گاهي در شرايط خاص مثل يك امتحان سخت و يا يك ميهماني ناخواسته، زمان خوابيدن ما به تأخیر مي‌افتد. ما معمولاًً سعي مي‌كنيم كمبود خواب ايجاد شده را با چند ساعت استراحت اضافه در روز بعد جبران كنيم اما انگار خستگي ايجاد شده به علت كمبود خواب شب، حتي با چندين ساعت خواب اضافه در روز بعد، قابل جبران نيست. چرا؟!
انسانها عادت دارند زمان‌‌هاي خاصي از روز، غذا بخورند. عموماً در خارج اين ساعات، اشتهاي چنداني به صرف غذا ندارند. مثلاً اگر همیشه ساعت 13 ناهار می‌خورند، زمان از اين ساعت كه بگذرد اشتهاي افراد به غذا خوردن از بين مي‌رود. يا اين‌كه بعضي از افراد ساعت 7 صبح مي‌توانند با اشتهاي فراوان صبحانه بخورند امّا در بعضي ديگر اين اشتها ساعت 9 - 10 صبح سر و كله‌اش پيدا مي‌شود!
بعضي از ساعات روز حس و حال بيشتري براي مطالعه وجود دارد. حتي بعضي از روز‌هاي هفته، مطالعه، مفيدتر و با علاقه‌ی بيشتری انجام مي‌شود. اما بعضي اوقات حس و حال مطالعه در ما وجود ندارد، مثلاً براي خيلي‌ها، شب‌‌هاي جمعه درس خواندن عذاب‌آور است و... . به نظر شما مواردي از اين قبيل چرا اتفاق مي‌افتند؟ چرا انجام هر كاري در وقت خاصي از روز، موفق‌تر و بهتر صورت مي‌پذيرد؟
تحقيقـات نـشـان مي‌دهــد درون مغــز انـسـان يـك «ساعت زيستي» تعبيه شده كه زمان‌بندي 24 ساعته دارد و انجام فعاليت‌‌هاي مختلف بدني و ذهني ما را كنترل مي‌كند. از این منظر، انجام هر فعاليت در بدن، نيازمند ايجاد شرايط خاصي است. براي مثال لازمه‌ی داشتن يك خواب خوب، ايجاد يك‌سري تغييرات مغزي، كاهش فشارخون، كاهش ضربان قلب، كاهش ترشح يك‌سري هورمون‌‌هاي تحريك كننده و... مي‌باشد. امّا بدن چگونه اين تغييرات را در وقت لازم ايجاد مي‌نمايد؟
متناسب با عادات قبلی و شرايطي كه فرد در آن قرار مي‌گيرد، تغييرات لازم توسط دستگاه عصبي بدن اجرا مي‌گردد. هنگامي كه شما براي درس خواندن پشت ميز قرار مي‌گيريد، بدن و ذهن شما كم‌كم خود را براي درس خواندن آماده مي‌كنند. البته ايجاد اين تغييرات، بين 15 تا 30 دقيقه طول مي‌كشد. امّا چطور مي‌شود شرايطي ايجاد كرد كه حس و حال درس خواندن (همان شرايط بدني و ذهني لازم براي درس خواندن) حتي قبل از ساعاتي كه مي‌خواهيم درس بخوانيم سراغ ما بيايد؟
سيستم عصبي انسان می‌تواند با استفاده از «ساعت زیستی درونی» و بر اساس تجارب قبلی از زمان‌های مطالعه، رأس ساعات مشخصی در شما حس و حال درس‌خواندن ایجاد کند. استفاده‌ی بهینه از ساعت زیستی اما و اگرهایی دارد. در مقاله‌ی هفته بعد نحوه‌ی عملكرد و كاربردهاي اين ابزار ارزشمند را با هم می‌بینیم.
مقاله مطرح شده از کتاب همراه من است!
