مهندسی رباتیک
آشنایی با رشته مهندسی رباتیک
رشته فنی مهندسی رباتیک یکی از رشته های میان رسته ای جدید در ایران میباشد ،جدید بودنش میتواند بدلیل تاسیس در حد اکثر ۱۵ سال گذشته باشد و میان رشته ای است به دلیل اشتراکاتی که با رشته های مهندسی برق گرایشات الکترونیک و کنترل و همچنین مهندسی مکانیک گرایش طراحی جامدات و مهندسی کامپیوتر گرایش نرم افزاردارد.
گاهی اوقات حتی افراد تحصیل کرده نیز به اشتباه ،گمان میبرندمهندس رباتیک ،مهندس برق نیز می باشد علاوه بر این مکانیک و کامپوتر نیز هست،در صورتی که برای دانشجوبان رباتیک واضح بودن این اشتباه غیر قابل انکار است که بقیه رشته ها یک مهندس رباتیک تنها یک مهندس رباتیک است.
چرا که به صرف ارائه دروسی چون مداراهای الکترونیکی و منطقی و ریز پردازنده در برنامه درسی مهندسی کامپیوتر-نرم افزار و اشتراک این دروس در رباتیک و مهندسی الکترونیک ،نمیتوان نسبتی از الکترونیک و رباتیک به کامپیوتر داد.وظیفه و کربرد ها متفاوت است.شاید یکی از نمونه های فریبنده آگهی های استخدام کار شرکتها یا کارخانه ها باشد که آنهم بدلیل کاربرد مورد انتظار آنها،نام چند رشته مهندسی را در کنار یکدیگر قرار میدهند.
به عبارتی این دیگر بستگی به نیاز صنعت و کارخانه ها دارد که بسته به نیازشان ، رشته های دانشگاه تاسیس شده اند، رشته رباتیک نیز از این اصل مستثنا نیست .
یک مهندس رباتیک حتی با وجود توانایی در برخی از موارد اختصاصی موجود در دیگر رشته ها،تنها یک مهندس رباتیک استاین اصل را میتوان برای دیگر رشته های فنی مهندسی تعمیم داد.
رشته های جدید برای نیاز های جدید و پاسخ به آنها طراحی شده اند وبه طبع آن توانایی افراد تحصیل کرده نیز بهترین پاسخ برای این نیازها میباشد که رشته رباتیک نیز پاسخگو به نیاز رباتیکی صنعت میباشد.
گرایشهای این رشته در مقطع کارشناسی ارشد،در ایران مکاترونیک میباشد و البته خود رباتیک که در ایران هنوز وجود ندارد.
ارتباط رشته رباتیک با دیگر رشته ها
در حقیقت اگر یک مهندس رباتیک قصد نو آوری و ایجاد یک تکنولوژی را در سر بپروراند و برای مثال طرح یک ربات فوتبالسیت آدم واره را بریزد ملزوم به استفاده از دروسی که قبلا ً ،فراگرفته و یا تکمیل آنها میباشد به عبارتی باید در برنامه نویسی و تنظیم الگوریتم بهینه ،طراحی مدارهای الکتریکی و الکترونیکی مورد نیاز، طراحی مکانیزم عالی و ی نقص و کار امد در ایجاد تعادل پویا مهارت کافی داشته باشد.
به خصوص در زمینه طراحی کامیپوتری مدارها ، اجزاء و از همه مهمتر برنامه نویسی در سطح بالای قرار داشته باشد تا این نیازها را برطرف کند.
بر فرض برای طراحی یک ربات آی کاوشگر باید با روشهای عایق بندی آشنا باشد و یا در یک ربات پرنده با طراحی سیستم آئرودینامیکی تا حدودی آشنایی داشته باشدو یا در تولید و ساخت ربات جنگنده، آشنا به موارد مختلف و ویژگی های مختلف آنها مثل استحکام و سبک وزنی یا انعطاف و سختی و دیگر مورد این چنینی باشد.
البته مثل دیگر رشته های میان رشته ای ارتباط های زیادی میتوان با دیگر علوم و فنون پیدا کرد که موارد فوق مربوط به رباتیک بودند که به نظر من این ارتباطات در این رشته بیشتر از دیگر رشته هاست.
صنعت رباتیک
امروزه استفاده از رباتها واتوماسیون غیر قابل انکار و معرفی شده برای تمام صنایع و کارخانه ها میباشد به طوری که کارخانه ها روز به روز به این سمت روی می آورند دلیلش هم مشخص است زیرا بازده ای بهتر و سرعت دقت کم هزینه بودن دیگر خصوصیات مورد انتظار را به ارمغان میآورد.
