آب اقیانوس‌ها و دریاها بیش تر از ۷۰ درصد کره‌ی زمین را پوشانده اند که این امر باعث شده است تا ۹۰ درصد تجارت در جهان به‌وسیله‌ی حمل و نقل دریایی صورت گیرد که این روند تجارت، در آینده روبه افزایش خواهد بود. کشور ما ایران نیز با راه داشتن به اقیانوس از طریق دریای عمان از این قاعده استثنا نیست و همواره تجارت آبی خود را حفظ نموده است. بنابراین مطالعات اقیانوس شناسی در کشور ما نیز می تواند بسیار ارزشمند و کاربردی باشد.
در واقع هدف رشته دانشگاهی زمین شناسی اقیانوس ها بررسی ماهیت زمین در اعماق اقیانوس است. مطالعه اینکه چگونه حوزه های اقیانوسی ایجاد شده اند و چگونه از بین می روند بر عهده این رشته تحصیلی می باشد. این علم به چگونگی تبادل مواد در اعماق اقیانوس ها پرداخته و نحوه تبادل را بررسی می نماید.
مطالعه‌ی فرایند هایی که به‌وسیله مشاهدات مستقیم و مدل سازی کامپیوتری انجام می گیرند، ممکن است چند سال یا میلیون ها سال طول بکشد. زمین شناسی اقیانوس ها یا اقیانوس شناسی در واقع ژئولوژی زمین هایی که با آب پوشیده شده اند را مطالعه می‌کند. این رشته همچنین به مطالعه‌ی توپوگرافی و شکل کف اقیانوس ها، چگونگی توزیع رسوبات، بررسی نوع رسوبات در اعماق اقیانوس‌ها، ترکیب و ساختار کف اقیانوس ها و فرایندهای زمین شناسی اقیانوسی می پردازد. منابع معدنی موجود در کف اقیانوس ها با استفاده از تحقیقت اقیانوس شناسان ارزیابی و احتمال خطرات پیش بینی خواهد شد.
این کارشناسان به مطالعه فرایندهای زمین شناسی پرداخته و درک علمی انسان از زمین و اقیانوس را بالا می برند و با استفاده و شناخت آن می توان تا حد زیادی به پیشرفت تکنولوژی کمک نمود.
توانایی ها و مهارت های لازم برای رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی چیست ؟
- علاقه به دریا و اشتغال به مسائل مربوط به آن - دارا بودن روحیه پژوهشی و جستجوگر - توانایی ارتباط با دریا و سازگاری با آن - توانایی انجام محاسبات و پیش‌بینی‌های لازم برای امور مرتبط با دریا - قوی بودن در دروس فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی - علاقه‌مند به فعالیت در نواحی ساحلی
چه دروسی برای رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی مهم است ؟
برای قبولی در این رشته تحصیلی لازم است دروس دبیرستانی را که برای این رشته اهمیت بالایی دارند به‌خوبی مطالعه نمایید. درس زمین شناسی برای این رشته بیشترین اهمیت در قبولی کنکور دارد و دارای ضریبی برابر با ۴ است. درس ریاضی در جایگاه بعدی قرار داشته و ضریبی برابر با ۳ در کنکور سراسری این رشته داراست. دروس مهم دیگر فیزیک و شیمی با ضرایبی برابر با ۲ می باشند.
چرا رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی اهمیت دارد ؟
افراد ساکن در نزدیکی سواحل دریایی اغلب می توانند رفتار فرایندهای ژئولوژیکی سواحل را پیش بینی کنند. در سواحل معمولاً فرسایش طبیعی به کندی انجام می شود. برای مثال صخره های دریایی بر اثر برخورد با موج های مستقیم آهسته آهسته عقب نشینی می کنند. زلزله ها پدیده هایی مخرب اند که شدت تخریبشان در سواحل بسیار بیشتر است. امواج بزرگی که در اقیانوس ها به دلیل زلزله ایجاد می شود، می توانند تا هزاران مایل در اقیانوس ها پیش رفته و ویرانی سواحل را به بارآورند. متخصصان نتوانسته اند راهی کشف کنند تا به موقع هجوم این امواج را پیش بینی نمایند و از ایجاد خطرات جانی و مالی جلوگیری نمایند، اما امواج محلی که بر اثر لغزش های زمینی زیر دریا ایجاد می شوند از نشانه های پنهان این پدیده می باشند.
