خیلی از دانش آموزان در تابستان ترجیح میدن به کلاس آموزشی یا باشگاه ورزشی برن و سه ماه تعطیلی خودشون رو اینجوری سپری کنن. بعضی ها هم در کنار کلاس یا باشگاه، بخشی از تابستان خودشون رو به تفریح یا مسافرت اختصاص میدن.
در این بین دانش آموزانی هستن که در کنار این برنامه های تابستان که برای خودشون در نظر گرفتن، ترجیح میدن کمی هم درس بخونن تا به هدفی که برای خودشون مشخص کردن بتونن نزدیک تر بشن.
در این مقاله میخوایم راهکارهایی رو برای اینکه در تابستان درس بخوانیم باهم مرور کنیم تا اگر هم خواستیم در کنار برنامه های تفریحی و… که در تابستان برای خودمون در نظر گرفتیم، درس بخوانیم، بهتر و موثرتر و با توجه به شرایط تابستان درس بخوانیم.
آیا تابستان درس بخوانیم یا نخوانیم ؟
این که در تابستان درس بخوانیم یا نخوانیم بستگی به هدفی داره که برای دانش آموز نسبت به سایر اهدافش اولویت بیشتری داره. مثلاً یه دانش آموز که داره برای به دست آوردن به مقام ورزشی در حد المپیک تلاش میکنه شاید درس خواندن در تابستان برای این دانش آموز خوب نباشه! چون اون رو از اولویت زندگیش که موفقیت و کسب مقام در اون حرفه ی ورزشی هست دور کنه و حال خوشی رو عایدش نکنه!
اما درس خواندن در تابستان برای دانش آموزی که اولویت اصلی اهدافش در حال حاضر اینه که در آزمون نمونه دولتی یا تیزهوشان قبول بشه و یا سال بعد کنکور داره و باید برای کنکور درس بخونه، خیلی بهتره که از فرصت تابستان استفاده کنه و بصورت اصولی و با توجه به شرایط تابستان درس بخونه.
چگونه با شرایط تابستان درس بخوانیم ؟
درس خواندن در تابستان با توجه به گرمی هوا و میل به تفریح و سرگرمی و… شاید یه کم سخت باشه ولی همونطوری که در بالا گفتم اگر با روش دُرُست و اصولی و متناسب با شرایط تابستان درس بخوانیم می تونیم از این فرصت برای رسیدن به چیزی که برای خودمون درنظر گرفتیم استفاده کنیم.
بعضی از دانش آموزان قبل از فرا رسیدن تعطیلات تابستان برنامه ریزی می کنن تا از این تعطیلات به بهترین نحو ممکن برای درس خواندن استفاده کنن ولی وقتی تعطیلات شروع میشه متوجه نمیشه که چطور این 3 ماه هم مثل تعطیلات تابستانی سالهای گذشته تموم شد و انگار هیچ کاری انجام ندادن…!
