رشته علوم ورزشی در کنار تربیت بدنی یکی از رشته های علوم انسانی است که علاوه بر روان آدمی، جسم و بدن انسان را در مرکز توجه خود قرار می دهد و بخش عمده ای از این رشته را دروس عملی ورزشی شامل می شود. رشته علوم ورزشی جزء رشته هایی است که داوطلبان سه گروه آرمایشی انسانی، ریاضی، و تجربی می توانند در آن تحصیل کنند.
تاریخچه علوم ورزشی
ورزش از دیرباز در تمدن های بشری وجود داشته و نمی توان تاریخ دقیقی برای پیدایش ورزش کردن در نظر گرفت؛ با وجود این بعضی از نظریه پردازان ورزش را به یونان منتسب می کنند که از دیرباز چابکی و قدرت بدنی امتیاز و ارزش به شمار می رفته است. در آغاز ورزش در یونان بسیار خشن بوده و کم کم به سمت ورزش های ملایم تر نظیر ژیمناستیک رفته است. همچنین ایران نیز جزء اولین تمدن هایی است که برای ورزش احترام قائل بود و در نظام آموزشی خود، ورزش نیز جای داده بود. ورزش هایی که برای ایرانیان باستان اهمیت بسیاری داشت سوارکاری و تیراندازی بود که پسران از پنج سالگی آموزش آن را آغاز می کردند.
در ایران از دیرباز آموزش بعضی ورزش ها مثل کشتی و شنا و ... وجود داشت اما آموزش ورزش به عنوان رشته دانشگاهی با تاسیس رشته تربیت بدنی در سال 1345 شمسی در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران بود. در سال 1367 دانشکده تربیت بدنی هویت مستقلی یافت و رشته های جدید تر و گسترده تری را به بخش آموزشی خود افزود. به تدریج تدریس علوم ورزشی در ایران گسترش یافت و در حال حاضر دانشگاه های مختلف اسران به ارائه رشته علوم ورزشی مشغول هستند.
آشنایی با رشته علوم ورزشی
رشته علوم ورزشی رشته ای بسیار گسترده است که سلامت انسان ها از سنین ابتدایی تا سنین بالاتر را مدنظر دارد و دانشجویان در کنارشناخت و مطالعه مختصر مسائل مربوط به سلامت روح و روان (که اساس علوم انسانی است)، به مطالعه مسائل مربوط به جسم نیز می پردازد و برای سلامت جسم و جان راهکارهایی را ارائه می دهد.
برخی افراد تصور می کنند که این رشته سطحی است و صرفا ورزش کردن را در بر می گیرد؛ این در حالی است که رشته علوم ورزشی به آموزش و پرورش افراد در زمینه های بهداشت فردی و اجتماعی می پردازد. درواقع می توان گفت رشته علوم ورزشی تلفیقی از دانش تجربی و انسانی است و از سویی به مطالعه مسائل فیزیولوژی بدن انسان و راه های بهبود آن می پردازد و از سوی دیگر ناظر به مسائل تربیتی و پرورشی انسان است و به علوم تربیتی نزدیک می شود. همچنین رشته علوم ورزشی به دنبال پیشگیری از بعضی نارسایی ها و اختلال های جسمانی است.
وظایف کارشناس علوم ورزشی
- تدریس واحدهای تربیت بدنی دانشجویان - ارائه برنامه تمرینات ورزشی به مراجع کننده ها و نظارت بر اجرای صحیح حرکات - برگزاری کلاس های ورزشی و آموزشی برای متقاضیان - نظارت و مراقبت از تجهیزات ورزشی - برنامه ریزی اجرای ورزش های همگانی - برگزاری مسابقات ورزشی برای انتخاب نفرات برتر برای اعزام به مسابقات کشوری و المپیادهای ورزشی - آماده سازی و تدارک اردو برای تیم های اعزامی به مسابقات کشوری و المپیادها - ارائه مشاوره ورزشی به مراجعه کنندگان
رشته علوم ورزشی برای چه کسانی مناسب است؟
رشته علوم ورزشی یکی از رشته های جذاب مشترک بین گروه های آزمایشی کنکور سراسری است و موفقیت در این رشته بسیار به علاقه مندی فرد به ورزش وابسته است. چراکه بخش عمده ای از رشته علوم ورزشی عملی است و برای کسی که به ورزش علاقه ندارد، گذراندن این واحدهای درسی دشوار است. علاه بر این داشتن جسم سالم و به دور از معلولیت ها برای موفقیت در این رشته ضروری است تا بتوانند بخش های عملی را بیاموزند.