رباتها اولین بار در سال ۱۹۵۴ در صنعت به کارگرفته شدند که یک بازوی ربات یا Manipulator نام داشت که تنها ۳ درجه آزادی بود.رباتهای صنعتی امروزی اکثراً همان بازوی رباتیکی هستند ولی با ۶ درجه آزادی و خیلی پیشرفته تر نبست به گذشته کار میکنند رباتها در صنعت به شیوه ها و روشها و مدلهای مختلفی به کارگرفته میشوند. اما متاسفانه همانطور که خودتان میدانید، به جرات میتوان گفت ارتباط بین دانشگاه و صنعت در ایران خیلی کم و گاهی در حد صفر میباشد و این وجود دانشگاه را زیر سوال میبرد ،چرا که، اگر صنعت ،تشنه علم و نوآوری نبود پس چرا عده های به نام دانشجو به تحصیل علم میپردازند؟
تواناییها و مهارتهای لازم
دانشجوی مهندسی مکانیک باید در دو درس ریاضیات و فیزیک قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد. خلاقیت و قدرت تجسم خوبی داشته و از مهارتهای تیمی برخوردار باشد. توانایی کار با کامپیوتر و تسلط بر نرمافزارهای مرتبط، تسلط بر زبان انگلیسی، توانایی اولویت‌بندی و برنامهریزی موثر و توانایی تحمل شرایط کاری پرفشار، از دیگر تواناییها و مهارتهای لازم برای ورود به این رشته است. فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوی علاقمند به کارهای تئوریک میتواند جذب این رشته شود و در بخشهای نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانشجوی خلاق و علاقمند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاه‌های مختلف میتواند این رشته را انتخاب نماید.
| رديف | نام دانشگاه | کارداني | کارشناسي | ارشد | دکترا |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | دانشگاه آیت الله بروجردی | ||||
| 2 | دانشگاه اردکان | ||||
| 3 | دانشگاه الزهرا | ||||
| 4 | دانشگاه ایلام | ||||
| 5 | دانشگاه اراک | ||||
| 6 | دانشگاه ارومیه | ||||
| 7 | دانشگاه اصفهان | ||||
| 8 | دانشگاه بناب | ||||
| 9 | دانشگاه بجنورد | ||||
| 10 | دانشگاه بزرگمهر قائنات | ||||
| 11 | دانشگاه تربت حیدریه | ||||
| 12 | دانشگاه جیرفت | ||||
| 13 | دانشگاه بوعلی سینا | ||||
| 14 | دانشگاه بیرجند | ||||
| 15 | دانشگاه بین المللی امام خمینی | ||||
| 16 | دانشگاه تبریز | ||||
| 17 | دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی | ||||
| 18 | دانشگاه تفرش | ||||
| 19 | دانشگاه تهران | ||||
| 20 | دانشگاه جهرم | ||||
| 21 | دانشگاه حکیم سبزواری | ||||
| 22 | دانشگاه خلیج فارس | ||||
| 23 | دانشگاه رازی | ||||
| 24 | دانشگاه زابل | ||||
| 25 | دانشگاه خوارزمی | ||||
| 26 | دانشگاه دامغان | ||||
| 27 | دانشگاه دیانوردی و علوم دریایی چابهار | ||||
| 28 | دانشگاه شهید بهشتی | ||||
| 29 | دانشگاه زنجان | ||||
| 30 | دانشگاه سمنان | ||||
| 31 | دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||||
| 32 | دانشگاه شاهرود | ||||
| 33 | دانشگاه شهرکرد | ||||
| 34 | دانشگاه شهید باهنر | ||||
| 35 | دانشگاه شهید چمران | ||||
| 36 | دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||||
| 37 | دانشگاه شیراز | ||||
| 38 | دانشگاه صنعت نفت | ||||
| 39 | دانشگاه صنعتی اراک | ||||
| 40 | دانشگاه صنعتی ارومیه | ||||
| 41 | دانشگاه صنعتی اصفهان | ||||
| 42 | دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ||||
| 43 | دانشگاه صنعتی بابل | ||||
| 44 | دانشگاه صنعتی بیرجند | ||||
| 45 | دانشگاه صنعتی جندی شاپور | ||||
| 46 | دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء | ||||
| 47 | دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی | ||||
