ۱۳۶۵ ه.ش پس از تصویب قانون تشکیل وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی این دانشکده وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه گردید.
برخی از دانش آموختگان این مرکز
تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این دانشکده برای کسب مدارج پیشرفته عازم اروپا و آمریکا گردیدند. تقریباً همه آن‌ها به آذربایجان بازگشته و به طبابت پرداختند. برخی از نام‌های معروف‌تر این پزشکان در زیر آمده است:
- اوشاناخان (۱۸۵۳-۱۹۱۱)، نخستین دانش‌آموخته این دانشکده. او به توصیه دکتر کاکرن برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه ادینبرا در اسکاتلند رفت. - اسرائیل خان سرتیپ (۱۸۵۴-۱۹۱۸)، که توسط قشون عثمانی به دار آویخته شد. - حکیم شموئیل ایشو. او برای تحصیلات تکمیلی خود به کانادا رفت. - یوخنان صیاد آباجلو. او که در سال ۱۸۸۷ برای تحصیلات تکمیلی به نیویورک رفت، نخستین دانشجوی ایرانی است که برای تحصیلات عالیه علوم پزشکی به آمریکا رفت. - الیشا صیاد آباجلو. او نیز برای تحصیلات تکمیلی به کالج پزشکی راش (Rush Medical College) در شیکاگو رفت.
خوابگاه کوثر: اين خوابگاه يكی از خوابگاه‌های دخترانه می‌باشد كه در سال ۱۳۸۷ شروع به ساخت و در سال ۱۳۹۰ بهره برداری شد. مساحت خوابگاه ۴۸۰۰ مترمربع و زير بنای آن ۴۴۰۰ مترمربع است. امکانات داخل خوابگاه عبارت‌اند از: نمازخانه، سالن مطالعه، كتابخانه، سالن ورزشی، سالن تلويزيون، فضای سبز، اتاق رايانه، اتاق مشاوره، اتاق مهمان و اتاق اتو.
خوابگاه گلستان: اين خوابگاه يكی از خوابگاه‌های دخترانه در مجتمع خوابگاهی حضرت فاطمه(ع) می‌باشد كه در سال ۱۳۶۸ شروع به ساخت و در سال ۱۳۸۷ بهره برداری شد. مساحت خوابگاه ۹۰۰۰ زير بنای آن ۵۰۰۰ مترمربع است. این خوابگاه امكاناتی نظیر فروشگاه مواد غذايی، نمازخانه، سالن مطالعه، كتابخانه، كانون فرهنگی، سالن ورزشی، سالن تلويزيون، فضای سبز، اتاق رايانه دارد.
خوابگاه بوستان: اين خوابگاه يكی از خوابگاه‌های دخترانه در مجتمع خوابگاهی حضرت فاطمه (ع) می‌باشد كه در سال ۱۳۷۲ شروع به ساخت و در سال ۱۳۷۳ بهره برداری شد. مساحت خوابگاه ۱۱۰۰۰ زير بنای آن ۶۳۰۰ مترمربع است. امكانات این خوابگاه عبارت‌اند از: فروشگاه مواد غذايی، نمازخانه، سالن مطالعه، كتابخانه، كانون فرهنگی، سالن ورزشی، سالن تلويزيون، فضای سبز، دفتر بسيج، كانون قرآن، اتاق ملاقات عمومی و اتاق رايانه.
خوابگاه شهید قلی پور: اين خوابگاه يكی از خوابگاه‌های پسرانه واقع در جاده سلماس خیابان شهید قلی پور کنار معاونت غذا و دارومی است كه در سال ۱۳۸۷ بهره برداری شد. مساحت خوابگاه ۳۵۰۰ و زير بنای آن ۳۵۰۰ داراری امكاناتی همچون نمازخانه، سالن مطالعه، كتابخانه، کانون فرهنگی، سالن ورزشی، سالن تلويزيون، فضای سبز، اتاق رايانه می‌باشد.
خوابگاه شهدای گمنام: این خوابگاه یکی از خوابگاه‌های پسرانه دانشگاه علوم پزشکی ارومیه است که در سال ۱۳۸۷ شروع به ساخت و در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید. مساحت این خوابگاه ۶۴۰۰ و زیربنای آن هم ۶۴۰۰ مترمربع است. این خوابگاه امکاناتی نظیر، یخچال، تلويزيون، شوفاژ، نمازخانه، سالن ورزشی،و… دارد.
دانشگاه علوم پزشکی ارومیه مشتمل بر یازده دانشکده و یک شعبه پردیس خودگردان است. دانشکده‌های این دانشگاه عبارتند از:
- پزشکی - بیوشیمی - سیاست و مدیریت سلامت (MPH) - همه‌گیرشناسی - انگل شناسی - علوم تشریحی - فیزیولوژی - علوم تغذیه - فیزیک پزشکی - میکروبیولوژی - بهداشت و ایمنی مواد غذایی (بر اساس تحقیق) - سلولی و مولکولی (بر اساس تحقیقات) - اتاق عمل - فناوری اطلاعات سلامت - علوم آزمایشگاهی - رادیولوژی - بیهوشی - انفورماتیک پزشکی - سلامت عمومی - مهندسی بهداشت حرفه‌ای - مهندسی بهداشت محیط - ارگونومی - حشره شناسی پزشکی - اقتصاد سلامت - فوریت های پزشکی - پرستاری - مامایی - مشاوره در زمینه مامایی - پرستاری جراحی داخلی - پرستاری روانپزشکی - پرستاری مراقبت های ویژه - دندانپزشکی - داروسازی
مراکز آموزشی و درمانی:
- مرکز آموزشی و درمانی امام خمینی(ره) - مرکز آموزشی و درمانی شهید مطهری(ره) - مرکز آموزشی و درمانی طالقانی - مرکز آموزشی و درمانی سیدالشهداء - مرکز آموزشی و درمانی رازی - مرکز آموزشی و درمانی جامع زنان کوثر
دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
