یکی از بهترین راه ها برای صرفه جویی در وقت ، استفاده از تکنیک تندخوانی است. با خواندن سریع یک مطلب، به طور کلی متوجه می شوید که آن مطلب درباره چیست. به یاد داشته باشید که نمی توان تندخوانی را جایگزین مطالعه معمولی کرد؛ بلکه تندخوانی تنها تمرینی است که برای موثرتر ساختن مطالعه به کار گرفته می شود.
ما در این مقاله قصد داریم تا شما را به طور کلی و اجمالی، با فواید و مهارت های تندخوانی آشنا کنیم.
مهم‌ترین عامل در رسیدن به موفقیت ، کسب دانش بیشتر است. اما سرعت زندگی مدرن امروزی آن‌قدر زیاد است که به محض یادگیری یک موضوع جدید، می بینید که منسوخ شده است. بنابراین باید سرعت یادگیری خود را افزایش دهیم که موثرترین راه برای انجام این کار، بهبود سرعت خواندن، و یادگیری تکنیک‌های تندخوانی است. اگرچه این امر نیاز به تمرین و تکرار دارد، اما با توسعه این مهارت ها در خود می توانید از دیگران پیشی بگیرید. بسیاری از منابع نشان می‌دهد که میانگین سرعت خواندن اکثر بزرگ‌سالان حدودا ۲۰۰ تا ۲۵۰ کلمه در دقیقه است. دانش آموزان اغلب برای یادگیری در مدت زمان اندک تلاش می کنند تا میانگین سرعت مطالعه خود را افزایش داده و به حدود ۳۰۰ کلمه در دقیقه برسانند. از این رو از تکنیک های تندخوانی برای افزایش سرعت مطالعه استفاده می کنند.
بیایید در ابتدا بررسی کنیم به طور معمول چگونه یک متن را می خوانیم و درک می کنیم.
به طورمعمول در زمان خواندن به یک یا چند کلمه نگاه می کنید. این عمل «تثبیت» نامیده می‌شود که به طور متوسط حدود ۰٫۲۵ ثانیه زمان می گیرد.
زمانی که چشم خود را به کلمه بعدی یا گروهی از کلمات انتقال می دهید، این عمل «حرکت چشم» نامیده می شود که حدود ۱ ثانیه طول می کشد.
زمانی که این روال یک یا دو بار تکرار شد، شما برای درک مطلب و فهمیدن آن متوقف می شوید که این مرحله حدود ۰٫۳ تا ۰٫۵ ثانیه طول می کشد.
درنهایت با جمع کردن مدت زمان تثبیت و حرکت چشم و مکث برای درک مطلب، شما قادر خواهید بود ۲۰۰ تا ۴۰۰ کلمه در دقیقه بخوانید.
تحقیقات نشان می دهد که مغز انسان قادر است گروه کلمات و یا شبه کلمات را به خوبی تک کلمه ها درک کند. بنابراین می‌تواند در مدت زمان اندک، مطالبی که خوانده است را پردازش کرده و مفهوم آن را درک کند. زمانی که یک فرد در حالت عادی به مطالعه مطلبی مشغول است، ناچار است برای درک مطلب توقف های زیادی داشته باشد. از این رو عدم پیشرفت در مطالعه ممکن است او را بی حوصله کند و تمرکز حواس را از وی بگیرد. در این صورت حضور ذهنی کاهش یافته و درک مطلب برای وی دشوار خواهد شد. اما کسی که از تکنیک های تندخوانی بهره می برد عادت می کند تا شبه جمله ها را ببیند و به طور طبیعی مفهوم آن‌ها را درک کند.
آیا همه می توانند تندخوانی کنند؟
براساس تحقیقاتی که اخیرا انجام شده، مغز انسان می تواند گروه کلمات یا شبه جمله ها را به همان خوبی تک کلمه ها بپذیرد و این عمل، از هر جهت آسان تر است. ما هنگام مطالعه جمله را هرگز به خاطر درک تک تک کلماتش نمی خوانیم؛ بلکه آن را برای درک شبه جمله هایی که کلمات نیز در آن ها هستند، مطالعه می کنیم. به عنوان مثال، خواندن جمله « منمیتوانمتندخوانیکنم »، خیلی دشوارتر از خواندن این جمله است « من می توانم تندخوانی کنم ». کسی که سرعت مطالعه پایینی دارد باید کار مغزی بیشتری نسبت به یک فرد تندخوان انجام دهد؛ زیرا باید پس از تشخیص هر کلمه، معنای آن را به معنی کلمه بعدی بیفزاید. اما فردی که سرعت مطالعه بالایی دارد، هر بار شبه جمله ها را می بیند و فقط یک اتصال ساده را بین دو قسمت انجام می دهد. بنابراین کار کمتری انجام داده و انرژی کمتری مصرف می کند.