مشکل اینجاست که بسیاری از دانش آموزان با برنامه ریزی آشنا نیستند و فکر میکنن برنامه ریزی یعنی اینکه یه چیزهایی رو روی کاغذ بنویسیم و خیلی راحت و ریلَکس از صبح تا شب بشینیم و برنامه رو اجرا کنیم و به قول یکی از مشاوران دوران دانش آموزی ام، تا وقتی اجرای برنامه هامون تموم نشده نَخوابـــیم
گفتن اینکه باید به برنامه ای که می نویسیم تا حتی در تابستان درس بخوانیم ساده است ولی به همین اندازه هم اجرای برنامه ای که با خوش خیالی و بدون در نظر گرفتن شرایط شخصی و محیطی نوشته شده سخت، دشوار و گاهی هم با شکست همراه میشه. طوری که حتی اگر با اراده ترین فرد هم این برنامه ای که بدون در نظر گرفتن شرایط نوشته شده رو اجرا کنه، نهایتاً یک الی دو هفته میتونه به برنامش عمل کنه و تا برنامش تموم نشده به رخت خواب نده
با چه برنامه ای در تابستان درس بخوانیم ؟
یه شیوه ی غلط و نادرست برای برنامه ریزی کردن اینه که مثلاٌ من بیام یه برنامه ای رو به یه دانش آموز بِدَم و بهش بگم برو اجراش کن! اگه اجرا کنی موفق میشی و اگر اجرا نکنی هم تقصیر خودته که اجراش نکردی
درصورتی که وقتی یه برنامه رو به یه دانش آموز میدیم تا اون رو اجرا کنه، اگر به شرایط شخصی و محیطی اون دانش آموز توجه نکرده باشیم، مثل این می مونه که یه برنامه ای رو بخوایم روی یه کامپیوتر نصب کنیم! با این تفاوت که کامپیوتر هیچ وقت خسته نمیشه ولی انسان بعد از مدتی فعالیت خستگی میاد سراغش
پس چیزی که هنگام برنامه ریزی باید بهش توجه کنیم اینه که برنامه ی هر شخص مخصوصِ خودش هست و بهترین کسی که میتونه برنامه ریزی کنه خودِ دانش آموز هست؛ چون نسبت به بقیه بیشتر خودش رو میشناسه و اگر با روش های درست برنامه ریزی کردن آشنا باشه میتونه برنامه ی منحصر به فرد خودش رو برای این که در تابستان درس بخونه آماده ی اجرا کنه.
چیزی که جالبه اینه که حتی برای نصب برنامه روی کامپیوتر هم باید شرایط سخت افزاری اون کامپیوتر با برنامه یا نرم افزاری که قراره روی اون نصب بشه هم خوانی داشته باشه! حالا بعضیا میشینن فقط برنامه رو روی کاغذ مینویسن و میدن به «انسان» تا اجرا کنه
خب تا اینجا فهمیدیم که باید شرایطی رو برای برنامه ریزی درس خواندن در تابستان بهش توجه کنیم که یکی از این شرایط، خودِ تابستان هست! هر روز تعطیل بودن و مشغول نبودن به کاری و… در مجموع باعث میشه که کم کم احساس بی حوصلگی کنیم و نتونیم از این فرصت برای درس خواندن در تابستان استفاده کنیم.
پس قدم اول برای برنامه ریزیِ درس خواندن در تابستان اینه که این بی حوصلگی رو برطرف کنیم؛ اما چه جوری؟!
قدم اول: رهایی از بی حوصلگی درس خواندن در تابستان
مشکلی که در بالا بهش اشاره کردم و گفتم که خیلی ها برنامه ریزی خَفَن(!) می کنن ولی وقتی میخوان به اون برنامه عمل کنن میبینن توانایی اجرای اون برنامه رو برای مدت طولانی ندارن، یه دلیل مهمش اینه که به بی حوصلگی که در تابستان یقه ی همه ی دانش آموزان رو میگیره توجه نکردن و فقط چیزهایی رو روی کاغذ نوشتن
برای برنامه ریزی این که راحت تر بتونیم در تابستان درس بخوانیم باید همین بی حوصلگیِ طبیعیِ تابستانی رو هم موقع برنامه ریزی بهش توجه کنیم؛ یعنی دانش آموزی وقتی داره روی کاغذ می نویسه که من باید فردا از صبح تا شب هم 100 تا تست بزنم، هم کتاب های توصیفی رو بخونم، هم باشگاه برم، هم کلاس برم، هم… درحالیکه قبلاً روزی 2 تا تست هم نمی زد، درحقیقت به شیوه ی ماهرانه ای داره خودش رو گول میزنه!
این دانش آموز برنامش رو روی کاغذ می نویسه ولی حیف که کسی نیست این برنامه رو اجرا کنه! دلیلش هم اینه که این برنامه اصلاً برای اون دانش آموز طراحی نشده و شرایطی مثل بی حوصلگی تابستانی رو اصلاً در برنامه ریزی خودش در نظر نگرفته.
