با نزدیک شدن دی ماه، بیشتر دانش‌آموزان کنکوری، یک دغدغه مهم پیدا می‌کنند و آن نگرانی هم این است که چطور با پیش آمدن زمان امتحانات، هم برای کنکور و هم برای امتحانات پایان ترم درس بخوانند. زمانی این نگرانی برای گروهی از دانش‌آموزان کنکوری بیشتر می‌شود که آنها می‌بینند داوطلبان پشت کنکوری، بدون داشتن چنین مساله‌ای با خیال راحت و آرامش بیشتر، فقط در حال مطالعه برای کنکور هستند و لازم نیست که برنامه خود را میان مطالعه دروس امتحانی و کنکور تقسیم کنند یا برای مطالعه به این صورت سردر گم شوند. علاوه بر برنامه‌ریزی خوب و قوی، یکی دیگر از مشکلات و مسایلی که دانش‌آموزان با آن مواجه هستند، این است که نمی‌دانند در ایام امتحانات پایان ترم، به چه شیوه‌ای (تستی یا تشریحی) درس بخوانند یا اینکه بعد از مطالعه، چگونه به صورت تستی کار کنند.
1- دی ماه و یک توفیق اجباری
بسیاری از دانش آموزان فکر می‌کنند که پیش آمدن ایام امتحانات، به برنامه مطالعاتی آنان به منظور آمادگی برای کنکور، خدشه وارد می‌کند؛ در صورتی که این طور نیست و شما با تلاش بسیار در ایام امتحانات می‌توانید گام‌هایی مؤثر، برای موفقیت در کنکور نیز بردارید؛ زیرا در زمان امتحانات معمولاً مدارس تعطیل است و فرصت بیشتری برای یادگیری وجود دارد و انگیزه دانش‌آموزان برای درس خواندن در این ایام، بیشتر است؛ پس آنها بیشتر تلاش می‌کنند. همچنین در دوره امتحانات، خود برنامه امتحانی، یک برنامه متمرکز آموزش در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد؛ پس دانش‌آموزان به صورت متمرکزتر درس می‌خوانند؛ از طرف دیگر، عادت افزایش ساعت مطالعه و زیاد درس خواندن نیز از حسن‌های این دوره است. این بهترین فرصت است که دانش‌آموزان ساعت مطالعه خود را افزایش داده و در نیمسال دوم هم آن را حفظ کنند؛ به همین دلیل، شما دانش‌آموزان عزیز می‌توانید از این دوره تقریباً سه هفته‌ای بخوبی استفاده کرده و بسیاری از مباحث درسی را به طور کامل یاد بگیرید.
2- تضمین موفقیت با برنامه ریزی
هر قدمی که از سوی شما داوطلبان عزیز برای کنکور برداشته می‌شود، حتماً باید توام با برنامه‌ریزی باشد. باید به این نکته توجه داشته باشید که برنامه‌ریزی به اهداف شما جهت می‌دهد و از اتلاف وقت و انرژی شما جلوگیری می‌کند. ایام امتحانات دی ماه هم از این موضوع مستثنی نیست. برای یک برنامه‌ریزی خوب و حساب شده در این ایام، شما باید به طور مشخص بدانید که در این دوره، پرداختن به چه کاری درست است تا آن را انجام دهید و سپس برای این اولویت‌های خود، با توجه به اطلاعات و توان خود در درس های مورد نظر، برنامه‌ریزی کنید؛ به طور مثال:
الف- کتاب درسی را با دقت بخوانید و روی تک تک کلمات آن تمرکز کنید؛
ب- جزوه معلم را مطالعه کنید؛
پ- مثال‌های حل شده کتاب درسی را چند بار حل کنید؛
ت- تست‌های اصلی آن مباحث را حل کنید (تست‌های اصلی، سؤالات آزمون سراسری چند سال گذشته است)؛
ث- یک زمان بندی مشخص برای حل تست‌های بیشتر، از هر درس پس از امتحان آن درس داشته باشید؛ مثلاً در درس زیست‌شناسی برای هر روز پس از امتحان 10 تست از آن مباحث را در نظر بگیرید.
به خاطر داشته باشید که برنامه‌ریزی باید فردی باشد. هر دانش‌آموزی پس از شناخت نقاط قوت و ضعف خود، به طور ویژه بر اساس شرایط شخصی خود تصمیم‌گیری می‌کند که چه میزان از زمان خود را صرف مطالعه تشریحی و چه میزان را صرف مطالعه تستی یا حتی چه میزان از وقت خود را صرف مرور دروس پایه نماید. هیچ کس بهتر از ما شرایط فردی‌مان را نمی‌داند و هیچ کس بهتر از ما نیازهای مقطعی‌مان را نمی‌شناسد؛ پس حتماً بعد از گرفتن راهنمایی‌های تخصصی از معلمان و مشاورانتان، به درون خود نظر کنید و بهترین برنامه را برای خودتان طراحی کنید.
