مهروماه

چند روزی می‌شود که مرجان، دچار دل درد و دل­پیچه‌های شدید شده است. گاهی حالت تهوع هم به سراغ او می‌آید و درس خواندن را برایش مشکل می‌کند. گاهی، چشم‌هایش بشدت درد می‌کند و احساس می‌کند که مطالعه برایش دشوار شده است. مرجان، دانش‌آموز بسیار کوشا و زرنگ دبیرستان بود و سال قبل، فقط به این دلیل که رتبه‌اش برای قبولی در رشته‌های پزشکی خوب نبود، تصمیم گرفت که انتخاب رشته نکرده، پشت کنکور مانده و امسال با تلاش و کوشش و تجربه‌هایی که از کنکور سال قبل دارد به هدفش نایل شود؛ اما با اینکه تا الان خوب مطالعه کرده و احساس می‌کند که موفقیت و هدفش در چند قدمی اوست، دچار معضل بزرگی شده است؛ معضلی که اگر مدیریت نشود، همه تلاش و چند ماه آینده کنکور او را نیز دچار مشکل خواهد کرد، و این معضل، همان استرس است.

مهدی، دانش آموز سال آخر و یک کنکوری کوشاست. او با تمام توان و یک برنامه‌ریزی عالی در حال مطالعه برای کنکور است. مهدی با اینکه بخوبی مطالعه می‌کند و با برنامه پیش می‌رود، اما این روزها، چیزی نگرانش می‌کند و اجازه نمی‌دهد که بخوبی قبل درس بخواند. این نگرانی، او را پرخاشگر و بی‌حوصله نیز کرده است و باعث شده است که اطرافیانی که حال او را درک نمی‌کنند، از او دلگیر و ناراحت شوند. بله، استرس، مهدی را به این صورت نگران کرده و بازدهی او را پایین آورده است.
 
حال مرجان و مهدی، حال و اوضاع بسیاری از داوطلبان کنکور است. بسیاری از این افراد می‌دانند که دچار استرس هستند و البته، برخی از عزیزان هم نمی‌دانند که این مشکلات از استرس آنها ناشی می‌شود. هر چه به زمان کنکور هم نزدیک‌تر می‌شویم این موضوع شدیدتر و پررنگ‌تر می‌شود و باعث می‌گردد تا توان، وقت و فکر داوطلب را بیشتر به خود معطوف کند. با توجه به اینکه گروه قابل توجهی از داوطلبان در زمان نزدیک به کنکور دچار استرس می‌شوند، و از آنجایی که این هفته‌های باقی مانده  تا زمان برگزاری آزمون سراسری، بسیار مهم است و نقش بسیار زیادی در نتیجه‌گیری داوطلبان دارد، در این مقاله سعی می‌کنیم تا شما را با روش‌های مقابله با استرس کنکور آشنا کنیم.


انواع استرس کنکور
ممکن است از خودتان بپرسید که مگر استرس کنکور هم انواع مختلفی دارد، در جواب باید بگوییم که بله، استرس کنکور هم مانند بسیاری دیگر از استرس‌ها ممکن است کم و مثبت باشد یا اینکه زیاد و مخرب و منفی باشد. استرس مثبت، سازنده و بدون مشکل است، اما استرس منفی، باعث بروز مشکلات زیاد و حتی بیماری برای فرد می‌شود.
در کنکور نیز همین­طور است. معمولاً، استرس، سراغ بیشتر داوطلبان می رود و فقط افرادی که دارای اعتماد به نفس و روحیه خیلی بالایی هستند یا بخوبی مطالعه کرده‌اند یا داوطلبانی که کلاً مطالعه خوبی نداشته و از کنکور امسال قطع امید کرده‌اند، ممکن است که دچار استرس نشوند؛ در واقع، بیشتر داوطلبان، این حس را یک یا چند بار در طی دوره آمادگی برای کنکور تجربه می‌کنند؛ اما موضوع مهم‌تر آن است که اولاً استرس شما شدید نباشد و در ضمن بتوانید این استرس را مدیریت کنید؛ حتی اگر دچار استرس بالا و شدید باشید؛ پس قبل از اینکه به فکر مقابله با استرس خود برآیید، آن را بخوبی بشناسید. اگر سطح استرس شما داوطلب عزیز، کم است یا گاهی دچار این حس می‌شوید، این موضوع، خیلی مهم و مشکل‌زا نیست؛ بلکه باعث می‌شود که شما بهتر و بیشتر درس بخوانید، و در واقع، گونه‌ای موتور جلوبرنده اجباری برای درس خواندن و مطالعه است، اما اگر سطح استرس شما بالاست یا تعداد دفعات آن زیاد بوده و یا در روزها و هفته‌های اخیر زیاد شده است، نشان می‌دهد که شما دچار استرس مخرب شده‌اید و برای جلوگیری از آن باید دست به اقداماتی بزنید.
  
