نگران نوشته های ناخوانای کودک تان هستید؟ در دیکته و یا انشا نمرات پایینی می گیرد؟ شکل حروف، فاصله کلمات و نوشتن روی خط راست و اندازه حروف آن ها در نوشته هایش درست نیست؟ در این صورت کودک شما می تواند به اختلال نوشتن مبتلا باشد. در این مقاله به توضیح و بررسی اختلال نوشتن ( دیس گرافیا ) و علل آن و راهکار های بهبود آن می پردازیم.
اختلال نوشتن چیست ؟
اختلال نوشتن ( دیسگرافیا ) یک نوع ناتوانی در یادگیری است. بر اساس بیست و نهمین گزارش سالانه کنگره آموزش و پرورش ایالات متحده در سال ۲۰۱۰، میزان ۵ تا ۸ درصد کودکان اختلال نوشتن دارند. توانایی نوشتن فرد دارای اختلال نوشتن به طور معنی داری کمتر از حد معمول انتظار است. معمولا زمانی که از او خواسته می شود تا چیزی بنویسد، از آن سرباز می زند و به نوشتن تمایلی ندارد. در نوشته های او می توان اشکالات زیادی پیدا کرد. این کودکان نمره پایینی در دیکته و انشا می گیرند. نوشتن یکی از اصلی ترین مهارت های اساسی است که پیش نیاز موفقیت های تحصیلی محسوب می شود. بین ۳۰ تا ۶۰ درصد وقت کودک در دبستان به نوشتن اختصاص می یابد و در زندگی روزمره افراد کاربرد بسیار زیادی دارد.
نشانه های اختلال نوشتن
- بد خطی یا نارسا نویسی
بد خطی یا ناخوانا نویسی ممکن است بر اثر عوامل آموزشی یا مشکلات فیزیکی و استخوان بندی کودک یا مشکلات عاطفی روانی باشد. اما نارسا نویسی ریشه در اختلال یادگیری و ضعف کودک در تجزیه و تحلیل و درک اطلاعات دریافتی دارد. از نشانه های این مشکل می توان به دیکته های پر غلط، ضعف در نقطه گذاری و رعایت دستور زبان، عدم توانایی در ربط دادن جملاتی که نوشته می شود، عدم توانایی در تبدیل افکار و ذهنیت به شکل نوشتار و هم چنین نوشته های پراکنده و گسسته اشاره کرد.
- فاصله نویسی بین حروف و کلماتیکی دیگر از نشانه های اختلال نوشتن وجود فاصله های غیر ضروری میان کلمات و حرف ها است که به علت سرعت بیش از حد قلم در زمان نوشتن و حرکات جانبی و بی توجهی کودک به هماهنگی میان حروف و کلمات است.
- مشکل در گذاشتن سرکش و نقطهاین مشکل ناشی از کمبود دقت دیداری و قدرت تمرکز کودک است.
- کج نویسیاز نشانه های اختلال نوشتن که بسیار هم به چشم می خورد، خروج حروف و کلمات و جملات از خط اصلی و انحراف آن ها به پایین یا بالای خط است. این اختلال به ضعف در توانمندی فیزیکی و حرکتی کودک مربوط می شود که عللی مانند سفت گرفتن قلم و فشار زیاد به آن، قرارگیری قلم در جهت نادرست، یا حتی مناسب نبودن جهت کاغذ یا دفتر در آن موثر است.
- نامرتب نویسی
این مشکل هم مربوط به کندی حرکت دست، محکم گرفتن قلم، محدود بودن دامنه حرکتی دست و وضعیت نا مناسب نشستن می باشد و به عنوان اختلال نوشتن محسوب می شود.
- پررنگ نویسی
در این مشکل کودک با فشار بیش از حدی که به انگشتان و به دنبال آن به قلم وارد می کند، باعث پر رنگ شدن نوشته می شود. پررنگ نویسی نیز نوعی اختلال نوشتن است.
- املا نویسی
در این نوع اختلال نوشتن ، کودک در املای خود غلط های زیادی دارد و در این بخش ضعیف است.
- وارونه نویسی و قرینه نویسی
در این بخش کودک در نوشته های خود کلمات را ممکن است به صورت وارونه یا قرینه بنویسد. البته در سنین پیش از دبستان و چنانچه زیاد تکرار نشود، وارونه نویسی و قرینه نویسی امری طبیعی است و اختلال نوشتن محسوب نمی شود.
پیامدهای اختلال نوشتن
کودکان مبتلا به دیس گرافی یا اختلال نوشتن در دراز مدت احساس بی کفایتی و حقارت و جدایی از همسالان خود پیدا می کنند. به دلیل شکست های پی در پی و گاهی سرزنش معلم، نسبت به مدرسه بی علاقه می شوند و در مواردی فرار از مدرسه و یا آزار و اذیت هایی در محیط مدرسه نشان می دهند. اگر این کودکان درمان نشوند، معمولا در بزرگسالی مشاغلی را انتخاب می کنند که حداقل مهارت های مربوط به نوشتن را نیاز داشته باشد تا نیازی به اصلاح نوشته هایشان نداشته باشند.
