مهروماه

همه ما زمان هایی در خلوت و تنهایی خود به کارها توانایی ها و رفتارهای خودمان فکر می کنیم بعد از آن یا احساس خوب یا بدی نسبت به خودمان داریم. در واقع ما در حال ارزیابی و بررسی رفتارهای خودمان هستیم مثلا فکر کنید بعد از یک امتحان سخت به فکر فرو می روید و رفتارهای خودتان را ارزیابی می کنید اینکه چقدر فرصت تقلب کردن داشتید اما این کار را انجام ندادید و یا می توانستید کتابتان را باز کنید یا از دوستتان کمک بگیرید اما این کار را نکردید و الان که فکر می کنید احساس خوبی به شما دست می دهد یا مثلا تصور کنید قرار هست در مدرسه بین شما و دوستتان یک نفر را به عنوان مجری برنامه اول سال انتخاب کنند اما شما با تقلب نمی گذارید دوستتان انتخاب شود هرچند می دانید او برای این کار بهتر است.

بعد از اینکه انتخاب شدید قطعا احساس بدی نسبت به خودتان دارید زیرا بخاطر حسودی یک رقابت ناعادلانه را به وجود آوردید. اگر احساسمان نسبت به خودمان خوب باشد و این ادامه دار باشد در نتیجه عزت نفس فرد بالا می رود و این احساس خوب در زمینه های دیگر زندگی فرد هم تاثیر می گذارد. اما اگر احساس بد و منفی درونی نسبت به خودمان و کارهایی که انجام داده ایم در ما زیاد شود باعث پایین آمدن عزت نفس می شود.

تفاوت عزت نفس و اعتماد بنفس

آیا تا بحال شده وقتی می خواهید کاری را انجام دهید احساس کنید شما از عهده آن کار برنمیاید؟ یا تا به حال شده احساس کنید فرد بی ارزشی هستید و لیاقت و شایستگی انجام دادن کاری را ندارید؟ بگذارید برای مثال وقتی حرف از حل کردن مسئله های ریاضی می شود خیلی از افراد احساس می کنند نمی توانند از عهده آن بربیایند اما وقتی صحبت از حفظ کردن اشعار حافظ می شود همین افراد خیلی با قدرت آن را انجام می دهند یا یک مثال دیگر فردی که احساس می کند اصلا از عهده هیچ کاری برنمی آید نه ریاضی و نه حفظ کردن اشعار ادبی، زیرا او یک فرد احمق و کم توان است. این دو مثال نشانه های دو ویژگی مهم است. اعتماد بنفس و عزت نفس. در مثال اول درباره اعتماد بنفس پایین و بالا افراد صحبت کردیم و در مثال دوم درباره عزت نفس. این دو مفهوم کاملا جدا از یکدیگر هستند که می خواهیم آن ها را تفکیک و بررسی کنیم.

در مثال اول فردی که در زنگ ریاضی احساس خوبی ندارد را در نظر بگیرید این فرد بخاطر عدم موفقیت در درس ریاضی یا دلایل دیگر اعتماد بنفس پایینی در این درس دارد و زمانی که با مسئله ای مواجه می شود، این افکار به سراغش می آید که من نمی توانم آن ها را حل کنم. اما همین فرد در زنگ ادبیات با علاقه به نقد و بررسی اشعار می پردازد و احساس خوبی دارد و در مواقع جواب دادن به سوالات ادبیات با اعتماد بنفس بالایی به آن ها پاسخ می دهد. در واقع اعتماد بفس مربوط به یک موقعیت خاص است که ما در آن خودمان را ارزیابی می کنیم و شناختی است که ما نسبت به خودمان و توانایی هایمان داریم.در مثال دوم فردی که حاضر است برای رسیدن به موفقیت هرکاری انجام دهد مثل دزدی ،دروغ، تقلب. این فرد اعتماد بنفس بالایی دارد اما عزت نفس پایین، در واقع عزت نفس احساس ارزشمندیست که ما نسبت به خودمان داریم و یک باور فردی است. احساسی که به ما اجازه نمی دهد خیلی از کارهای غیر اخلاقی را انجام بدهیم زیرا شان و منزلت خودمان را آن قدر بالا می دانیم که برای رسیدن به چیزی حاضر نیستیم آن را از دست بدهیم.اگر عزت نفس بالا برود اعتماد بنفس هم بالا می رود اما وجود اعتماد بنفس بالا لزوما با عزت نفس بالا همراه نیست. خیلی از افراد هستند که اعتماد بنفس بالایی دارند اما عزت نفس پایین.اعتماد بنفس پایین محصول عزت نفس پایین است.