بنابراین یکی از فواید اصلی العاده تندخوانی کردن، کار فیزیکی کمتر توسط چشمان بر روی هر صفحه می باشد که باعث می شود شما هنگام مطالعه و درس خواندن کمتر احساس خستگی کنید. در این صورت به جای اینکه خواننده حدود ۵۰۰ توقف توأم با تمرکز دید بر روی هر صفحه انجام دهد، فرد تندخوان نزدیک به ۱۰۰ توقف در صفحه خواهد داشت که عضلات چشم را کمتر خسته می کند.
باورهای غلط درباره تندخوانی
۱. فرد تندخوان مفاهیم را درک نمی کند.
یکی از باورهای اشتباه درباره تندخوانی این است که فرد تندخوان مفاهیم را به صورت عمیق درک نمی کند. اما درواقع عکس این مطلب درست است؛ یعنی کسی که هنگام مطالعه توقف و شروع های مکرری داشته باشد و آهسته مطالعه کند، امکان دارد که بی حوصله شود، تمرکز حواسش را از دست بدهد، حضور ذهنش کاهش یابد و نتواند مفهوم و معنی مطلبی که می خواند را به درستی درک کند. اما فرد تندخوان به دلیل اینکه عادت دارد شبه جمله ها را با هم ببیند و آن ها را به هم متصل کند، مفهوم آن ها را هم به همراه یکدیگر درک می کند. علاوه بر این، تندخوانی هنگام درس خواندن باعث می شود مطالب کم اهمیت درسی زودتر شناخته شوند و دانش آموز روی مطالب مهم تر تمرکز کند.
۲. حداکثر سرعت مطالعه ۵۰۰ کلمه در دقیقه است!
این باور نیز اشتباه است؛ براساس بررسی هام انجام شده شما در هر توقف می توانید تا حد شش کلمه را زیر دید قرار دهید، همچنین شما می توانید در هر ثانیه تا چهار توقف را انجام دهید. درنتیجه به راحتی می شود سرعت مطالعه را تا حد ۱۰۰۰ کلمه در دقیقه افزایش داد؛ البته این کار با انجام تمرینات تندخوانی و استفاده از روش صحیح تندخوانی که در ادامه به شما خواهیم آموخت امکان پذیر است.
۳. با افزایش سرعت مطالعه تمرکز حواس کاهش می یابد.
درواقع اینطور نیست. سرعت مطالعه متوسط، طبیعی نیست؛ اما آموزش های ابتدایی نادرست درباره خواندن از یک سو و اطلاعات غیرکافی درباره طرز کار چشم و مغز هنگام مطالعه از سوی دیگر باعث ایجاد این سرعت مطالعه های متوسط شده است. این تصور عمومی که آهسته خواندن به معنی درک کردن کامل مطلب است، اشتباه است؛ برای اینکه بدانید شما مطلبی را خوب یادگرفته اید یا نه، راه های دیگری نیز وجود دارد؛ برای مثال می توانید از خودتان سوال بپرسید، تمرین های کتاب یا جزوه را حل کنید، تست بزنید و یا مطالبی را که خوانده اید به صورت خلاصه ارائه دهید. در این صورت متوجه خواهید شد که مطالب را تا چه حدی یاد گرفته اید.