مزایا و معایب رشته علوم ورزشی
یکی از مهم ترین مزایای رشته علوم ورزشی داشتن بدنی سالم است؛ چراکه بخش زیادی از وقت دانشجویان این رشته صرف ورزش کردن است. همچنین آن ها با بدن خود و راه های حفظ سلامتی آشنا شوند و می توانند با آگاهی از سلامتی خود و دیگران حراست کنند. همچنین این رشته به نسبت بعضی از رشته های علوم انسانی از بازار کار نسبتا خوبی برخوردار است.
یکی از معایب رشته علوم ورزشی اینست که در حین فعالیت های ورزشی، فرد ممکن است دچار آسیب های جسمانی شود و مدتی از کار و فعالیت باز بماند. همچنین در بعضی از نقاط ایران درآمد دریافتی کارشناسان ورزشی در بخش های خصوصی و سالن های ورزشی کم است.
شرایط پذیرش در رشته علوم ورزشی
شرایط پذیرش در رشته علوم ورزشی عبارتند از؛
- حداقل طول قد برای پسران 165 سانتیمتر به بالا و برای دختران 158 سانتیمتر به بالا - قهرمانان تیم ملی در مورد مذکور (قد) مستثنی است. - حداقل دید چشم 10/7 (هفت دهم) - داشتن سلامت جسمانی و ارائه گواهی تندرستی
تفاوت رشته علوم ورزشی و تربیت بدنی
رشته علوم ورزشی و تربیت بدنی تشابهات بسیاری با یکدیگر دارند؛ چراکه از یک علم نشات می گیرند. با وجود این تفاوت هایی جزئی بین آن ها وجود دارد. رشته تربیت بدنی مجموعه ای از فعالیت های بدنی و ورزشی است که به صورت فیزیکی صورت می گیرد. در حالیکه رشته علوم ورزشی علاوه بر بخش های عملی و فعالیت های فیزیکی، به مطالعه مباحث تئوری مربوط به ورزش و علم ورزش نیز می پردازد. همچنین به دلیل گستردگی محتوایی رشته علوم ورزشی نسبت به تربیت بدنی، فارغ التحصیلان رشته علوم ورزشی بازار کار بهتری دارند و می توانند در حوزه های مشاوره ای نیز ورود کنند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
رشته علوم ورزشی در مقاطع بالاتر کارشناسی ارشد و دکتری نیز در ایران تدریس می شود و فارغ التحصیلان رشته علوم ورزشی می توانند در آزمون کارشناسی ارشد شرکت کنند و با کسب نمره لازم و انتخاب رشته در گرایش های مختلف روانشناسی ورزشی، فیزیولوژی ورزشی ، بیومکانیک ورزشی، رفتار حرکتی، آسیب شناسی و حرکات اصلاحی، و مدیریت ورزشی ادامه تحصیل دهند. هریک گرایش های رشته علوم ورزشی در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش است.