3- جای تستی و تشریحی خواندن در ایام امتحانات
بسیاری از دانش‌آموزان کنکوری گمان می‌کنند که ایام امتحانات دی‌ماه، به دلیل اینکه دربردارنده امتحانات تشریحی است، باعث می‌شود تا وقت داوطلب بیهوده از بین برود. این تصور، یک تصور اشتباه است؛ زیرا گرچه مطالعه تستی، بیشتر روی نکات تکیه دارد و مطالعه تشریحی، بیشتر روی کلیات، اما باید بدانید که برای تست زدن، دانستن همان کلیات هم لازم است؛ از طرف دیگر در سال‌های اخیر، تغییرات زیادی در کنکور اتفاق افتاده و توجه ویژه‌ای به یادگیری مفاهیم از طریق کتاب‌های درسی، به عنوان مهم ترین منبع طرح سؤالات کنکور، شده است؛ به همین دلیل، تشریحی خواندن دانش‌آموزان از طریق کتاب‌های درسی، تاثیر شگرفی در بهبود یادگیری آنها داشته است. در ایام امتحانات، خوب درس خواندن و تشریحی خواندن کتاب درسی، نتیجه کار در کنکور را بهبود می‌بخشد؛ به علاوه، بارها دیده شده است که دانش‌آموزان در سر جلسه برگزاری کنکور، در پاسخ دادن به سؤالات ساده نیز دچار اشتباهات قابل توجهی می‌شوند.
این موضوع نشان می‌دهد که آنها به کتاب درسی و مفاهیم پایه‌ای آن، توجه کافی نکرده‌اند. یکی از راه‌های حل این مشکل، در ایام امتحانات است. اگر شما در روزهای امتحان و در مطالعه هر درسی بخوبی در مطالب عمیق شوید، مطمین باشید که بخش بزرگی از مشکلات شما در تست‌زنی در کنکور در همان درس‌ها از بین خواهد رفت.
مطالعه تشریحی برای امتحانات، تفکر گشتالتی را تجسم می‌بخشد. دانش‌آموزانی که در طول ماه‌ها به یادگیری نکته‌ها پرداخته و اجزا را به ذهن سپرده‌اند، حالا با مطالعه تشریحی، فراگیری تعریف‌ها، نام بردن‌ها و توضیح آنها و دلیل آوردن‌ها، به جامعیت فکری و یادگیری گشتالتی نزدیک می‌شوند؛ در واقع، در ایام امتحانات، چون توجه دانش‌آموزان به شیوه یادگیری تشریحی است، کیفیت آموزش در آنان افزایش می‌یابد.
4- خلّاق باشید!
یکی از دلایلی که بسیاری از دانش‌آموزان فکر می‌کنند مطالعه در ایام امتحان، کمکی به کنکور آنها نمی‌کند، این است که مطالعه دروس را صرفاً برای پاسخ دادن به سؤالات و به اصطلاح به صورت شب امتحانی انجام می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود تا بخش زیادی از مطالب، فراموش شده و در کنکور مورد استفاده قرار نگیرد؛ اما در این میان، داوطلبانی نیز هستند که با خلّاقیت، از این لحظات به نحو احسن استفاده می‌کنند. شما هم سعی کنید خلّاق باشید؛ مثلاً در زمان امتحانات، درس‌های امتحانی را که در پیش دارید محور اصلی قرار دهید و بیشتر به آنها بپردازید، اما بخشی را هم، با توجه به شرایط خود در برنامه، به تست زدن درس‌ها یا مطالعه دروس پایه در حد امکان اختصاص دهید؛ البته به خاطر داشته باشید که برای خلّاق بودن، ابتدا باید استراتژی ها مشخص شود و شما بتوانید بعضی از تصمیم‌ها را برای خودتان بگیرید؛ ضمناً این نکته هم مهم است که بدانید شرایط شما در آن درس چگونه است و چقدر وقت دارید و چه کارهایی را برای موفقیت در امتحان آن درس باید انجام دهید. وقتی به همه این سؤالات پاسخ دادید، می‌توانید زمانی را هم به کارهای مطالعاتی غیر امتحان اختصاص دهید.