فواید تندخوانی
۱. صرفه جویی در وقت
بزرگ ترین مزیت تندخوانی صرفه جویی در وقت است. با انجام تمرینات تندخوانی و افزایش سرعت مطالعه می توانید در وقتتان صرفه جویی کنید که باعث می شود تا وقت های اضافی پیدا کنید و از آن ها برای کارهای شخصی تان بهره ببرید و حتی درس های دیگرتان را بهتر و کامل تر بخوانید. اکثر دانش آموزان و کنکوری ها از نداشتن وقت کافی برای مطالعه و انجام کارهای روزانه شکایت دارند. اگر شما هم تا امروز چنین مشکلی داشته اید و یا به مطالعه علاقه زیادی دارید اما وقت کافی برای مطالعه تمام مطالب دلخواهتان را ندارید، بدانید که با انجام تمرینات تندخوانی قادر خواهید بود در مدت زمان مشخصی مقدار بیشتری مطالعه کنید. تندخوانی ، سرعت مطالعه را حدود پنج تا شش برابر افزایش می‌دهد. اگر از جمله داوطلبان کنکوری هستید که تاکنون مطالعه ای معمولی داشته اید و از هم اکنون تصمیم دارید تا با تندخوانی پیش بروید، باید به خاطر داشته باشید که میزان پیشرفت سرعت شما در تندخوانی به مقدار تمرین، پشتکار، علاقه و انگیزه شما بستگی دارد و هرچه تمرینات تندخوانی را بیشتر انجام دهید، موفق تر خواهید بود.
۲. جلوگیری از حواس پرتی یا عدم تمرکز
یکی دیگر از مزایای تندخوانی ، جلوگیری از حواس پرتی است؛ زیرا زمانی که شما به صورت کند و غیرصحیح مطالعه می‌کنید دچار عدم تمرکز می‌شوید. تصور کنید که به کندی در حال مطالعه هستید؛ در این شرایط راحت تر می‌توانید خوراکی خورده، تلویزیون نگاه کرده یا به صحبت‌های اطرافیانتان گوش کنید؛ در حالی که شخصی که با سرعت بالا در حال مطالعه است، مجبور است که برای بالا بردن دقت خود، بیشتر تمرکز کند؛ پس تندخوانی چاره‌ای است برای افرادی که می گویند: « هنگام مطالعه تمرکز ندارم. »
۳. افزایش انگیزه و علاقه نسبت به مطالعه
حتما برای شما هم پیش آمده است که مطلبی را با علاقه شروع به مطالعه می کنید، اما کمی بعد از مطالعه آن خسته می شوید و کتاب را کنار می گذارید. یکی از عوامل بروز این خستگی، کندخوانی است. وقتی به صورت آهسته و کند می خوانید، حواستان پرت و چشمانتان خسته شده و در نتیجه نسبت به مطالعه بی‌علاقه می شوید؛ البته این موضوع به آن معنی نیست که حتی اگر مطلبی را بلد نیستید، روی آن فکر نکرده و سرسری از آن مطلب بگذرید؛ چون اساس مطالعه، یادگیری است و شما تا وقتی مطالعه خود را در مورد یک مطلب کامل نکرده اید، نباید به سراغ موضوع دیگری بروید؛ بلکه این به آن معنی است که با درگیر کردن مغز و حواس خود روی یک مطلب راحت که بسیار سریع تر می توانید آن را یاد بگیرید، انگیزه خود را بری ادامه مطالعه و یادگیری بالا ببرید.
۴. جلوگیری از خستگی
یکی از مزایای تندخوانی این است که از خستگی زود هنگام شما در زمان مطالعه جلوگیری می‌کند. اگر شما جزء آن دسته از افرادی باشید که در مطالعه به کندی پیش می‌روید، ممکن است که دچار خستگی روحی یا جسمی شوید. در خستگی جسمی به علت کندخوانی ، کم کم شروع به لم دادن می کنید، خمیازه می‌کشید، خود را کش و قوس می‌دهید و در نهایت دراز می‌کشید. در آخر هم شاید خوابتان ببرد؛ زیرا از نظر جسمی خسته می شوید. همچنین علت دیگر خواب آلودگی هنگام مطالعه ، خستگی چشم است که از معایب کندخوانی است؛ علاوه بر این درک کم در هنگام کندخوانی نیز باعث ایجاد خستگی ذهنی می‌شود.
۵. بهبود حافظه
مغز یک بخش عضله ای شکل در بدن است. بنابراین اگر مغز خود را آموزش دهیم، قوی تر می شود و قادر خواهد بود بهتر عمل کند. چالش تندخوانی توانایی مغز ما را در سطح بالاتری نگه می دارد. زمانی که مغز خود را تمرین می دهید تا بتواند اطلاعات را سریع تر یاد بگیرد، دیگر زمینه‌های مغز، مثل حافظه، بهبود می یابند. زمانی که شما مشغول خواندن مطلبی هستید حافظه همانند یک عضله تثبیت‌شده است که با افزایش سرعت مطالعه شروع به کار می کند.