گرایش های رشته فیزیولوژی ورزشی عبارتند از؛
- فیزیولوژی فعالیت بدنی و تندرستی - فیزیولوژی ورزشی کاربردی - فیزیولوژی فعالیت بدنی محض - فیزیولوژی فعالیت بدنی بالینی - تغذیه ورزشی
- مدیریت بازاریابی در ورزش - مدیریت اماکن و تاسیسات ورزشی - مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی - مدیریت راهبردی در سازمان‌های ورزشی - مدیریت رسانه‌های ورزشیمدیریت رویدادهای ورزشی
رديف
نام دانشگاه
کارداني
کارشناسي
ارشد
دکترا
1
دانشگاه اراک
2
دانشگاه رازی
3
دانشگاه زابل
4
دانشگاه ایلام
5
دانشگاه سیستان و بلوچستان
6
دانشگاه گلستان
7
دانشگاه گنبد
8
دانشگاه لرستان
9
دانشگاه محقق اردبیلی
10
دانشگاه ولی عصر
11
دانشگاه هرمزگان
12
مجتمع آموزش عالی فاطمیه
13
دانشگاه ارومیه
14
دانشگاه اصفهان
15
دانشگاه الزهرا تهران
16
دانشگاه بجنورد
17
دانشگاه بوعلی سینا همدان
18
دانشگاه بیرجند
19
دانشگاه بین المللی امام خمینی
20
دانشگاه تبریز
21
دانشگاه تهران
22
دانشگاه جهرم
23
دانشگاه حکیم سبزوار
24
دانشگاه خوارزمی
25
دانشگاه دامغان
26
دانشگاه زنجان
27
دانشگاه سمنان
28
دانشگاه شهرکرد
29
دانشگاه شهید باهنر
30
دانشگاه شهید چمران
31
دانشگاه شهید مدنی
32
دانشگاه شیراز
33
دانشگاه صنعتی شاهرود
34
دانشگاه فردوسی
35
دانشگاه قم
36
دانشگاه کاشان
37
دانشگاه کردستان
38
دانشگاه گیلان
39
دانشگاه یزد
40
دانشگاه مازندران
41
مرکز آموزش عالی کاشمر
42
سایر دانشگاه های غیرانتفاعی، پیام نور، و آزاد
دوره تحصیل رشته علوم ورزشی 4 ساله و معادل 8 ترم تحصیلی است. دانشجویان رشته علوم ورزشی موظف به گذراندن 130 واحد درسی در دوره کارشناسی هستند. واحدهای درسی دوره کارشناسی رشته علوم ورزشی عبارتند از؛
- دروس عمومی: 20 واحد - دروس پایه: 26 واحد - دروس تخصصی عملی و نظری: 72 واحد - دروس انتخابی عملی و نظری: 12 واحد
رديف
نام درس
1
شیمی
2
فیزیک
3
آمار توصیفی
4
کمک های اولیه
5
زیست شناسی
6
آناتومی انسانی
7
فیزیولوژی انسانی
8
روان شناسی عمومی
9
بهداشت و ورزش
10
اصول و مبانی تربیت بدنی و علوم ورزشی
11
تاریخ تربیت بدنی
12
روش آموزش تربیت بدنی
13
آشنایی با روش تحقیق
14
یادگیری و کنترل حرکتی
15
رشد و تکامل حرکتی
16
حرکات اصلاحی
17
حرکت شناسی
18
آسیب شناسی ورزشی
19
سنجش و اندازه گیری در تربیت بدنی
20
بیومکانیک ورزشی
21
تغذیه و ورزش
22
فیزیولوژی ورزشی 1
23
فعالیت بدنی و تندرستی
24
حقوق و اخلاق ورزشی
25
آمادگی جسمانی 1و2
26
دو و میدانی
27
شنا 1و2
28
فوتبال
29
ژیمناستیک
30
کشتی
31
بسکتبال
32
والیبال
33
هندبال
34
تنیس روی میز
35
بدمینتون
36
آشنایی با نجات غریق
رشته علوم ورزشی به نسبت بسیاری از رشته های علوم انسانی در وضعیت شغلی بهتری قرار دارد و فارغ التحصیلان رشته علوم ورزشی می توانند با توجه به مهارت خود وارد بازار کار شوند. فارغ التحصیلان رشته علوم ورزشی می توانند وزارت ورزش، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، و سایر وزارتخانه ها، دانشگاه ها، مراکز ورزشی و درمانی جانبازان، توانبخشی ها، فدراسیون های رشته های مختلف ورزشی، سازمان ها و ارگان های مختلف دولتی به عنوان مربی ورزشی یا کارشناس ورزشی مشغول به کار شوند.
همچنین آن ها می توانند در سالن های ورزشی و باشگاه ها به عنوان مربی به افراد آموزش دهند. در صورت داشتن شرایط و سرمایه کافی، دانش آموختگان رشته علوم ورزشی می توانند کسب و کار خود را شروع کنند و باشگاه ورزشی تاسیس کنند.
رشته علوم ورزشی