برای رها شدن از بی حوصلگی و درس خواندن در تابستان باید سعی کنیم برنامه ی یکنواختی نداشته باشیم؛ یعنی اگر امروز برنامه ای اجرا کردیم و ازش رضایت کامل داشتیم، این امکان وجود داره که اون برنامه بعد از چند بار اجرا کردن برامون تکراری بشه و از انجام اون احساس بی حوصلگی کنیم.
بنابراین برای اینکه در تابستان درس بخوانیم و از این فرصت بیشترین استفاده رو برای پیشرفت خودمون ببریم، باید برنامه ای رو برای خودمون تهیه کنیم که تنوع داشته باشه و هر روزش مثل روزهای قبل نباشه که رفته رفته باعث بی حوصلگی بیشتر بشه؛ با توجه به اینکه قبلاً هم اشاره کردم خودِ تابستان همینطوری حوصله بَر هست! پس برنامه ریزی متنوّع و به دور از تکراری بودن می تونه تا حد زیادی جلوی افزایش بی حوصلگی برای درس خواندن در تابستان رو بگیره و ما رو در جهت اجرای برنامه مون مصمم تر و قوی تر کنه.
قدم دوم: در تابستان کم ولی مُداوم درس بخوانید
با توجه به شرایط موجود در روزهای تابستان -که در بالا به یکی از اونها یعنی بی حوصلگی اشاره کردیم- برنامه ریزی بلندپروازانه و ایده آل گرایانه نه تنها ما رو از اجرای برنامه مون برای درس خواندن در تابستان دور می کنه بلکه روزهای تابستان رو به معنی واقعی کلمه برامون زهر مار میکنه
دو دانش آموز رو تصور کنید که میخوان در تابستان برای درس خواندن برنامه ریزی انجام بدن. یکی برنامه اش رو طوری میچینه که از صبح تا شب 8 ساعت میخواد درس بخونه و یکی دیگه فقط 2 ساعت از صبح تا شب رو به درس خواندن در تابستان اختصاص داده.
دانش آموزی که قبلاً درس خواندن 8 ساعته در روز رو زیاد تجربه نکرده و میخواد به قول خودش تابستان رو بترکونه(!) همونطور که بالاتر هم اشاره کردم، بعد از چند روز از این برنامه ی سنگینی که برای خودش ریخته خسته میشه و به معنی واقعی کلمه می بُره!
اما دانش آموزی که بدون جوگیر شدن(!) فقط روزی 2 ساعت رو به درس خواندن در تابستان اختصاص داده، چون این برنامه فشار زیادی بهش وارد نمی کنه و خیلی راحت تر میتونه اجراش کنه، تمام تابستان رو به روزی 2 ساعت درس میخونه. خُب مشخصه که روزی 2 ساعت درس خواندن در تابستان حتی اگه فقط 2 ماهِ تابستان رو در نظر بگیریم، میشه 120 ساعت! و اینجاست که این دانش آموز برخلاف دانش آموز قبلی که از اجرای برنامه بُریده بود، در برنامه ریزی کردن و اجرای اون برنده میشه و درحقیقت می بَره!
علاوه بر این اگر همین دو ساعت درس خواندن در تابستان که میتونه تست زنی باشه یا هرچیز دیگه، اگر خوب و با روش دُرُست انجام شده باشه، خیلی بهتر از اون 8 ساعتی هست که دانش آموز فقط احساس میکنه داره درس میخونه و مدت زیادی از این 8 ساعت رو به فکر چیزهای دیگه است و تمرکز لازم رو هنگام درس خواندن نداره.