بهترین روش صحیح تندخوانی
در تندخوانی باید از انگشتان خود یا یک راهنما (مثل مداد) کمک بگیرید و به چشمان خود یاد بدهید که حرکت آن ها را تعقیب کنند. به تدریج و با بالا رفتن سرعت حرکت انگشت یا راهنما، می توانید سریع تر بخوانید. ابتدا یک کتاب معمولی را برداشته و آن را وارونه قرار دهید و انگشت یا مداد خود را زیر خط اول بگذارید. با حرکت دادن انگشت، مطلب را بخوانید. این کار را حداقل ۱۰ مرتبه تکرار کنید. پس از آن سرعت حرکت انگشت خود یا راهنما را افزایش دهید. کتاب هنوز باید به حالت وارونه باشد. با افزایش هرچه بیشتر سرعت، متوجه می-شوید که دیگر نیازی به حرکت دادن انگشت خود بر روی خط ندارید. بلکه می توانید راهنما یا انگشت را در وسط خط قرار دهید و آن خط را سریع بخوانید.
حالا اگر کتاب را به صورت عادی در دست بگیرید و بازهم از انگشت یا مداد خود برای خواندن استفاده کنید، می توانید تا ۵۰% سریع تر متن را بخوانید. این تمرین را به مدت ۲۰ دقیقه در روز و برای یک هفته تکرار کنید. در ابتدا ممکن است مغز شما به راحتی این کار را انجام ندهد؛ ولی به زودی به آن عادت خواهد کرد.
سپس می توانید مقدار مشخصی از متن یک کتاب، مثلا ۱۰ خط، را انتخاب کرده و تعداد کلمات آن را بشمارید و با تقسیم کردن تعداد کلمات بر مدت زمانی که طول کشیده تا متن را بخوانید، سرعت مطالعه خود را محاسبه کنید. ۶۰۰ کلمه در دقیقه سرعت خوبی است و می توان با سعی و کوشش آن را افزایش داد. برای دستیابی به سرعت مطالعه بالاتر، سعی کنید همان متن را در مدت زمان کوتاه تری بخوانید. برای انجام تمرینات بیشتر مقاله چگونه سرعت مطالعه را افزایش دهیم که در موسسه آموزشی بارسا تهیه شده را مطالعه کنید.
موانع تندخوانی
حالا که روش صحیح تندخوانی را آموخته اید و با فواید تندخوانی نیز آشنا شده اید، بهتر است عادات غلطی را که باعث کندخوانی می شود بشناسید و تلاش کنید که با برطرف کردن آن ها، زمینه لازم را برای یادگیری فنون مطالعه سریع در خود ایجاد کنید. مطمئن باشید که اگر تندخوان حرفه ای هم نشوید، برطرف کردن این عادات غلط، کیفیت مطالعه شما را افزایش می هد و قدرت یادگیری تان را بالا می برد.
۱. خواندن با صدای بلند
بعضی از دانش آموزان فکر می کنند که با بلند خواندن ، مطالب را بهتر فرا می گیرند؛ در حالی که این تفکر، مانع تندخوانی است؛ ضمن اینکه موجب خستگی جسمی و تحلیل انرژی فرد می شود و امکان مطالعه در مکان های عمومی، مثل کتابخانه ها را نیز برای افراد محدود می کند. به خاطر داشته باشید که مکث کردن روی کلمات چند هجایی، برگشت به عقب و بلندخوانی، سه عادت بد هنگام خواندن هستند که مانع تندخوانی و یادگیری بهتر و سریع تر مطالب می شوند؛ پس اگر جزء آن دسته از داوطلبان یا دانش آموزانی هستید که عادت به بلند خواندن مطالب دارید، سعی کنید کم کم این عادت خود را ترک کنید و مطالعه با چشم را انجام دهید.
۲. زیر لب خوانی
مانند بلند خواندن ، زیر لب خوانی نیز یکی از موانع اصلی تندخوانی محسوب می شود. زیر لب خوانی عبارت است از زمزمه کلمات، به طوری که صدای خواندن کلمات را در گوش خود بشنوید و یا آن که لب ها را بدون صدا حرکت دهید ( لب خوانی )؛ این حالت مثل زمانی است که کلمات را برای خود با صدای بلند می خوانید و از این طریق، مغز خود را وادار می کنید که مطالب را با سرعتی در حد سرعت حرف زدن جذب کند که این سرعت (دویست کلمه در دقیقه و حتی کمتر از آن)، برای خواندن بی صدا فوق العاده کم است! برای مطالعه با سرعت زیاد و درک بالا، باید بی صدا بخوانید؛ یعنی بین نگاه و مغز خود رابطه مستقیم برقرار کنید. حتما به این موضوع توجه داشته باشید که مغز و نگاه، برای مطالعه نیازی به شنیدن کلمات به منظور درک معنای آن ندارد.