به خود اعتماد کنید
اینکه به خود، عملکرد و دانسته‌هایتان در روند آمادگی برای کنکور اعتماد داشته باشید، باعث می‌شود که سطح استرس شما بسیار کاهش پیدا کند. یکی از دلایلی که معمولاً داوطلبان دچار استرس می‌شوند، این است که احساس می‌کنند همه مطالب را فراموش کرده‌اند و درس‌های زیادی از آموخته‌هایشان را نمی‌دانند. اولاً باید توجه کنید که این احساس، احساسی پوچ و واهی است. شاید به نظرتان برسد که تمام مطالب را فراموش کرده‌اید؛ در صورتی که این چنین نیست. شما انبوهی از اطلاعات را در مغز خود دسته‌بندی کرده‌اید که نمی‌توانید همه آنها را به یکباره به یاد آورید. اگر از تلقین‌های منفی مانند القای جملاتی چون «همه چیز را فراموش کرده‌ام» بپرهیزید، مطمیناً با قرار گرفتن در شرایط کنکور، همه آن اطلاعات را به یاد خواهید آورد.
دوم اینکه در روز کنکور، سطح دانش شما با دیگران سنجیده می‌شود؛ اما دانش شما اضافه یا کم نمی‌شود؛ پس جای نگرانی وجود ندارد. تنها عاملی که می‌تواند به شما لطمه جدی بزند، این است که در اثر اضطراب نتوانید آنچه را که می‌دانید، روی کاغذ بیاورید، و تنها عاملی که می‌تواند با همین سطح معلومات نتیجه را بهبود ببخشد، خونسردی است.
  
به گذشته برنگردید
یکی از دلایلی که برخی از داوطلبان، دچار استرس می‌شوند این است که احساس می‌کنند در وقتی که در گذشته در اختیار داشته‌اند بخوبی مطالعه نکرده و در وقت باقی مانده نیز نخواهند توانست نتیجه خوبی کسب کنند یا اینکه آنها قبلاً خوب درس نخوانده‌اند؛ در حالی که دوستان و همکلاسی‌های آنها، در دوره موردنظر، برنامه و مطالعه بهتری داشته‌اند.
سؤالی از شما می‌پرسیم و آن هم این است که آیا دانستن این موضوع که خوب درس نخوانده‌اید، کمکی به شما می‌کند؛ اگر این­طور است، راه حل‌ها را عملی کنید، وگرنه، وقت و انرژی باقی مانده خود را هدر ندهید. در این روزهای باقی‌مانده تا کنکور به دنبال آرامش باشید و خوب درس بخوانید. توجه داشته باشید چیزی که گذشت دیگر قابل دسترس نیست و از بابت آن، نباید اندوهگین شد. قسمتی از اضطراب‌های ما مربوط به اعمالی است که در گذشته باید یا نباید انجام می‌دادیم. با غصه خوردن، اطلاعات شما افزایش نمی‌یابد؛ بلکه متاسفانه باعث می‌شود که از همان اطلاعات موجود خودتان هم نتوانید استفاده نمایید؛ پس فقط به فکر زمان حال و آن چیزی که در دسترس شماست باشید و بهترین استفاده را از این زمان در راستای پیشبرد اهداف خود ببرید.
 
