هر سال كه كارنامه هاي كنكور سراسري در سايت سازمان سنجش اعلام مي شود، دانش آموزاني كه موفق به كسب نتيجه مرحله اول شده و مجاز به انتخاب رشته مي باشند، با مشاهده كارنامه خود با سوالات متعددي مواجه مي شوند.يكي از مهمترين اين سوالها چگونگي استفاده از رتبه و نمرات كسب شده در منطقه ، سهميه ، رتبه كل و زير رتبه هاي هر گروه است. درارائه اين مقاله هدف اين است كه دانش آموز بتواند با استفاده از آنچه كه مي آموزد براحتي از رتبه هاي متعدد خود استفاده نمايد. براي ورود به اين بحث بايد مقدمتا چند موضوع مرتبط تشريح شود.اول از همه چند اصل زير را در نظر بگيريد.
اصل اول.
رفتارجمعيت:انتخاب رشته يك فرايند آماري است و بستگي به علاقمندي و اولويت بندي جامعه آماري شركت كننده و رفتارجمعيت در همان سال دارد. اصل دوم.شانس: شانس قبولي هر داوطلب در يك رشته خاص بستگي به تعدادداوطلبان قبلي آن شخص دارد كه آن رشته خاص را انتخاب كرده باشند يا نه.مثلا در صورتي كه داوطلبي رتبه 30000 آورده باشد و بخواهد يك رشته مثلا عمران دانشگاه علم وصنعت قبول شود ودر برگه انتخاب رشته خود آن را انتخاب كرده باشد ولي هيچ يك از نفرات قبلي در برگه هاي انتخاب رشته خود اين رشته را انتخاب نكرده باشند، اين داوطلب قبول مي شود. اصل سوم. پوچ بودن بعضي از رتبه ها:در تمام گروهاي آزمايشي رياضي ، تجربي ، انساني ،هنروزبان بيش از دو زير گروه دارد.پس هرداوطلب در هركدام از زير گروهها حائز يك رتبه مي شود . پس تعداد زيادي از رتبه ها پس از تعيين رشته توسط سازمان سنجش پوچ مي شود. مثلا دانش آموز رشته رياضي درسه زير گروه رتبه دارداما بلاخره در يك رشته از سه زير گروه قبول خواهد شد وبنابراين دو رتبه ديگر پوچ مي شود**
براي آنكه بتوانيد از هركدام از رتبه هاي كارنامه ی خود براحتي استفاده كنيد اول بايد بدانيد هريك از رتبه ها نشانگر چيست
انواع رتبه ها
1. رتبه در منطقه
دركنكور سراسري 92سازمان سنجش سه منطقه ثبت نامي از شماره هاي 1 الي 3 وجود دارد كه دانش آموز هنگام ثبت نام اوليه در سايت سازمان سنجش خود را درجامعه آماري يكي از آن مناطق ثبت مي كند.بنابراين رتبه در منطقه به معناي كسب توانايي علمي دانش آموز در جامعه آماري آن منطقه مي باشد.مثلا دانش آموزي رتبه 3410 در منطقه 2 اخذ كرده است و تعداد افراد شركت كننده در آن منطقه به عنوان مثال 100000 نفر بوده و از اين تعداد 48000 نفر از طرف سازمان سنجش مجاز به انتخاب رشته شده اند، بنابراين دانش آموز مذكور " نفر 3410ام از تعداد نفرات 48000ام مجاز به انتخاب رشته در منطقه 2" مي باشد.
2. رتبه در سهميه
مشابه با توضيحات بالا جامعه هاي آماري ديگري چون شركت كنندگان در آزمون سراسري عضو گروه خانواده هاي شاهد يا ايثارگر و يا رزمندگان وجود دارد.رتبه هاي اين افراد نيز مشابه بند 1 نسبت به تعداد شركت كنندگان در سهميه خودشان در كارنامه مي آيد.مثلا رتبه داوطلبي در سهميه شاهد 45 شده و آخرين نفر مجاز به انتخاب رشته در اين سهميه 7500 است ، با توضيحات بالا اين دانش آموز " نفر 45ام از تعداد نفرات 7500ام مجاز به انتخاب رشته در سهميه شاهد" است.
3. رتبه كشوري
همانطور كه از نامش پيداست اين رتبه نشانگر وضعيت اين داوطلب نسبت به جامعه آماري كل شركت كنندگان مجاز به انتخاب رشته در گروه آزمايشي خود مي باشد.
4. رتبه هاي زيرگروه
در هر گروه آزمايشي بسته به تفاوت ضرايب دروس امتحاني چند زير گروه تعريف شده است كه هركدام از داوطلبان در آنها رتبه هاي متفاوتي گرفته اند. مثلا داوطلبان شركت كننده در رشته تجربي نسبت به پاسخگويي به درس زمين شناسي در دو زير گروه 1 و 2 ،دو رتبه متفاوت ميبينند.اگر به سوالات زمين شناسي جواب داده باشند رتبه زير گروه 2 كمتر از رتبه زير گروه 1 ميشود.در زير گروه 1 اهميت درس زمين شناسي صفر درنظر گرفته شده است.