وظایف رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی چیست ؟
هدف از رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی تربیت افرادی است که با دانش کافی از اصول علمی اقیانوس ها و شناخت از مسائل علوم دریایی بتوانند خدماتی را انجام دهند. مانند :
- در خصوص شیمی دریا، زمین شناسی دریا، فیزیک دریا، و زیست شناسی دریا بتوانند شناخت کسب کرده و به تحقیق و پژوهش در آن ها بپردازند. - برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلی بالاتر در گرایش های مرتبط با دانش دریا و اقیانوس آماده شده و بتوانند در آینده خدمات مفیدی را ارائه دهند.
گرایش های رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی چیست ؟
دانشجویان این رشته دانشگاهی می توانند در گرایش هایی که در ادامه توضیح داده شده است به کسب علم بپردازند.
گرایش فیزیک دریا : فیزیک دریا گرایشی از رشته اقیانوس شناسی بوده و هدف آن مطالعه شناخت پدیده ها و رویدادهای درون دریا و محیط اطراف آن می باشد. آشنایی با امواج دریا، آشنایی با جزر و مد، شناخت جریان های دریایی، شناخت جریان های ساحلی، چگونگی دریافت انرژی از دریا و … از آموزش هایی است که به یک دانشجوی این رشته داده می شود.
دروس تخصصی گرایش فیزیک دریا: مبانی دینامیک اقیانوس ها، مکانیک سیالات، معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن، مبانی تئوری امواج و جزر و مد، روش های عددی و مدل سازی، سمینار.
گرایش زیست دریا : این گرایش خواص محیط آبی، بیولوژی آبزیان و فعالیت آبزی‌پروری بررسی و مطالعه می‌پردازد. به عبارتی این رشته جانوران و گیاهان آبزی را بررسی و مطالعه کرده و دانشجویان آن به مطالعه اکولوژی دریا می‌پردازند. با این مطالعات آن‌ها آلودگی آب دریا و تأثیر آن بر محیط دریا را بررسی می‌کنند.
گرایش شیمی دریا: دانشجویان این گرایش با شیمی آب، شیمی آلاینده ها، شیمی معادن و کانی ها، نفت و گاز، شیمی مناطق فراجوش و خوردگی سازه آشنا پیدا می کنند. گرایش شیمی دریا ترکیبات شیمیایی آب دریا را مطالعه کرده و رسوبات و ترکیبات آلی و معدنی، نمک زدایی و تأثیر آلودگی ها و ارگانیسم های موجود را بررسی می نماید. این شاخه از علم کنترل کننده توزیع مواد شیمیایی از طریق فرآیندهای زیست‌شناسی را نیز موردمطالعه قرار می‌دهد.
گرایش زمین شناسی دریا : آموزش دیرینه شناسی دریایی، آشنایی با رسوب‌گذاری دریایی، چینه شناسی دریایی و فرایند های اقیانوسی از اهداف این گرایش می باشد.
دروس تخصصی گرایش زمین شناسی دریا: محیط های رسوبی، ژئو فیزیک دریایی، ژئومورفولوژی سواحل، زمین شناسی ساختمانی، فرسایش و انتقال رسوب، سمینار.
ادامه تحصیل رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی چگونه است ؟
امکان ادامه تحصیل برای این رشته دانشگاهی هم در ایران و هم در کشورهای خارجی فراهم شده است و علاقه‌مندان به این رشته می توانند در هر دو اقدام نمایند. امکان ادامه تحصیل برای دانش آموختگان این رشته در گرایش اقیانوس شناسی فیزیکی در ایران میسر شده است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد مهارت های علمی و عملی لازم را کسب نموده و برای حل مسائل مطرح در فیزیک دریا به پژوهش و مطالعه می پردازند. این دانشجویان دروسی را فرا می گیرند که برای مقطع دکتری لازم و ضروری می باشد.
آموخته های ارشد این رشته شامل مواردی مانند : پیش بینی جریان های دریایی، پیش بینی جریان های ساحلی برای استفاده در طراحی موج شکن ها و سکوهای دریا، پیش بینی امواج دریا و جزر و مد، ایجاد فناوری در پایگاه های ثابت و متحرک زیر سطحی، گرفتن انرژی از دریا هستند.
در ارشد این رشته تحصیلی، کارشناسان رشته های دیگر نیز مجاز به شرکت می باشند. مانند برخی از رشته های علوم پایه : فیزیک، ریاضی، هواشناسی. رشته های مهندسی مانند : عمران، مکانیک و کامپیوتر.
