آمار (به انگلیسی: statistics) را باید علم و عمل استخراج، بسط، و توسعهٔ دانشهای تجربی انسانی با استفاده از روشهای گردآوری، تنظیم، پرورش، و تحلیل دادههای تجربی (حاصل از اندازه گیری و آزمایش) دانست.
زمینه‌های محاسباتی و رایانه‌ای جدیدتری همچون یادگیری ماشینی، و کاوش‌های ماشینی در داده‌ها، در واقع، امتداد و گسترش دانش گسترده و کهن از آمار به عهد محاسبات نو و دوران اعمال شیوه‌های ماشینی در همه‌جا می‌باشد. علم آمار، علم فن فراهم کردن دادههای کمّی و تحلیل آنها به منظور به دست آورن نتیایجی که اگرچه احتمالی است، اما در خور اعتماد است.
آمار گران با بکار بردن دانش رياضيشان در طراحي مطالعات وتحقيقات ؛ جمع آوري، پردازش و تجزيه و تحليل اطلاعات ؛ و تفسير نتايج ؛ در پژوهشهاي علمي شرکت ميکنند. متخصصين آمار اغلب دانششان در روشهاي آماري را در علوم گوناگوني مانند زيست شناسي، اقتصاد، مهندسي، پزشکي، بهداشت عمومي، روانشناسي، بازار يابي، آموزش و ورزش بکار ميگيرند.
بسياري از امور، به عنوان مثال، طراحي روشهاي آزمايشي براي تاييد دارويي جديد از طرف دولت بدون بهره گيري از روشهاي آماري قابل اجرا نمي باشند. نمونه گيري يکي فنوني است که آمار گران از آن بهره مي گيرند. نمونه گيري يعني جمع آوري اطلاعات درباره گروهي از مردم يا مجموعه اي از چيزها توسط بررسي قسمت کوچکي ازکل مجموعه. به عنوان مثال سرويسهاي رتبه بندي برنامه هاي تلويزيوني، به منظور تخمين تعداد بينندگان برنامه اي خاص، به جاي مطالعه تمامي بينندگان تنها به بررسي چند هزار خانواده مي پردازند.
آمار گران تصميم مي گيرند که ازکجا و چگونه داده ها را جمع آوري کنند، نوع و تعداد گروه هاي نمونه را مشخص مي کنند و به تهيه پرسشنامه هاي تحقيقي يا فرمهاي گزارشي ميپردازند. آنها همچنين دستورالعمل هائي براي کارکناني که به جمع اوري و جدول بندي اطلاعات مي پردازند، تهيه مي کنند. در نهايت آمارگران با بکارگيري نرم افزارهاي رايانه اي به تجزيه و تحليل، تفسير و جمع بندي اطلاعات مي پردازند.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:
قوی بودن در ریاضیات امری بسیار ضروری در رشته آمار است.در رشته آمار، ریاضی فیزیک حرف اول را میزند و برای موفقیت در این رشته باید ریاضیات قوی داشت. هم چنین قدرت درک مسائل آماری و تحلیل مطالب هم امری است که باید به آن اشاره کرد. طبق نظر سنجی های صورت گرفته از اساتید و ودانشجویان رشته آمار،برای موفقیت در این رشته علاوه بر قوی بودن در ریاضیات که امری بسیار مهم است،قدرت تحلیل خوب،پشتکار قوی،صبر و حوصله، آشنایی با كامپیوتر و علاقه به تحقیق و پژوهش هم ضروری است.
