در دنیای امروز، کاربرد رشته‌های دانشگاهی مختلف مثل صنایع غذایی و تکنولوژی مواد غذایی، متناسب با پیشرفت تکنولوژی گسترش پیدا کرده است. همان‌طور که می‌دانید، رفع مشکلاتی از جمله کمبود مواد غذایی، تامین مواد غذایی سالم و مغذی و در نهایت حفظ کیفیت محصولات غذایی، در حال حاضر امری بسیار ضروری تلقی می‌شود. علاوه‌براین ساخت فناوری‌های جدید، نیاز به متخصصان خاص در گرایش‌های مختلف رشته‌های صنایع غذایی را افزایش داده و این موضوع منجر به ظهور دوره‌ها و رشته‌های مهندسی صنایع غذایی و تکنولوژی مواد غذایی شده است.
دانشگاه‌های متعددی در سراسر جهان وجود دارند که با هدف ارائه مدارک تحصیلی و آموزش گسترده به دانشجویان، مشتاقانه در پی پرورش استعدادهای جوانان در بخش صنایع غذایی هستند؛ کشور ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. اگر فکر می‌کنید در زمینه تولید مواد غذایی حرفی برای گفتن دارید، اجازه بدهید کمی بیشتر درباره رشته صنایع غذایی و گرایش تکنولوژی مواد غذایی صحبت کنیم تا با درک مفهوم عمیق این رشته، آگاهی بازار کار رشته تکنولوژی مواد غذایی و… هر آنچه نیاز است درباره تکنولوژی مواد غذایی بدانید در اختیار شما بگذاریم.
رشته صنایع غذایی در مقاطع دانشگاهی مختلف
اگر قصد دارید رشته تکنولوژی مواد غذایی را به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب کنید، باید بدانید که این رشته فقط در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری قابل تحصیل است. شما می‌توانید مقطع کارشناسی را با انتخاب یکی از رشته‌های مرتبط به اتمام برسانید و سپس برای مقاطع بالاتر، یعنی کارشناسی ارشد و دکتری سراغ رشته تکنولوژی مواد غذایی بروید. در ادامه شما را با جزییات گرایش‌های رشته صنایع غذایی در دانشگاه‌های کشور آشنا می‌کنیم:
کارشناسی: به‌طورکلی دو رشته مستقل در حوزه صنایع غذایی و در مقطع کارشناسی دانشجو می‌پذیرد. این دو رشته مستقل، رشته علوم و صنایع غذایی و رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی) هستند که در زیرگروه رشته علوم تجربی قرار می‌گیرند. کارشناسی ارشد و دکتری:رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی در مقاطع تحصیلی بالاتر دارای گرایش‌های متنوعی است که دانشجویان می‌توانند براساس علاقه و توانمندی خود سراغ یکی از این موارد بروند. این گرایش‌ها شامل رشته مهندسی صنایع غذایی، شیمی مواد غذایی، زیست فناوری مواد غذایی و تکنولوژی مواد غذایی (فناوری مواد غذایی) است.
معرفی گرایش‌های رشته صنایع غذایی
همان‌طور که گفتیم، گرایش‌ها مختلفی در رشته صنایع غذایی وجود دارد که شما می‌توانید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید:
مهندسی صنایع غذایی: مهندسی صنایع غذایی یکی از گرایش‌های پرطرفدار است که فارغ‌التصیلان آن با عنوان (مهندس صنایع غذایی) شناخته می‌شوند. این رشته عموما در زمینه بهینه‌سازی و مدل‌سازی فرآیندهای غذایی و تجهیزات مربوط به آن مهارت‌های مختلفی به دانشجویان آموزش می‌دهد.
شیمی مواد غذایی: گرایش شیمی مواد غذایی بر روی تحقیقات بنیادی در زمینه فرآیندهای تولید و بسته‌بندی مواد غذایی متمرکز است.
زیست فناوری مواد غذایی: گرایش زیست فناوری مواد غذایی یکی از شاخه‌های علوم نوین در حوزه صنایع غذایی به‌شمار می‌رود. این گرایش به آموزش تکنیک‌های زیست فناوری برای ایجاد مزه، بو و تغییر بافت مواد غذایی خام می‌پردازد که به‌نوعی منجر به خلق مواد غذایی جدید می‌شود.
فناوری مواد غذایی:این گرایش که با نام تکنولوژی مواد غذایی نیز شناخته می‌شود، تخصصی است که در طراحی تجهیزات و ماشین‌آلات فرآوری مواد غذایی کاربرد دارد. این رشته نقش موثری در برنامه‌ریزی و توسعه خط تولید و سامانه‌های صنایع غذایی دارد و گام مهمی در شکوفایی صنعت غذایی محسوب می‌شود.