اهمیت عزت نفس

همه ما در طول روز بارها با خودمان صحبت می کنیم یک گفتگوی درونی و پنهان از خودمان سوالاتی می پرسیم که جواب خیلی از آن ها را می دانیم و سریع به نتیجه می رسیم و درباره برخی دیگر فکر می کنیم و اگر توانسته باشیم مهارت هایی مثل تفکر نقاد، حل مسئله و.. را یاد گرفته باشیم به راحتی به آن ها پاسخ می دهیم.

خیلی وقت ها در ذهنمان به خودمان دستور می دهیم. مثلا نترس تو می تونی، بس کن تو عمرا از پسش بر نمیای آنقدر احمق نباش، مادرت درست میگه تو واقعا بی عرضه ای پس دنبالش نرو... این افکار ناخودآگاه بر رفتارهای بیرونی ما تاثیر می گذارند، پس خیلی مهم است برای اینکه رفتارهای ما درست شود افکارمان را درست کنیم تا احساس درونیمان نسبت خودمان خوب شود درنتیجه عملکرد خوبی داشته باشیم. اگر شما عزت نفس بالایی داشته باشید رفتارهایتان نیز تغییر می کند. افراد دارای عزت نفس بالا حاضر نیستند هر کاری را انجام دهند و برای خودشان چهارچوب و قواعد خاص رفتاری دارند. شکل گیری عزت نفس از دوران کودکی است. تجربیاتی که کسب می کنیم، بازخودهایی که می گیریم همه اینها تاثیر زیادی بر عزت نفس ما دارند. عزت نفس در سبک زندگی ما تاثیر زیادی دارد. افرادی که حاضر نیستند وقت و فرصت زندگی کردنشان را هدر بدهند عزت نفس بالایی دارند پس وجود عزت نفس در همه ما بسیار مهم و ضروری است. به صدای درونتان گوش بدید و ببینید به شما چه میگوید.

راه های افزایش عزت نفس

1- سعی کنید کارهایی که در آن ها مهارت دارید را پیدا کنید. می توانید لیستی تهیه کنید و آن ها را بنویسید.هر وقت احساس خوبی نسبت به خودتان نداشتید به سراغ لیستتان بروید و کارهایی که در آن مهارت دارید را انجام بدین.

2- قاطع و جسور باشید، اگر تصمیم به انجام کاری دارید حتما آن کار را انجام دهید. اگر می خواهید در درس شیمی پیشرفت کنید راههای کسب موفقیت و مطالعه صحیح را یاد بگیرید و اقدام کنید.

3- نه گفتن را بیاموزید، خیلی مهم است که برای وقتتان ارزش قائل باشید و اگر از عهده کاری برنمیاید "نه" بگویید. مثلا اگر فرصت بیرون رفتن با دوستتان را ندارید و قرار است در آن زمان تکالیف عقب افتاده هندسه را حل کنید برای خودتان و وقتتان ارزش قائل باشید و مودبانه از دوستتان عذرخواهی کنید و به کارهای خودتان برسید.

4- خودتان را دوست داشته باشید، برای خودتان هدیه بخرید برای خودتان وقت بگذارید برای استراحت و تفریحتان وقت بگذارید جسم و چهره خودتان را همانطور که هست بپذیرید و با خودتان مهربان باشید.

5- کارهایی که مخالف نظام ارزشیتان هست انجام ندهید. ارزشها و باورهایتان را بشناسید و بر اساس آن ها رفتار کنید. اگر تقلب و دزدی در ارزشها و باورهای شما کاری ناپسند است هرگز آن را انجام ندهید. توهین و بی ادبی کردن به افرادی که از شما بزرگتر هستند قطعا کار ناشایستی است پس سعی کنید همیشه احترام افراد بزرگتر را داشته باشید.

سخن آخر

اگر همه این کارها را انجام دادید و احساس درونی شما همچنان منفی و بد بود پیشنهاد می کنم از یک مشاور و متخصص کمک بگیرید تا بتوانید این احساس را تغییر دهید زیرا احساس ارزشنمدی در تمام حیطه های زندگی شما تاثیر می گذارد . برای اینکه آینده خوبی پیش رو داشته باشید باید از امروز به فکر آن باشید.