البته ناگفته نمونه که هرچی ساعت مطالعه هم بیشتر باشه نتیجه ی بهتری گرفته میشه اما حرف اینجاست که کسی میتونه ساعت مطالعه ی بالایی داشته باشه که اول با ساعات مطالعه ی کم ولی مُداوم شروع کرده باشه و به مرور زمان و کم کم ساعت مطالعه خودش رو زیاد کنه تا چه در تابستان و چه در هنگام سال تحصیلی بتونه بیشترین استفاده رو از زمانش ببره.
بنابراین هنگامی که داریم برای درس خواندن در تابستان برنامه ریزی می کنیم، یکی دیگه از شرایطی که باید در برنامه ریزی کردن بهش توجه کنیم، سابقه ی کمّیِ مطالعاتی مون هست. یعنی با توجه به مدت زمانی که قبلاً می تونستیم در روز درس بخونیم برنامه ریزی مون رو انجام بدیم(حتی اگر فقط روزی 10 دقیقه بتونیم!) و رفته رفته این ساعت درس خواندن رو کم کم زیادش کنیم تا شرایط تابستان باعث نشه که برنامه مون متوقف بشه
همیشه یادمون باشه که:
اگر 60 روز روزی فقط 2 ساعت درس بخوانیم بهتر از این است که فقط 7 روز روزی 8 ساعت درس بخوانیم!
ساعات درس خواندن را «کم کم» و «به تدریج» افزایش دهیم
قدم سوم: برنامه تفریحی و یا ورزشی داشته باشید
با توجه به توضیحاتی که در قدم اول در مورد بی حوصلگی در تابستان دادم و همونطور که در قدم دوم هم به لزوم رعایت تنوع در برنامه ریزی برای رها شدن از این بی حوصلگی بیان شد، یکی دیگه از کارهایی که این بی حوصلگی تابستانی رو کمتر میکنه و درس خواندن رو امکان پذیر تر میکنه، داشتن برنامه تفریحی و یا ورزشی در تابستان هست.
بعضی از دانش آموزان همراه با خانواده شون به مسافرت میرن؛ رفتن به مسافرت میتونه تا حد زیادی حال روحی مون رو بهتر کنه و بعد از برگشت از مسافرت با بازدهی بیشتری نسبت به قبل کارهامون رو ادامه بدیم.
برنامه های تفریحی یا ورزشی دیگه ای هم که میشه در برنامه روزانه یا هفتگی تابستان در نظر گرفت، میتونه روحیه ی ما رو برای اجرای برنامه ای که طبق دو قدم قبلی تنظیم کردیم زنده نگه داره و هر روز با انجام این فعالیت های تفریحی یا ورزشی در حقیقت خودمون رو برای اجرای برنامه شارژ کنیم.
برنامه های تفریحی یا ورزشی میتونه برای هر دانش آموزی متفاوت باشه؛ یکی با رفتن به باشگاه احساس خوبی بهش دست میده؛ یکی با استخر؛ یکی با شهر بازی و… مهم اینه که با توجه به شرایط و امکاناتی که خودمون و خانواده مون در اختیار دارن بتونیم برنامه ای رو در هفته برای تفریح یا ورزشی که بهمون خوش بگذره اختصاص بدیم.
به این ترتیب می تونیم هر هفته خودمون رو برای اجرای برنامه ی هفته ی بعدی با برنامه های تفریحی و ورزشی شارژ کنیم و در تابستان درس بخوانیم و به هدفی که قراره با درس خواندن بهش برسیم نزدیک تر از قبل بشیم.
قدم چهارم: با رعایت اولویت ها در تابستان درس بخوانید
خیلی از دانش آموزان برنامه ریزی شون رو برای درس خواندن در تابستان با توجه به سه قدم قبلی انجام میدن اما در اولویت بندی و چیدن ترتیب های برنامه شون دچار اشتباه میشن!