چرا رشته تکنولوژی مواد غذایی اهمیت بیشتری پیدا کرده است؟ در سال‌های اخیر تکنولوژی مواد غذایی امری نسبتا راحت تلقی می‌شد اما این تخصص امروزه برای برآورده کردن الزامات بهداشتی و ارائه خدمات خوب به مشتریان، تبدیل به یک ضرورت شده است. نیاز روزافزون به تکنولوژی مواد غذایی، منجر به توسعه فناوری‌های شده است که صنعت غذای جهان را تقویت می‌کنند. اگر بخواهیم به چند مثال اشاره کنیم، مثلا فناوری‌های غذایی مثل هوش مصنوعی، نوآوری‌های زیستی و اصلاح ژن جزو مواردی هستند که روی شیوه مدیریت مصرف‌کنندگان در صنایع غذایی اثر می‌گذارند؛ علاوه‌براین این رشته قدم‌های بزرگی در زمینه بروز تغییرات بزرگ در نحوه تولید و ترویج غذا توسط شرکت‌ها برداشته است.
چرا رشته تکنولوژی مواد غذایی اهمیت بیشتری پیدا کرده است؟ در سال‌های اخیر تکنولوژی مواد غذایی امری نسبتا راحت تلقی می‌شد اما این تخصص امروزه برای برآورده کردن الزامات بهداشتی و ارائه خدمات خوب به مشتریان، تبدیل به یک ضرورت شده است. نیاز روزافزون به تکنولوژی مواد غذایی، منجر به توسعه فناوری‌های شده است که صنعت غذای جهان را تقویت می‌کنند. اگر بخواهیم به چند مثال اشاره کنیم، مثلا فناوری‌های غذایی مثل هوش مصنوعی، نوآوری‌های زیستی و اصلاح ژن جزو مواردی هستند که روی شیوه مدیریت مصرف‌کنندگان در صنایع غذایی اثر می‌گذارند؛ علاوه‌براین این رشته قدم‌های بزرگی در زمینه بروز تغییرات بزرگ در نحوه تولید و ترویج غذا توسط شرکت‌ها برداشته است.
رشته تکنولوژی مواد غذایی چیست؟ رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی شاخه‌ای از گروه کشاورزی است که به روش‌ها و تکنیک‌های مربوط به تولید، پردازش، نگهداری، بسته‌بندی، برچسب‌گذاری، مدیریت کیفیت و توزیع مواد غذایی می‌پردازد. این مفهوم شامل تبدیل مواد خام به مواد غذایی و مغذی است. گرایش تکنولوژی مواد غذایی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های صنایع غذایی، نقش موثری در طراحی و ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات فرآوری مواد غذایی دارد. فناوری مواد غذایی موجب برنامه‌ریزی و توسعه خطوط تولید مواد غذایی می‌شود.
کاربرد فناوری غذایی اگر بخواهیم کاربرد این رشته را به زبان ساده بگوییم، تکنولوژی مواد غذایی کاربرد علوم غذایی در پردازش، بسته‌بندی، نگهداری، توزیع، تضمین کیفیت و استفاده از محصولات غذایی است. این رشته نوعی تخصص بین‌رشته‌ای است که رشته‌های مختلفی مانند مهندسی، شیمی تجزیه، بیوتکنولوژی، کنترل کیفیت، بهداشت و تغذیه و مدیریت ایمنی مواد غذایی را ترکیب می‌کند تا در صنعت غذا به نتایج مطلوبی دست پیدا کند.
مهارت‌های مورد نیاز قبل از اینکه تکنولوژی مواد غذایی را به عنوان رشته و شغل آینده خود انتخاب کنید، بهتر است شما را با مهارت‌های مورد نیاز این رشته آشنا کنیم. یک فرد متخصص در رشته تکنولوژی مواد غذایی تضمین می‌کند که تمام محصولات با در نظر گرفتن استانداردهای ایمنی و کیفیت تولید می‌شوند. بنابراین شما نیز باید به عنوان یک متخصص فناوری صنایع غذایی، از نظر آکادمیک و مهارت‌های مربوط به فرآیندهای تولید مواد غذایی واجد شرایط باشید. در ادامه لیستی از مهارت‌های ضروری برای مشاغل مرتبط با صنایع غذایی را به شما معرفی می‌کنیم:
- علاقه به علوم غذایی - توانایی حل مسئله - مهارت‌های سازمانی در سطح بالا - دانش فنی کامل - مهارت‌های مرتبط با تحقیق - توانایی استدلال علمی و تحلیلی - علاقه به مباحث مرتبط با تغذیه و سلامت - مدیریت زمان - آگاهی نسبت به بازار مصرف‌کننده
با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، رشته تکنولوژی مواد غذایی با ارائه طرح و ساخت به‌روزترین فناوری‌های تولید مواد غذایی، با سلامت جسمی و روانی مردم ارتباط مستقیم دارد، به همین دلیل توجه به رشته علوم و صنایع غذایی و گرایش تکنولوژی مواد غذایی روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند. اگر شما هم دوست دارید در تولید مواد غذایی سالم و مغذی برای انسان‌ها خود قدم بردارید، می‌توانید سراغ این رشته دانشگاهی بروید.