صحبت کنید
بسیاری از داوطلبان کنکور احساس می‌کنند که کسی، شرایط خاص آنها را درک نمی‌کند و برخی از عزیزان کنکوری هم واقعاً کمتر کسی را در اطراف خود دارند که آنها را بخوبی درک کند و راه‌حل‌هایی را برای از بین رفتن استرسشان به آنها ارایه دهد؛ درحالی­که صحبت کردن درباره کنکور و مسایل استرس زای آن، با کسی که در شرایط شما نیست، بخوبی کمک می کند تا از استرس شما کم شود؛ زیرا اولاً خود صحبت کردن، باعث آرام شدن فرد می‌شود، و دوم اینکه فرد مقابل هم، با صحبت‌ها و راه حل‌هایی که به شما ارایه می‌دهد، استرس شما را از بین برده یا آن را بسیار کم می‌کند.
البته باید توجه داشته باشید که حتماً برای صحبت کردن، کسی را انتخاب کنید که شما را بخوبی می‌شناسد، روحیات و توانمندی‌های شما را خوب درک می‌کند و مشاوره خوبی به شما ارایه می‌دهد؛ زیرا گاهی، صحبت کردن از این موضوع استرس‌زا با دیگران، باعث می‌شود تا افراد متوجه شوند که آنچه که باعث اضطراب و استرس آنها می‌شده است، برای دیگران، چقدر بی‌اهمیت و کوچک است، و همین موضوع باعث آرامش آنها می‌شود؛ یا اینکه موجب می‌شود که از تجربه‌های خوب دیگران در موارد مشابه بخوبی برای رفع مشکل استفاده کنند. بهترین کار، این است که با پدر و مادر یا یکی از اعضای خانواده یا مشاور، درباره موضوعاتی که باعث استرس شما می‌شوند، صحبت کنید. ضمناً سعی کنید که در این مورد به سراغ دوستان کنکوری خود نروید؛ زیرا ممکن است یا شما استرس خود را به آنها هم منتقل کنید و یا آنها با صحبت‌های خود، باعث افزایش استرس و ناامیدی شما شوند. 
 
ورزش کنید
ورزش، یکی از جمله کارهای مفیدی است که سلامت روح و جسم شما را بالا می‌برد، یادگیری شما را افزایش می‌دهد و باعث کاهش استرس شما می‌شود؛ پس همیشه، حتی در این ماه‌های منتهی به کنکور هم، از ورزش کردن غافل نشوید. با فعالیت بدنی سبک به خود آرامش بدهید و از همین الان، نیم ساعت از وقت خود را به ورزش‌هایی همچون پیاده‌روی، نرمش و سایر فعالیت‌های سبک اختصاص دهید. تحرک نداشتن، از عوامل تشدید اضطراب است و باید توجه کنید که در دوران امتحان و کنکور، تحرک جسمی، سبب شادابی و تقویت حافظه شما می‌شود و از بروز خستگی پیشگیری می‌کند.
  
مواد غذایی ضد استرس مصرف کنید
برای کاهش استرس از مصرف لبنیات غافل نشوید؛ بویژه، خوردن یک لیوان شیر ولرم، قبل از خواب شبانه، می‌تواند در برقراری آرامش شما نقش بسزایی داشته باشد. نکته اینجاست که خیلی از افراد به وعده غذایی صبحانه اهمیتی نمی‌دهند؛ در صورتی که نخوردن صبحانه، حتی می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مثل افت قند خون، سستی و بی حالی، عصبانیت، بی‌حوصلگی، افسردگی و انگیزه نداشتن برای مطالعه و در نتیجه همه اینها، افزایش میزان استرس فرد شود.
علاوه بر مصرف لبنیات، یکی از چیزهایی که باعث کاهش میزان استرس می‌شود، مصرف دم نوش‌های گیاهی است. دم نوش‌ها، فواید متنوعی دارند. یکی از این فواید هم، کاهش استرس است. سعی کنید که وقتی دچار استرس شدید، مقداری سنبل الطیب، گل گاو زبان، لیمو، بابونه و گیاهان مشابه را دم کرده و میل نمایید. این کار، نتیجه خوبی به دنبال دارد و خواهید دید که به چه میزان از استرس شما کاسته می شود.
  
