ﺑﺤﺮان ﻫﻮﯾﺖ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ آﺳﯿﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻣﺮوز اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻼﯾﻢ آن را ﻣﯽﺗﻮان در ﮐﻠﯿﻪ رواﺑﻂاﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﻨﺶﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﺘﯽ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﻣﺮوز اﯾﺮان ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد.از اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮﻫﻮﯾﺖ ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﮐﻼن در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ زﻣﺎﻧﯽ )ﻋﺼﺮ و دورهای ﮐﻪ در آن واﻗﻌﯿﻢ( و ﻣﮑﺎﻧﯽ )ﻣﺤﺪوده ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی زﻧﺪﮔﯽ( ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻗﻮام ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ.اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در دوریﮔﺰﯾﻨﯽ ﺟﻮاﻧﺎن از اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﻮﻣﯽ ،ﻣﻠﯽ و ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ ؟ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرتدﯾﮕﺮ ﮐﺪام ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﻫﻮﯾﺖ در ﺑﯿﻦ ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮﺗﺮﯾﻦ ﻗﺸﺮ در اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ.در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺿﻤﻦ اراﯾﻪ ﺗﻌﺎرﯾﻔﯽ از ﻫﻮﯾﺖ ، ﺑﻪ اﻧﻮاع آن اﺷﺎرهﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی ، ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺑﺤﺮان ﻫﻮﯾﺖ ﻣﻄﺮح و در اداﻣﻪ ﺿﻤﻦ اراﯾﻪ ﻣﺪل ﺗﺤﻠﯿﻠﯽﺗﺤﻘﯿﻖ ، اﻫﺪاف ، ﺳﻮاﻻت و ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﻌﺮﻓﯽ و در ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ از آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫﺎ اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
هویت به چه معناست؟
هویت به مجموعه ایی از نگرش ها و ویژگی هایی در فرد اشاره دارد که او را از دیگران متمایز می کند. در واقع هویت پاسخ به سوال "من کیستم" است. رسیدن به پاسخ این سوال می تواند برای فرد مشخص کند که چگونه زندگی کند، چه شغلی را انتخاب کند و چه باورها و ارزش هایی در زندگی داشته باشد.
بحران هویت چیست؟
از تعریف هویت ما فهمیدیم که در نوجوانی فرد به دنبال یافتن پاسخ من کیستم است. در این دوران فرد دچار سردرگمی درباره ی هویت خودش است و شروع می کند به تجربه کردن، آزمون و خطا کردن و مشاهده کردن تا بتواند به پاسخ برسد. به این مرحله بحران هویت می گویند که دارای ویژگی های زیر می باشد.
بروز نوسانات شدید در رفتار نوجوان
مثلا امروز موافق یک عقیده و تفکر است و فردا مخالف آن است، به والدین خود وابسته است ولی در عین حال می خواهد مستقل از آن ها باشد و با آن ها مخالفت می کند. این نوسانات و تضاد ها که موجب رفتارهای ضد و نقیض در نوجوان می شود، او را دچار استرس و ناراحتی می کند. در این مرحله نوجوان بین بی هویتی و هویت داشتن در حال نوسان است و زمانی که بتواند هویت خودش را پیدا کند از بحران هویت خارج می شود.
از خود بیگانگی
از خود بیگانگی یعنی دوری و جدایی از دیگران و نپذیرفتن ارزش های اجتماعی. این دوری و نپذیرفتن بسیار زیاد است و نمی توان آن را جز ویژگی های دوران نوجوانی دسته بندی کرد.
مصرف مواد مخدر
اعتیاد نوجوانان زمانی رخ می دهد که فرد نمی تواند هویت کسب کند و دچار تعارض های زیاد است و احساس ناامنی، نگرانی و انزوا می کند و به همین دلایل به سمت مصرف مواد مخدر کشیده می شود.
افسردگی
شکست خوردن در هویت یابی و درگیری با تعارض ها و ناتوانی در دستیابی به اهداف می تواند فرد را دچار افسردگی کند. افسردگی در نوجوانان می تواند به صورت پرخاشگری و رفتارهای بزهکارانه باشد یا به صورت بی احساسی و احساس پوچی باشد.
خودکشی
زمانی که زندگی برای فرد بسیار سخت شود و احساس پوچی و افسردگی داشته باشد، نا امید باشد و احساس تنهایی کند و نتواند فشارهایی که بر او هست را کنترل کند ممکن است دست به خودکشی بزند. خودکشی در نوجوانان بیشتر است.
علائم اضطرابی
احساس اضطراب، ترس، بی قراری، گوش به زنگ بودن و نشانه های جسمانی مانند سردرد، تهوع، سرگیجه، بی خوابی و اختلالات خواب از جمله مواردی هستند که نوجوانی که به هویت نرسیده است، می تواند به آن ها دچار گردد.
در رابطه با اختلال اضطراب اجتماعی بیشتر بخوانید.
بزهکاری
دزدی، حمله شدید به دیگران، فرار از مدرسه، مصرف الکل و سایر رفتارهایی که می تواند مجازات قانونی برای فرد داشته باشد، می تواند از مشکلات بحران هویت در نوجوان باشد.