ادامه تحصیل در خارج از کشور
این رشته در کشورهای خارجی نیز نوپاست و برای پذیرش با داشتن رزومه ای خوب می توان برای تحصیل در دانشگاه های معتبر اقدام نمود.
از طرفی کم بودن دانش‌آموخته های این رشته نسبت به رشته های تحصیلی دیگر می‌توان فرصت مناسبی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور بدست آورد.
با توجه به اینکه این رشته نوپا و جدید است می توان این‌طور نتیجه گرفت که تحصیل این رشته در خارج از کشور نسبت به رشته های دیگر ممکن است راحت‌تر باشد.
سخن آخر
برای انتخاب رشته دانشگاهی ابتدا به‌طور کامل به تحقیق و بررسی رشته های دانشگاهی بپردازید. قبل از انتخاب رشته تحصیلی لازم است استعداد ها و علایق خود را شناخته و سپس اقدام به انتخاب رشته نمایید. شناخت روحیات نیز از عوامل تأثیرگذار دیگر است. پس از شناخت خود باید به تحقیق در رابطه با آینده شغلی و بازار کار و درآمد رشته دانشگاهی مورد نظرتان بپردازید. بی‌شک انتخاب رشته دانشگاهی از اساسی ترین و تأثیرگذارترین انتخاب های زندگی هر شخص بوده و باید در انتخاب آن دقت نمود.
دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار- سیستان و بلوچستان، دانشگاه مازندران – بابلسر، دانشگاه هرمزگان – بندرعباس، دانشگاه هرمزگان – بندرعباس
دروس پایه و اصلی در بین ۴ گرایش این رشته مشترک بوده و تنها در دروس تخصصی تفاوت هایی وجود دارد.
دروس پایه: ریاضی، شیمی عمومی، زیست شناسی عمومی، زمین شناسی عمومی، فیزیک پایه، کارگاه عمومی، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی.
دروس اصلی: مبانی فیزیک دریا، مبانی زیست دریا (جانوران دریایی)، مبانی زیست دریا (گیاهان دریایی)، مبانی شیمی دریا، مبانی زمین شناسی فیزیکی دریا، هوا شناسی عمومی، هوا شناسی دریایی، ابزار شناسی و عملیات میدانی در دریا، اصول ناوبری و ایمنی در دریا، مبانی اکولوژی دریایی، آشنایی با ویژگی های زیستی آب های ایران، آشنایی با ویژگی های غیر زیستی آب های ایران، دورسنجی و سامانه های اطلاعات جغرافیایی، آلاینده های دریایی و روش های کنترل آن، رسوب شناسی، محیط زیست سواحل، اقتصاد، تجزیه و تحلیل داده‌های اقیانوسی، حقوق دریاها، زبان تخصصی، آمار مقدماتی، روش تحقیق، پروژه
بازار کار و آینده شغلی رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی را می توان در شغل هایی که با دریا و اقیانوس در ارتباط است جستجو نمود. در کل به دلیل نوپا بودن این رشته تحصیلی و عدم توجه کافی به این رشته در کشورمان ایران بازار کار رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی خیلی مناسب نمی باشد. بعضی از فرصت های شغلی این رشته در ادامه آورده شده است :
- تدریس برای مقطع کارشناسی - همکاری در انجام پروژه و انتشار مقاله و کتاب در این زمینه - پیش بینی پدیده های دریایی در مراکز علمی با فعالیت در مدل‌سازی فیزیکی و عددی در مراکز علمی پژوهشی - تفسیر مشاهدات میدانی و تصاویر ماهواره‌ای محیط های دریایی - بررسی آلودگی های موجود در محیط های دریایی - ارگان ها و سازمان هایی که به نحوی مرتبط به دریا و سواحل باشد - سازمان محیط زیست - سازمان شیلات - سازمان بنادر و دریانوردی - پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی - پژوهشگاه اکولوژی دریای عمان و خلیج فارس در بندرعباس
درآمد رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی چگونه است ؟
درآمد رشته دانشگاهی اقیانوس شناسی به محل اشتغال بستگی دارد. معمولاً فارغ‌التحصیلان این رشته دانشگاهی اگر بتوانند وارد بازار کار شوند درآمد خوبی خواهند داشت. زیرا شغل های مربوط به دریا و اقیانوس به دلیل مأموریت ها و سختی نسبی از درآمد بالایی برخوردار می باشند.
اقیانوس شناسی