تعداد واحدهای درسی دوره کارشناسی آمار134 واحد به شرح زیر است:
دروس عمومی 20 واحد
دروس پایه 26 واحد
دروس الزامی 67 واحد
دروس اختیاری 20 واحد
| رديف |
نام درس |
| 1 |
آزمايشگاه فيزيک پايه 1 |
| 2 |
آزمايشگاه فيزيک پايه 2 |
| 3 |
آشنايي با نظريه صنف شغلي |
| 4 |
آمار رياضي 1 |
| 5 |
آمار رياضي 2 |
| 6 |
آمار و احتمال |
| 7 |
آمار و نظريه اطلاع 1 |
| 8 |
آناليز رياضي 1 |
| 9 |
آناليز رياضي 2 |
| 10 |
احتمال 1 |
| 11 |
احتمال 2 |
| 12 |
برنامه‌سازي پيشرفته |
| 13 |
پروژه کارشناسي |
| 14 |
تاريخ آمار و احتمال |
| 15 |
تحقيق عمليات |
| 16 |
تحليل داده‌ها |
| 17 |
توابع مختلط 1 |
| 18 |
جبر خطي |
| 19 |
جبر خطي 1 براي آمار |
| 20 |
رگرسيون |
| 21 |
روشهاي آماري |
| 22 |
روشهاي پيشرفته آمار |
| 23 |
روشهاي چند متغيره پيوسته 2 |
| 24 |
روشهاي چند متغيره گسسته 1 |
| 25 |
روشهاي چند متغيري گسسته 1 |
| 26 |
روشهاي دنباله‌اي |
| 27 |
روشهاي عددي |
| 28 |
روشهاي ناپارامتري |
| 29 |
روشهاي نمونه‌گيري 1 |
| 30 |
روشهاي نمونه‌گيري 2 |
| 31 |
رياضي عمومي 1 |
| 32 |
رياضي عمومي 2 |
| 33 |
زبان تخصصي |
| 34 |
سريهاي زماني 1 |
| 35 |
سريهاي زماني 2 |
| 36 |
شبيه‌سازي |
| 37 |
طرح آزمايشها 1 |
| 38 |
طرح آزمايشهاي 2 |
| 39 |
فرآيندهاي تصادفي 1 |
| 40 |
فرآيندهاي تصادفي 2 |
| 41 |
فيزيک پايه 1 |
| 42 |
فيزيک پايه 2 |
| 43 |
قابليت اعتماد |
| 44 |
مباحثي در آمار |
| 45 |
مباني اقتصاد |
| 46 |
مباني جامعه‌شناسي |
| 47 |
مباني جمعيت‌شناسي |
| 48 |
مباني رياضيات |
| 49 |
مباني کامپيوتر و برنامه‌نويسي |
| 50 |
محاسبات آماري 1 |
| 51 |
محاسبات آماري 2 |
| 52 |
معادلات ديفرانسيل |
| 53 |
نظريه بازيها |
| 54 |
کنترل کيفيت آماري 1 |
و لیست دروس به صورت تقکیک شده شامل موارد زیر می باشد:
دروس پايه
رياضي عمومي1
آمار و احتمال
مباني جامعه شناسي
مباني اقتصاد
رياضي عمومي2
مفاهیم وروشهاي آماري
مباني جمعيت شناسي
دروس تخصصي
جبر خطي براي آمار
رگرسيون
روشهاي نمونه گيري2
روشهاي چند متغيري پيوسته
مباني كامپيوتر و برنامه نويسي
آناليز رياضي1
فرآيندهاي تصادفي
محاسبات آماري با كامپيوتر
رياضي براي آمار
روشهاي نا پارامتري
سري هاي زماني
كنترل كيفيت آماري
احتمال و كاربرد آن
طرح آزمايش ها 1
زبان تخصصي
پروژه كارشناسي
آمار رياضي1
طرح آزمايش ها 2
روشهاي پيشرفته آماري
آمار رياضي2
روشهاي نمونه گيري 1
روشهاي چند متغيري گسسته
دروس اختیاری (دولتی)
شبيه سازي
نظريه بازي ها
قابليت اعتماد
تحقيق درعمليات
نظريه تصميم
نظريه فازي
نظريه اطلاع
دروس اختیاری ( پیام نور)
آشنایی با نظریه صف بندی
آنالیز ریاضی 2
مبانی ریاضیات
تحقیق در عملیات
آنالیز عددی 1
برنامه سازی پیشرفته
تعداد واحد های درسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا:
در دوره كارشناسی ارشد 32 واحد تخصصی را می‌گذراند و در دوره دكترا 24 واحد درسی اختصاصی و 24 واحد رساله دكتری را می‌گذراند.
تجزیه و تحلیل پرسشنامه تنها یکی از کارهایی است که کارشناسان آمار میتوانند انجام دهند. شاید بد نباشد بدانید که در حال حاضر، اینکار بیشتر به عنوان یک کار پاره وقت برای دانشجویان سال سوم و بالاتر رشته آمار که البته نسبت به سایرین مستعدتر می باشند، در نظر گرفته می شود و بیشتر مشتریان آنها نیز دانشجویان سایر رشته ها بخصوص کارشناس ارشدهای رشته هایی همچون مدیریت، اقتصاد و... می باشد. البته موسساتی نیز هستند که کار آنها مشاوره آماری مشابه اینکار به دانشجویان ارشد و دکتری می باشد.
دانشجويان این رشته پس از فراغت از تحصيل توانايي‌هاي زير را دارند:
کليه دروس آمار، احتمال، دوره رياضي متوسطه آموزش عمومي را تدريس نمايند.
توانايي ادامه تحصيل را داشته و بتوانند با رعايت ديگر ضوابط گزينش وارد
دوره کارشناسي ارشد و رشته‌هاي بالاتر تخصصي گردند.
توانايي تجزيه و تحليل آماري مسائل اقتصادي و صنعتي را دارا ميباشند.