| 48 | دانشگاه بزرگمهر قائنات | ||||
| 49 | دانشگاه صنعتی سیرجان | ||||
| 50 | دانشگاه صنعتی سهند | ||||
| 51 | دانشگاه صنعتی قم | ||||
| 52 | دانشگاه صنعتی شریف | ||||
| 53 | دانشگاه صنعتی هویزه | ||||
| 54 | دانشگاه علم و صنعت ایران | ||||
| 55 | دانشگاه فردوسی مشهد | ||||
| 56 | دانشگاه صنعتی کرمانشاه | ||||
| 57 | دانشگاه فسا | ||||
| 58 | دانشگاه کردستان | ||||
| 59 | دانشگاه گیلان | ||||
| 60 | دانشگاه محقق اردبیلی | ||||
| 61 | دانشگاه ملایر | ||||
| 62 | دانشگاه هرمزگان | ||||
| 63 | دانشگاه ولی عصر | ||||
| 64 | دانشگاه یاسوج | ||||
| 65 | دانشگاه یزد | ||||
| 66 | دانشگاه گلستان | ||||
| 67 | دانشکده فنی و مهندسی گلپایگان | ||||
| 68 | دانشگاه کشاورزی و دامپروری تربت جام | ||||
| 69 | دانشگاه مهندسی فناوریهای نوین - مهندسی قوچان | ||||
| 70 | مجتمع آموزش عالی گناباد | ||||
| 71 | مجتمع آموزش عالی بم | ||||
| 72 | دانشگاه غیر انتفاعی علوم و فنون مازندران | ||||
| 73 | دانشگاه کاشان | ||||
| 74 | دانشگاه مازندران | ||||
| 75 | دانشگاه ولایت ایرانشهر | ||||
| 76 | مرکز آموزش عالی شهید مدرس | ||||
| 77 | مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بوئین زهرا | ||||
| 78 | مرکز آموزش عالی فیروز آباد | ||||
| 79 | مرکز آموزش عالی لار | ||||
| 80 | دانشگاه ولایت ایرانشهر | ||||
| 81 | مجتمع آموزش عالی اسفراین | ||||
| 82 | دانشگاه غیر انتفاعی علامه محدث نوری | ||||
| 83 | دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ | ||||
| 84 | دانشگاه غیرانتفاعی علم و هنر یزد | ||||
| 85 | دانشگاه غیر انتفاعی شمال - آمل | ||||
| 86 | دانشگاه غیرانتفاعی علوم و فنون مازندران |
دروس پایه
| ردیف | نام درس |
| 1 | ریاضی عمومی 1و2 |
| 2 | آزمایشگاه فیزیک 1و2 |
| 3 | محاسبات عددی |
| 4 | برنامه نویسی کامپیوتر |
دروس اصلی
| ردیف | نام درس |
| 1 | زبان تخصصی |
| 2 | ریاضی مهندسی |
| 3 | کارگاه جوشکاری و ورق کاری |
| 4 | نقشه کشی صنعتی |
| 5 | مقاومت مصالح 1و2 |
| 6 | طراحی اجزای 1و2 |
| 7 | دینامیک ماشین |
| 8 | مدارهای الکتریکی 1 و آزمایشگاه |
| 9 | ماشین های الکتریکی مستقیم و متناوب |
| 10 | مدارهای منطقی و آزمایشگاه |
| 11 | سیستم های کنترل خطی و آزمایشگاه |
| 12 | کارآموزی |
| 13 | طراحی مکانیزم ها |
| 14 | رباتیک |
| 15 | ارتعاشات مکانیکی |
| 16 | سنسورهای ربات |
| 17 | کنترل فازی |
| 18 | سیستم های محرکه |
| 19 | طراحی ماشین به کمک کامپیوتر |
| 20 | یاتاقان و روغن کاری |
| 21 | علم مواد |
| 22 | کنترل مدرن |
کاربرد این رشته و وضعیت بازار کار
توسعه سخت‌‌افزاری و رشد مسایل مهندسی، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور به علت محدودیت‌های ارزی و کاهش درآمدهای نفتی، باعث رشد چشمگیر بازار کار مهندسین مکانیک در ایران شده است. یک مهندس مکانیک در حال حاضر در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کند که از جمله آنها میتوان طراحی و ساخت ماشین‌آلات و قطعات آنها، طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاه‌ها، طراحی و ساخت تجهیزات و سیستمهای انتقال و تصفیه آب، سیستمهای مکانیکی وکنترلی پالایشگاه‌ها و کارخانجات شیمیایی، طراحی و ساخت تأسیسات حرارتی و برودتی ساختمان‌ها، ساخت ماشین‌آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، ساخت تجهیزات دفاعی و ساخت رباتها، بازوهای مکانیکی و سیستمهای تولید را نام برد. در ضمن یک مهندس مکانیک میتواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی فعالیت کند.