رعایت نکردن اولویت بندی در هر برنامه ریزی چه درسی و چه غیردرسی باعث میشه که احتمال اجرا شدن اون برنامه ی روزانه کمتر بشه. اینکه بدونیم کدوم درس رو چه زمانی و به چه مقدار بخونیم چیزی هست که ما از اون با اولویت بندی در برنامه ریزی یاد می کنیم
برای اینکه بتونیم راحت تر در تابستان درس بخوانیم باید موارد زیر رو در اولویت بندی برنامه هامون رعایت کنیم:
از سخت شروع کنیم!
شاید کتاب «قورباغه را قورت بده» (!Eat the Frog) نوشته ی «برایان تریسی» (Brian Tracy) رو خونده باشید(اگر نخوندید پیشنهاد میکنم این کتاب رو که حجمش هم زیاد نیست حتماً بخونید) منظور از قورباغه در این کتاب، سخت ترین کاری هست که قراره در یک روز انجامش بدیم.
مثلاً برای یه دانش آموز خواندن درس ریاضی سخت ترین بخش برنامه ی روزانه هست و برای دانش آموزی دیگه درس های توصیفی (به قول بعضیا “حفظی”) سخت ترین کار و درحقیقت قورباغه شون محسوب میشه
ما وقتی در یک روز از سخت ترین بخش برنامه ی روزانه شروع می کنیم و در حقیقت هنگام برنامه ریزی روزانه سخت ترین کار رو اول از همه می نویسیم تا انجامش بدیم، وقتی اون کار اول از همه انجام شد، یه حس خوبی بهمون دست میده که از این حس خوب که بخاطر تموم شدن اون کار به دست آوردیم می تونیم برای اجرای بقیه ی برنامه مون استفاده کنیم
در صورتی که اگه اول کار آسون یا آبکی(!) رو انجام میدادیم انرژی زیادی بخاطر تموم شدنِ اون کار آسون به دست نمیومد که بعدش بخوایم سراغ قورباغه ی زشتِ برنامه مون بریم!
پس در برنامه ریزی روزانه همیشه باید به این دقت داشته باشیم که سخت ترین کار (زشت ترین قورباغه) رو در ابتدای برنامه ی روزانه قرار بدیم تا احتمال انجام دادن ادامه ی برنامه مون راحت تر بشه و موثرتر در تابستان درس بخوانیم و در نهایت از وقت درست استفاده کرده باشیم.
وقتی سخت یکی دو تا نیست!
خیلی وقتا پیش میاد که در برنامه ریزی روزانه برای درس خواندن در تابستان، کارهایی که قراره انجام بدیم فقط یه درس سخت (قورباغه ی زشت) نداره که با اون شروع کنیم بلکه 2، 3 و یا 4 تا کار هستن که در حد قورباغه های زشت برنامه مون نقش ایفا می کنن!
در این حالت باید در اولویت بندی، فاصله ی بین این کارهای سخت رو با کارهای آسون و ترجیحاً دوست داشتنی پُر کنیم؛ یعنی وقتی یه درس سخت رو خوندیم یا تست زدیم، سراغ درس سخت بعدی نریم؛ بلکه بعد از اون درس سخت، یه درس آسون که ترجیحاً بهش علاقه هم داشته باشیم رو بخونیم و بعد از این درس آسون بریم سراغ درس سخت بدی.
بنابراین برای اینکه با موفقیت بیشتری در تابستان درس بخوانیم و امکان عمل کردن به برنامه مون رو در خودمون افزایش بدیم، لازمه که در اولویت بندی بعد از هر کار سخت، یه کار آسون و بعد از هر کار آسون یه کار سخت رو قرار بدیم و بعد اجراش کنیم
رعایت نکاتی که در این مقاله باهم بررسی کردیم باعث میشه که اگر هدف مون به درس خواندن در تابستان گره خورده (مثلاً قبولی در آزمون نمونه دولتی، تیزهوشان، کنکور و…) بتونیم خودمون برای خودمون با توجه به شرایط خودمون برنامه ریزی صحیح و اصولی رو انجام بدیم تا صحیح و اصولی هم در تابستان درس بخوانیم.
