مغز ساختار و عملکرد متجانسی ندارد هربخش ازمغز مسئولیت مجزایی برعهده دارد. دو نیمه جانبی مغز که به عنوان نیمکره چپ و نیمکره راست نیز شناخته میشوند دارای سلولهای عصبی گیرندهای هستند. نیمکره راست و چپ هریک از نظر ساختار و عملکرد، تفاوتهای جالبی باهم دارند به طوری که هریک مسئولیتهای متفاوتی را به خصوص درجریان یادگیری و پردازش اطلاعات دریافتی برعهده میگیرند.
نیمکره راست بیشتر عملکرد شهودی و تصویری و خلاق دارد درحالیکه نیمکره چپ مسئولیت اصلی پردازش و تحلیل اطلاعات دریافتی، زبانآموزی ودرک ریاضی دارد. عملکرد دو نیمکره مغز به هم وابسته است هرکدام ازآنها نقشی درپردازش اطلاعات دارند، اگرچه هریک در عملکردهای خاصی قویتر هستند. این فرآیند برتری جانبی مغز نامیده میشود، میزان برتری جانبی مغز در همه یکسان نیست.
فرد یا میتواند راست مغز باشد یا چپ مغز یعنی یک طرف مغز غالب است افراد چپ مغز از نظر ماهیت روشمند و تحلیلی هستند. نیمکره راست مغز بیشتر روی خلاقیت و تشخیص چهره کار میکند اگرچه عملکردهای مغز براساس نیمکرههای آن تقسیم می شوند و حتی عملکردهای خاصی نیز برای اجرای آنها لازم است، اما بازهم هرعملکرد به کل مغز نیاز دارد اگرچه جنبه تحلیلی برخی از انواع شخصیت ها نسبت به جنبه هنری آنها بیشتر است، اما درهرصورت مغز به صورت کلی استفاده میشود. بسیاری ازافراد، ممکن است هم زمان هم منطقی و هم خلاق باشند.
درک این که کدام بخش از مغز در یک فرد غالب است، درتعیین سبک یادگیری او مؤثر است افراد چپ مغز یادگیرنده بصری هستند و ازطرف دیگر، افراد راست مغز یادگیرنده شنوایی هستند. یکی از شگفتیهای خلقت تفاوت عملکرد بین نیمکرههای مغز است. شاید برای شما هم سوال باشد که چرا مطالب درسها را فراموش میکنیم باید بگم که تعجبی ندارد اگر بسیاری از مطالب مدرسه را به خاطر نمی آوریم چرا که تکرار یک مطلب کمک میکند که مطالب در حافظه کوتاه مدت ما جای بگیرد. زیرا تکرار یکی از راههای استفاده از نیمکره چپ در یادگیری میباشد که برای یادگیری مطالبی که نیاز به حافظه کوتاه مدت دارند مناسب است. استدلال منطقی و ریاضیوار یا به اصطلاح فرموله شده نیز از راه های سنتی یادگیری می باشد. استفاده از روشهای سنتی تنها برای شروع یادگیری یک مطلب مناسب بوده ولی در بلندمدت مانع بزرگی دربرابر خلاقیت آموزش میباشد. آموزش با استفاده از نیمکره چپ صرفا برای مدت کوتاهی ما را به مهارت میرساند، آن هم با کیفیتی پایین تر از آن چیزی که واقعا میتوانیم و استفاده از نیمکره راست، در یادگیری همیشه برای ما ماندگارتر و لذت بخش تر بوده است.
شاید شما همین الان شعری را که از دوران کودکی حفظ کردهاید به خاطر داشته باشید یا بعضی ازآهنگهایی که گوش کردهاید و یا مثلا تصویری از مکانی که در کودکی به آنجا رفتهاید؛ نیمکره راست اطلاعاتی را که ماهیت نیمکره راستی دارند مانند تصویر، آهنگ، کلام،موسیقی، قیاس و... را به خوبی درحافظه بلندمدت ما ثبت میکند و حتی هرزمان که ما نیاز به آن داریم به کمک ما می آید و با تداعی کردن آن تصویر، صدا یا موسیقی تمام آن مطلب را بخاطر ما می آورد. امروزه از تصاویر خلاقانه در تبلیغات استفاده میشود که ازدو عنصر تصویر و خلاقیت برای بخاطر سپردن دائمی آن تبلیغ به خوبی بهره میبرند.
در آخر همانطور که بیان کردیم انسان به هردو نیمکره برای یادگیری وآموزش و یک زندگی خوب و موفق نیازمند است، اما متاسفانه نیمکره راست انسان مورد کم لطفی قرار گرفته میشود وکمتر به فکر تقویت نیمکره راست بودهایم. نیمکره راست دارای قابلیت های بسیار زیادی است و عدم استفاده صحیح از آن به علت عدم آگاهی انسان از این قابلیت که نداند چه کارهای بزرگی میتواند دریادگیری انجام دهد، میتواند باشد. مثل لئوناردوداوینچی که مظهر استفاده کامل از هر دونیمکره مغز میباشد.