دلایل ایجاد اختلال نوشتن
از مهم ترین دلایل اختلال نوشتن می توان به نقص در رشد سیستم اعصاب مختلف بدن و اعضای حرکتی اشاره کرد. مثلاً کودک در تبدیل ادراک بینایی به صورت حرکتی و تبدیل حافظه بصری به حالت نوشتاری مشکل دارد. ژنتیک هم در این اختلال بی تاثیر نیست و در کسانی که سوابق خانوادگی این مشکل را دارند، اختلال نوشتن بیشتر دیده می شود. هم چنین کودکانی که چپ دست هستند در نوشتن از سمت چپ به راست دچار مشکل می شوند. حال آنکه در نوشتن از چپ مشکلی در ساختار نوشتاری آن ها به چشم نمی خورد و این به خاطر نداشتن دید کافی به هنگام نوشتن است.
عدم حرکت مناسب انگشتان، عدم هماهنگی چشم و دست، عدم یادگیری مفاهیم پایه ای مانند: بالا، پایین، زیر، رو و غیره، استفاده نامناسب از میز و صندلی و استفاده از مداد نامناسب، فقر یا نارسایی آموزش و عدم هماهنگی کلی بدن نیز از دیگر عوامل ایجاد اختلال نوشتن به شمار می روند.
راهکارهای بهبود و درمان اختلال نوشتن
برای درمان اختلال نوشتن در کودکان و دانش آموزان، از راهکارهای ذکر شده استفاده کنید:
- روان نویسی در اختیار دانش آموز قرار دهید تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
- یک وایت برد کوچک و قابل حمل و نقل در اختیار کودک قرار دهید تا به دلخواه روی آن نقاشی کند یا خطوطی رسم کند.
- نحوه مداد دست گرفتن دانش آموز باید صحیح باشد.
- اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست، ضعیف یا کوچک هستند، از مدادهای باریک تر استفاده شود و مداد خیلی کوتاه نباشد.
- از کودک بخواهید کاغذهای باطله یا کاغذ روزنامه را با دست هایش مچاله کند. ( بهتر است کودک این فعالیت را، بیشتر با دستی انجام دهد که با آن می نویسد.)
- از کودک بخواهید با استفاده از قیچی، کاغذهای باطله را قیچی کند.
- از او بخواهید تا زیپ، دکمه های لباس و بند کفش خود را باز و بسته کند.
- در محلی که ماسه یا خاک نرم وجود دارد، از او بخواهید به کمک یک چوب، با ماسه و خاک بازی کند.
- یک سری خط های موازی با فاصله کم و زیاد رسم کنید و از دانش آموز بخواهید تا وسط هر دو خط موازی، یک خط راست رسم کند.
- از دانش آموز بخواهید شکل های نقطه چین را پر رنگ کند.
- ابتدا اعداد، کلمات و حروف را به صورت کامل بنویسید و سپس در کنار آن ها، همان اعداد و کلمات را به صورت ناقص بنویسید و از کودک بخواهید آن ها را کامل کند.
- دو نوار موازی هم را با فاصله مناسب به کاغذ بچسبانید و از کودک بخواهید تا بین آن دو نوار بنویسد.
- یک توپ را در فاصله دو - سه متری کودک قرار دهید و از بخواهید تا بدود و توپ را شوت کند. آنگاه مشخص کنید که کدام پا را برای شوت کردن مورد استفاده قرار داده است. همین پا، پای برتر است.
- ساعت مچی تان را به وی دهید تا امتحان کند که آیا صدای آن را می¬شنود یا خیر؟ آنگاه یادداشت کنید که از کدام گوش خود استفاده کرده است؟ چپ یا راست؟
- نخ و سوزن پلاستیکی به وی بدهید تا نخ را از داخل سوراخ سوزن عبور دهد. ملاحظه کنید با کدام دست نخ را عبور می¬دهد.
- چند شکل هندسی مثل دایره، مثلث و ... رسم کنید و از کودک بخواهید با استفاده از قیچی، آن شکل ها را بریده و جدا نماید.
- انداختن توپ در حلقه مینی بسکت، کوبیدن میخ (با استفاده از وسایل چوبی و پلاستیکی)، بازی با توپ و راکت، پیچاندن نخ دور قرقره، دوختن، گرفتن و پرتاب کردن توپ و حمل یک استکان پر از آب (به شکلی که هنگام راه رفتن آب آن نریزد) از تمرین های مناسب برای بهبود اختلال نوشتن محسوب می شوند.
- به هیچ عنوان خط او را با هم سالان خود مقایسه نکنید.
با انجام این تمرین ها، می توان امیدوار بود که در مدت کوتاهی، نارسا نویسی و اختلال نوشتن اصلاح شود.