تفكيك بومي پذيري رشته ها آخرين مفهومي است كه بايد توضيح داده شود. از چند سال گذشته تاكنون بدليل گسترش دانشگاهها و مراكز آموزش عالي مناسب ،ديگر دانشجويان نيازي ندارند براي ادامه تحصيل در برخي از رشته ها از محل زندگي خود فاصله زيادي بگيرندو مي توانند در نزديكي محل زندگي خود در مقطع آموزش عالي ادامه تحصيل دهند . براين اساس تعدادي از رشته ها بومي گزيني شده است. اين بدان معناست كه مثلا دانش آموز داوطلب رشته رياضي براي ادامه تحصيل در رشته مهندسي برق – كه رشته استاني معرفي شده است – مي تواند در دانشگاه سراسري استان خود ادامه تحصيل دهد. با مطالعه مطالب بالا اكنون تا حدودي مي توانيديك رابطه منطقي بين رتبه هاي خود و انتخاب رشته پيدا كنيد .اما با توجه به حساسيت انتخاب رشته و كمي وقت و حوصله داوطلب مي توانيم راهنما وتند آموز زير را ارائه دهيم. پيشنهاد مي كنم از ماژيك هاي شبرنگ با رنگهاي متنوع استفاده كنيد
• ابتدا رتبه هاي كل و سهميه اي خود را با رنگهاي متنوع شبرنگ كنيد مثلا در رشته رياضي با سه زير گروه سه رتبه سهميه اي و سه رتبه كل داريم كه با شش علامت يا رنگ مشخص مي شود.(مثلا نارنجي براي رتبه سهميه در زير گروه 1)
• بامراجعه به صفحه راهنماي دفترچه انتخاب رشته نسبت به نوع پذيرش بومي اعم از استاني ؛قطبي؛ناحيه اي و.. اطلاعات كسب كنيد سپس رشته هاي مورد نظر خود را به تفكيك استاني ؛ ناحيه اي ؛ قطبي و كشوري با رنگهايي كه در بالا شبرنگ كرده بوديد تفكيك كنيد به عنوان مثال اگر دررشته رياضي رشته الكترونيك را مي خواهيد انتخاب كنيد اين رشته ناحيه اي مي باشد پس رنگ رتبه سهميه در زير گروه 1 را براي الكترونيك در نظر بگيريد.(بنابراين الكترونيك نارنجي رنگ مي شود)
• درصورتيكه رشته هاي انتخابي شما استاني ويا ناحيه اي باشد رتبه هاي تمام زيرگروهها در منطقه اهميت ويژه دارد.
• درصورتيكه رشته هاي انتخابي شما قطبي و كشوري باشد رتبه هاي تمام زير گروهها در كل اهميت دارد.
• حال كليه دانشگاهها و رشته هايي راكه تمايل به انتخاب رشته داريدبا رعايت قوانين تناسب رنگها شبرنگ كنيد. بعد از اين مرحله به وضوح مي توانيد نسبت به انتخاب هاي خود ديد بهتري داشته باشيد.
• مرحله بعدي مقايسه رشته / دانشگاههاي انتخابي شما با رتبه هاي شماست . بهترين رتبه در زير گروه يا كل را براي بهترين رشته ها /دانشگاهها درآن زير گروه درنظر بگيريد.
• اگر در زير گروهي رتبة بد آورده ايد طبيعتا بايد از رشته /دانشگاههاي كم طرفدار تر انتخاب رشته داشته باشيد.
• معمولا اولويت هاي انتخاب در نوع دانشگاهها به ترتيب روزانه ؛ شبانه ؛ غيرانتفاعي ؛ پيام نور و مجازي مي باشند.
• اولويت هاي انتخاب در رشته ها به ترتيب تكنيكال و كاربردي ؛ علوم پايه كاربردي ؛ علوم پايه محض ؛ فوق ديپلم كاربردي ؛ فوق ديپلم محض مي باشند.
• باتوجه به اطلاعات بالا اگر داوطلبي در رشته رياضي و در زيرگروه 1 رتبه 10000 آورده باشد و تمايل به انتخاب رشته الكترونيك داشته باشد. طبيعي است كه باتوجه به اينكه رشته الكترونيك يك رشته تكنيكال وكاربردي است با اين رتبه در دانشگاههاي روزانه و شبانه احتمال قبولي كمتري دارد وبهتر است كه دانشگاههاي مجازي و غير انتفاعي را براي خود انتخاب كند.اما اگر يك رشته علوم پايه مثل آمار را بخواهد انتخاب كند احتمال قبولي آن در دانشگاههاي سراسري هم مي تواندبيشتر باشد. درآخر و به عنوان موثر ترين توصيه در انتخاب رشته دانش آموزاني كه رتبه خوب نياورده اند ، اينست كه با توجه به اينكه در اين ايام استرس بالايي هم داريد بهتر است باكمك و همياري يكي از بزرگتران خود اقدام به انتخاب رشته نماييد تا از بروز اشتباهات غير قابل جبران جلوگيري كنيد.
در مجموع بايد متذكر شويم تمامي رتبه هاي برتر كنكور عزيزاني همچون ديگر فرزندان اين مرز و بوم هستند اما آنها دراين سن به اين بلوغ فكري رسيده اند كه براي موفق بودن بايد ايمان ،اراده مصمم ، برنامه ، پشتكار و حوصله داشته باشندو اتلاف بيهوده وقت ارزشمند خودپرهيز كرده و يك مرز صحيحي ميان جديت و تفريح و استراحت طراحي كنند و خود را ملزم به رعايت اين مرز بدانند و داستان معروف پينوكيو نباشد كه تماما در شهر بازي خوش گذراندو درنهايت به دردسر افتاد!