در برنامه‌ريزي صحيح علمي و حل مسائل مربوط به آنها توانايي دارند.
آمادگي براي برخورد با مسائل خاص آماري و حل مشکلات ناشي از آنها را دارا
ميباشند.
تقریبا تمامی مراكز دولتی و خصوصی برای انجام برنامه‌ریزی و ارائه گزارش فعالیتهای خود نیازمند تهیه اطلاعات صحیح و به كارگیری تجزیه و تحلیل آنها هستند. از این‌رو، اغلب ادارات و نهادهای دولتی بخصوص وزارت برنامه و بودجه ، مراكز آمار ایران، بانكها ، وزارت آموزش و پرورش ، مراكز تحقیقی، مراكز بیمه و سایر موسسات دولتی و خصوصی از عمده مراكز جذب كارشناسان این رشته‌اند. البته گمنام بودن علم آمار و كاربردهای آن در جامعه، مانع از جذب فارغ‌التحصیلان رشته آمار نشده است بلكه به گفته بسیاری از اساتید و دانشجویان این رشته، فارغ‌التحصیلان آمار كمتر با مشكل بیكاری روبرو می‌شوند.
خوشبختانه فارغ‌التحصیلان آمار هنوز دچار آفت بیكاری نشدند و در سازمانهای دولتی و خصوصی یا دانشگاهها فعالیت می‌كنند. و به دلیل نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان آمار و نیز آشنایی آنها با كامپیوتر در حد نیازهای اجرایی و خدماتی، فارغ‌التحصیلان آمار تاكنون براحتی جذب بازار كار شده‌اند وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر متاسفانه در كشور ما علم آمار و كاربردهای آن بخوبی معرفی نشده است و حتی مسؤولین نمی‌دانند كه فارغ‌التحصیلان این رشته چه توانایی‌هایی دارند.
بیشتر سازمانهای دولتی از آمار برای ارائه ارقام و اعدادی كه مربوط به فعالیتهای واحدهایشان می‌شود، استفاده می‌كنند و چون این كار را چندان تخصصی نمی‌دانند به جای به كارگیری كارشناسان آمار از افرادی بهره می‌برند كه آشنایی مختصری با این علم دارند. در حالی كه اكثر برنامه‌ریزی‌های زیربنایی كشور را می‌توان با استفاده از روشهای پیشرفته آمار انجام داد. اكثر فارغ‌التحصیلان رشته آمار در محیط كار از تخصصهای خود كه در دوران تحصیل فرا گرفته‌اند، بهره نمی‌برند چرا كه هنوز از آمار به عنوان یك ابزار قوی در تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده نمی‌شود.
امروزه كارشناسان آمار در جهان و بخصوص در كشورهای صنعتی ، فرصت های شغلی بسیاری دارند و حیطه فعالیت آنها شامل تمامی علوم از جمله اقتصاد ، جامعه شناسی ، زیست شناسی ، پزشكی ، فیزیك ، شیمی ، الكترونیك و عمران می شود.
فارغ التحصیلان این رشته می توانند در سازمان برنامه و بودجه ، مركز آمار ایران ، بانك ها ، ادارات بیمه ، مراكز صنعتی و كارخانجات ، واحدهای آماری وزارتخانه های مختلف همچون كشاورزی ، كار، بهداشت ، اقتصاد و امور دارایی، فرهنگ و ارشاد اسلامی كشور و به طور كلی در هر مركزی كه نیاز به جمع آوری تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات دارد، مشغول به كار شوند.
فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و بالاتر رشته آمار، بیشتر به فعالیت در زمینه های تحقیقاتی می پردازند. برای این دسته از افراد، زمینه فعالیت های تحقیقاتی بسیار بسیار گسترده می باشد. از تحقیقات در بخش هواشناسی گرفته تا تحقیقات پزشکی. در واقع علم آمار، علم پیش بینی، توصیف و بررسی است. بنابراین در هر زمینه ای از علم، آمار نیز جایگاهی دارد. بجز کسانی که قصد تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی را دارند، بیشتر فارغ التحصیلان مقاطع ارشد و دکتری رشته آمار، بصورت همکار در بخش های تحقیقاتی همچون مراکز بیمارستانی با کارشناسان سایر رشته ها اقدام به فعالیت میکنند.
کارشناسان آمار در شرکت های دولتی و خصوصی درآمد های متفاوتی دارند. و در بعضی موارد به صورت پروژه ای است. در سال 92 درآمد گروه های مختلف شغلی بررسی شده است که در این بررسی در آمد کارشناسان آمار از 750000تا1800000 متغیر است و در سمت های مختلف نیز درآمد متفاوتی دارند.
آمار