چهارحالت هویت در نوجوانان
ضبط هویت
در این حالت، نوجوان عقاید و ارزش های دیگران و مخصوصا والدین خود را به عنوان هویت خودش انتخاب می کند. در این نوع هویت یابی نوجوان خودش هیچ تلاش یا تفکری نمی کند و برعقایدش پافشاری می کند و نسبت به نظرات مخالفت با حالتی متعصبانه برخورد می کند.
وقفه هویت
وقفه هویت حالتی است که فرد هنوز نتوانسته به هویت مد نظر خود برسد. او همچنان در حال بررسی و مشاهده و کسب اطلاعات است.
پراکندگی هویت
این افراد هویت سردرگمی دارند. هیچ ارزش و عقیده مشخصی ندارند و تلاشی هم برای کسب آن نمی کنند. بسیار تاثیر پذیر هستند و هرچه سر راهشان قرار بگیرد را می پذیرند.
هویت کسب شده
در این حالت که هویت یابی موفق است، نوجوان تلاش و تفکر کرده و توانسته که عقیده و هویت مشخصی برای خودش پیدا کند. از دیگران تقیلد نکرده و دید متعصبانه نسبت به افکارش ندارد.
عواملی شکل گیری هویت
شخصیت
شخصیت شامل رفتارها، سبک فکری و شیوه ی رفتاری یک فرد است که در طول زندگی او پایدار هستند. شخصیت هر فردی می تواند از نحوه تعاملش با والدین، محیطی که در آن قرار دارد و ویژگی هایی که با آنها متولد شده است تاثیر بپذیرد. هر ویژگی شخصیتی که ما داشته باشیم می تواند هویت یابی ما را در نوجوان تحت تاثیر قرار دهد. مثلا اگر شما ویژگی شخصیت منفعلانه ایی داشته باشید برای دستیابی به هویت خیلی تلاش نمی کنید یا از دیگران تقلید می کنید. شما می توانید برای اطلاع بیشتر از انواع تیپ های شخصیتی مقاله اختصاصی سایت بارسا را مطالعه کنید.
ترتیب تولد
شاید جالب باشد بدانید که ترتیب تولد هم می تواند بر هویت یابی ما تاثیر بگذارد. مثلا فرزند کوچک خانواده برای رسیدن به استقلال و هویت خودش کارهایی را انجام میدهد که خواهر و برادر بزرگترش انجام نداده اند. فرزند اول معمولا بیشتر مسئولیت پذیر است و توانایی رهبری کردن دارد. بنابراین اینکه شما فرزند چندم خانواده هستید می تواند بر نوع هویتی که می پذیرید تاثیر بگذارد.
نقش والدین
رفتار والدین با فرزندان خود، سبک تربیتی که دارند و میزان حمایتی که از فرزند خود می کنند، در شکل گیری هویت فرزندان تاثیر زیادی دارد. اگر خانواده محیط امنی برای نوجوان خود باشد، به او این اجازه را می دهد که با اطمینان برای هویت خود تلاش کند. اگر نوجوان به والدین خود زیاد وابسته باشد و استقلالی نداشته باشد و نتواند تصمیم گیری کند، روند هویت یابی او با مشکل مواجه می شود.
مدرسه
مدرسه یکی از مهم ترین محیط هایی است که نوجوان مدت زیادی را در آنجا میگذراند و آموزش می بیند و بر هویت او تاثیر می گذارد. مدارس می توانند با آگاهی دادن به نوجوانان، آنها را برای رسیدن به هویت کمک کنند.
ویژگی های اجتماعی و فرهنگی
ویژگی های محیطی، اجتماعی و فرهنگی که نوجوان با آنها زندگی می کند، مثل فرهنگ های قدیمی، سنتی، زندگی در نقاط دور افتاده و . . . هم می توانند بر شکل گیری هویت او تاثیر داشته باشند.
همسالان
همسالان یک عامل مهم در شکل گیری هویت هستند. در نوجوانی، فرد زمان زیادی را با همسالان خود می گذراند و سعی می کند که از آنها الگو بگیرد و ارزش های خود را در زندگی پیدا کند.
نقش والدین در عبور نوجوان از بحران هویت
فراهم کردن یک محیط به دور از اضطراب که نوجوان در آن بتواند زمانی را برای فکرکردن و تجربه کردن داشته باشد. اگر نوجوان تحت فشارهای خانواده یا محیط باشد دوران سخت و پر از مشکلی را خواهد داشت.
نوجوان خودتان را از محبت خود محروم نکنید. در نوجوانی هم مانند سایر دوران زندگی، فرزند شما نیاز به محبت دیدن از شما را دارد.
زمانی را برای گفتگو با نوجوانتان بگذارید و اگر با مشکلی مواجه شد به او مشورت بدهید.
او را سرزنش، نصیحت و تحقیر نکنید. انتظاراتتان از او متناسب با توانایی های او باشد.
سخن آخر با نوجوانان
شما برای رسیدن به یک هویت مشخص برای خودتان نیاز دارید که تحقیق کنید و به گزینه های مختلف فکر کنید و با خواندن کتاب های مختلف، دیدن فیلم و مشورت کردن به خودتان در این راه کمک کنید. یادتان باشد که در هر مسیری مشکلاتی وجود خواهد داشت، پس برای رو به رو شدن با این مشکلات آماده باشید و زود دلسرد نشوید.