۳. استفاده نادرست از راهنما
انگشت‌گذاری یا به کار بردن انگشت، مداد یا هر وسیله دیگری، اگر موجب توقف و کندخوانی شما شود نادرست است؛ ولی اگر سرعت حرکت انگشت زیاد شود و چشم ها تابع حرکت دست باشند، آن گاه دیگر مانع محسوب نمی شوند.
۴. واپس نگری
واپس نگری به این معناست که شما به مکررا روی کلمات و عبارات خوانده شده برمی گردید و بدون عقب نگری نمی توانید از ابتدا تا انتهای یک سطر را با نگاه طی کرده و به سطر بعد بروید. واپس نگری باعث کاهش سرعت مطالعه شما می شود. بارها اتفاق می افتد که افراد پس از پایان هر سطر، دوباره به همان سطر برگشته و گاهی پس از خواندن چند کلمه و احیانا تا نزدیکی های آخر همان سطر، متوجه اشتباه خود شده و سپس به سر سطر بعدی می روند. اکثر دانش آموزان در مواردی که تمرکز کافی و حضور ذهن نداشته اند مایلند به عقب برگشته و قسمتی از مطلب خوانده شده را دوباره با دقت بیشتری بخوانند که به این کار واپس نگری گفته می شود. اگر این واپس نگری ها را کنترل نکنیم به مرور زمان به آن عادت می کنیم و درنتیجه سرعت مطالعه ما به شدت کاهش می یابد. اگر قرار باشد هنگام مطالعه هر بار یک عبارت یا قسمتی از یک سطر را که خوانده ایم دوباره و سه باره بخوانیم، درس خواندن ما بسیار کند و بی فایده خواهد شد و زمانی برای حل تمرین های بیشتر و تسلط بر درس نخواهیم داشت.
بهترین توصیه برای رفع این مشکل، این است که بیندیشید و خود را قانع سازید. شما باید دست از این نگرانی بردارید که امکان دارد مطالب را خوب متوجه نشوید و یا قسمتی از نکات را از قلم بیندازید. در موقع خواندن، مستقیم به کار خود ادامه دهید و با وجود این که هر میل شدیدی که برای عقب نگری و مرور جملات و کلمات خوانده شده در خود احساس می کنید، این کار را انجام ندهید. قوّت قلب و اعتماد به نفس، شما را در این مهم یاری خواهد کرد. همچنین قبل از رسیدن به آخر هر سطر، با استفاده از میدان دید (و از گوشه چشم راست خود)، نگاهی به سر سطر بعدی بیندازید که در این صورت، به راحتی می توانید پس از پایان آن سطر، به سر سطر بعد بروید.
۵. عدم استفاده از میدان دید چشم
یکی دیگر از موانع تندخوانی برای کنکور این است که دانش آموزان از میدان دید چشم خود استفاده نمی کنند. در هنگام مطالعه شما باید سر خود را ثابت نگه دارید و برای مطالعه هر سطر فقط چشمان خود را حرکت دهید. به عنوان یک تمرین همین الآن به شیئی در مقابل خود (مثلاً در اتاق) نگاه کنید؛ در حالی که شما به دستگیره در نگاه می کنید، چارچوب در، دیوارهای دو طرف آن و تابلوی روی دیوار را نیز می بینید. به همین طریق هنگام مطالعه نیز هر سطر کتاب به راحتی در میدان دید شما قرار می گیرد و برای خواندن آن سطر و سطرهای بعدی کافی است که فقط چشم خود را حرکت دهید. بنابراین هنگام مطالعه سرتان را حرکت ندهید. زیرا سر نمی تواند با سرعت فکر حرکت کند و در نتیجه سرعت مطالعه شما کاهش می یابد. برای دیدن بیش از یک کلمه باید از حرکت چشم ها استفاده کنید. این تمرین را ساده نگیرید؛ زیرا هر چه میدان دید خود را وسیع تر کنید، یک قدم به تندخوانی نزدیک تر شده اید.