در دنیای امروز، کاربرد بسیاری از رشته‌های دانشگاهی متناسب با پیشرفت علم و تکنولوژی بیشتر شده است. رشته تکنولوژی مواد غذایی هم از این قاعده مستثنی نیست. امروزه بسیاری از دولت‌ها در تلاش هستند که مشکلاتی نظیر تأمین مواد غذایی سالم، کمبود مواد مواد خوراکی را حل کنند. همچنین با پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف در نهایت باعث حفظ کیفیت آن‌ها افزایش شوند. به همین خاطر علاوه بر نیاز به چنین رشته‌هایی در دانشگاه، نیاز به ساخت فناوری‌های جدید نیز احساس می‌شود. در نتیجه با پیشرفت تکنولوژی نیاز به متخصصان خاص در گرایش‌های جدید و مختلف رشته‌های صنایع غذایی باعث شده است که رشته دانشگاهی تکنولوژی مواد غذایی به وجود بیاید.
برای افرادی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور دارند، مهم است که رشته انتخابیشان در دانشگاه‌های برتر تدریس شود. برخی از دانشگاه‌های پیشرو و ارائه‌دهنده رشته‌های صنایع غذایی عبارت است از:
- دانشگاه کرنل - دانشگاه ملی سنگاپور - دانشگاه ادینبورگ - دانشگاه ملبورن - دانشگاه بریتیش کلمبیا - دانشگاه مک گیل - دانشگاه سیدنی - دانشگاه RMIT - دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین - دانشگاه فنی نانیانگ
اگرچه موضوعات و برنامه درسی مربوط به این رشته در دانشگاه‌های کشورهای مختلف متفاوت است اما طیف گسترده موضوعاتی که با عناوین مختلف در موسسات و دانشگاه‌ها آموزش داده می‌شود، در عنوان‌های زیر مشترک است:
- میکروبیولوژی مواد غذایی - فناوری آنزیم - بهداشت مواد غذایی - تغذیه و سلامت - فرآوری مواد غذایی - چیدمان و طراحی کارخانه مواد غذایی - قوانین تضمین کیفیت - مهندسی گیاه - فناوری غذاهای دریایی و لبنیات - فناوری پردازش محصولات زراعی - فناوری فرآوری گوشت و طیور - افزودنی‌های مواد غذایی - تکنولوژی شیرینی‌پزی - تجزیه و تحلیل مواد غذایی - فناوری بسته‌بندی - طراحی و توسعه محصول
قطعا آینده شغلی رشته‌ای که انتخاب می‌کنید در تصمیم‌گیری شما موثر است. نوع کار، میزان درآمد و شرایط آن در انتخاب رشته تحصیلی بسیار مهم است. هدف رشته تکنولوژی مواد غذایی، آموزش و پرورش متخصصین مختلف در عملیات اجرایی صنایع غذایی است. این افراد می‌توانند مشاغل مختلفی در رستوران‌ها، بیمارستان‌ها، شرکت‌های فناوری مواد غذایی، کارخانه‌های تولید مواد غذایی، سازمان‌های کنترل کیفیت، صنایع بسته‌بندی و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مواد غذایی انتخاب کنند. علاوه‌براین، چشم‌اندازهای شغلی تخصصی در شرکت‌های بیوانفورماتیک و بیوتکنولوژی، صنایع داروسازی و… نیز وجود دارد که دانشجویان می‌توانند با انتخاب آن‌ها، آینده شغلی خود را تضمین کنند. فارغ‌التحصیلان رشته صنایع غذایی و تکنولوژی مواد غذایی می‌توانند در بخش‌های مختلف مشغول به کار شوند که البته این مشاغل فقط به برخی از شغل‌های مرتبط به این رشته اشاره دارد:
- مسئول فنی - مدیر تولید - مسئول کنترل کیفیت تولید - مسئول تحقیق و توسعه در ساخت محصولات جدید - مسئول کنترل بسته‌بندی - مشاور تغذیه‌ای به کارنجات تولیدی - تاسیس کارخانه تولید مواد غذایی - فعالیت به عنوان کارشناس مواد غذایی در موسسات دولتی و غیردولتی مثل سازمان استاندارد، شبکه بهداشت و یا کارخانه‌های تولید مواد غذایی
تکنولوژی مواد غذایی