5- جای تست در دوره امتحانات
بسیاری از داوطلبان، هنگام مطالعه هر مبحث یا درس یا در پایان هفته یا در زمان مرور یک درس، بخشی از وقت و زمان مطالعه را به تست‌زنی اختصاص می‌دهند. با توجه به اینکه امتحانات، بیشتر به صورت تشریحی برگزار می‌شود، این سؤال برای بیشتر داوطلبان به وجود می‌آید که اگر مطالعه دروس در این دوره به موفقیت ما در کنکور کمک می‌کند، پس جای تست زنی در این زمان کجاست.
باید اشاره کرد که تست‌زنی در مباحثی از دروس که در امتحان می‌آید به شما کمک می‌کند تا از طرفی، خود را به شیوه کنکوری هم بسنجید، و از طرف دیگر، از مطالعه مجدد آن مباحث تا حد زیادی بی‌نیاز شوید. بهترین کار در این دوره، مطالعه درس های امتحانی و حل تعدادی تست پس از مطالعه مباحث هر درس، مطالعه کتاب، جزوه و حل مسایل تشریحی است.
6- از وقتتان به صورت بهینه استفاده کنید
در این روزها، شما عزیزان، فرصت مطالعه زیادی به واسطه تعطیلات ایام امتحانات پایان ترم دارید و با توجه به این فرصت خیلی خوب، می‌توانید چالش‌ها و مشکلاتی را که درس‌های امتحانی داشته‌اید اصلاح کنید. اگر بر این مباحث تسلّط دارید، می‌توانید با احتیاط، دروس پایه را نیز درس به درس در برنامه خود قرار دهید؛ البته پیشنهاد می‌شود که دروس پایه مرتبط در کنار درس‌های امتحانی مطالعه شود تا باعث یادگیری بهتر مطالب گردد؛ به عنوان مثال، در درس فیزیک، مبحث سینماتیک با هم مطالعه شود؛ در ضمن، دانش‌آموزان می‌توانند مرور دروس پایه غیر مرتبط را هم در صورت داشتن وقت و نیاز به مطالعه در مواقع خستگی به عنوان زنگ تفریح در برنامه خود داشته باشند.
7- دی ماه و پیش خرید رتبه‌ها
با توجه به اینکه در حال حاضر، معدل کل در کنکور دارای ضریب تاثیر است، بنابراین، نحوه مطالعه شما و نمره ای که در هر درس در امتحان می‌گیرید به نوعی در رتبه کنکور شما هم مؤثر است؛ پس شما عزیزان، نه تنها نباید به امتحانات به چشم یک مزاحم برای مطالعه کنکوری خود نگاه کنید، بلکه باید به عنوان یک فرصت، تا جایی که امکان دارد، از این شرایط برای بهتر کردن معدل خود و به طور ضمنی رتبه تان در کنکور بهره بگیرید.
8- پدر و مادرها! شرایط را درک کنید
پدر و مادرهای عزیز! حتماً باید توجه داشته باشید که دانش‌آموزان کنکوری برای موفقیت در امتحانات و کنکور در شرایط خاصی هستند و ممکن است که استرس و اضطراب ناشی از امتحانات و کنکور در این دوره، فشار دو چندانی را به فرزند کنکوری شما وارد کند؛ پس سعی کنید که او را درک کرده و در هر فرصتی با امید دادن و دلگرمی بخشیدن به وی، برای هر چه بهتر طی شدن این مرحله، به او کمک و یاری رسانید.
در پایان، توجه همه شما عزیزان را به نکات زیر نیز جلب می‌کنیم:
1- تشابه سؤال‌های کنکوری با کتاب درسی را مورد نظر قرار دهید.
2- پتانسیل سؤال‌های کتاب درسی و مفاهیم آن را برای طرح تست، با دقت بررسی کنید.
3- تست‌ها را بدون در نظر گرفتن گزینه‌ها و به عنوان سؤال تشریحی حل کنید.
4- فراموش نکنید که مرز بین تست و سؤال تشریحی، در سال‌های اخیر کم‌رنگ شده است؛ بنابراین، مطمین باشید بسیاری از مطالبی که در ایام امتحانات دی ماه مطالعه می‌کنید، سهم قابل توجهی در بودجه‌بندی سؤالات آزمون سراسری دارند؛ پس فرصت طلایی مطالعه آنها را از دست ندهید.
5- درصد قابل توجهی از سؤالات کنکور، از متن، مثال، تمرین، پرسش، فعالیت و تصاویر کتاب درسی است؛ بنابراین، لازم است که در همه موارد کتاب درسی تمرکز کنید.
در هنگام مطالعه برای امتحان، اولویت با تسلّط پیدا کردن بر مطالب تشریحی است. اگر بر مطالب مفهومی و تشریحی تسلط داشته باشید، می‌توانید به تست‌ها پاسخ دهید؛ اما عکس این قضیه اشتباه است.