خوب استراحت کنید
استراحت کافی، بخصوص در این دوران که سیستم مغزی به طور مداوم در حال فعالیت است، بسیار ضرورت دارد؛ زیرا خستگی و بی‌خوابی، از عوامل عمده کاهش توان یادگیری، و در نتیجه، افزایش استرس و نگرانی است. از آنجایی که در کنکور، سرعت، دقت و صحت مطرح است، بنابراین، داشتن خواب منظم و تغذیه مناسب برای داوطلبان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چون مغز محل یادگیری و حافظه مکان پردازش است، خانواده‌ها باید به تغذیه مناسب، خواب کافی و تفریح سالم فرزندان خود توجه بیشتری داشته باشند. آن قدر حجم کار و مطالعه خود را زیاد نکنید و آن قدر به خود سخت نگیرید که هرچه به کنکور نزدیک‌تر شوید، خستگی و بی حوصلگی، شما را فراگیرد. باید آن قدر، سرحال و شاداب باشید که وقتی به روز برگزاری کنکور می‌رسید با روحیه‌ای آماده، سر جلسه آزمون سراسری حاضر شوید.

این روزها به رتبه و رشته فکر نکنید
این روزها بسیار از داوطلبان آزمون سراسری می‌شنوم که می‌پرسند حدس می‌زنم چه رتبه‌ای را کسب می‌کنند یا اینکه آیا رتبۀ مورد نظرشان را به دست می­آورند. آنها بعد از هر آزمون آزمایشی، با توجه به رتبه‌ای که کسب کرده‌اند، یا دچار یاس و ناامیدی می ­شوند یا ذوق زده خود را در دانشگاه و رشته مورد نظرشان تجسم می‌کنند!
باید بگویم که این تصورات اشتباه است. اگر داوطلب کنکور هستید، به هیچ وجه به این فکر نکنید که دلتان می­خواهد در چه رشته‌ای و چه دانشگاهی قبول شوید؛ یا اینکه اگر در فلان رشته قبول شوید، چه فوایدی دارد.
این افکار، عامل اصلی خستگی از درس خواندن و تنفر از مطالعه است، و بر عکس تصور بعضی‌ها، عامل بی‌انگیزگی و اضطراب شدید قبل از کنکور و سر جلسه آزمون می­شود، و افت تحصیلی بعضی از دانش‌­آموزان خوب نیز به همین دلیل است.
اگر شما از یک داوطلب موفق آزمون سراسری بپرسید که چه رشته‌ای می خواهی قبول شوی، به احتمال بسیار زیاد به شما خواهد گفت: «حالا ببینم چه می‌شود» یا «نتیجه برایم مهم نیست؛ الان فقط درس می‌خوانم» یا «هنوز به صورت جدی به آن فکر نکرده‌ام؛ الان برایم مهم است که درس‌هایم را خوب بخوانم.»

در واقع آنها به حال می­ پردازند و هدفشان مطالعۀ همان درسی است که می‌خوانند و از درست انجام دادن آن لذت می‌برند. بیل گیتس، صاحب شرکت مایکروسافت، می ­گوید: «صرف کار کردن لذت بخش است.» وی همچنین می ­گوید: «هرگز اجازه ندهید که رکود و سکون به سراغتان بیاید.» بی‌شک، همین نگاه و نحوۀ زندگی، او را ثروتمندترین مرد دنیا کرده است.