زمان مناسب برای مطالعه از جمله موضوعاتی است كه نظریه های گوناگونی درباره آن ارائه شده و بحث های زیادی صورت گرفته است. هر کس بنا بر تجربه یا تحقیق خود، زمان یا زمان‌های خاصی را برای مطالعه پیشنهاد می‌کند. عده‌ای معتقدند شب و خصوصا آخر شب، زمان مناسب برای مطالعه و یادگیری است و برعکس، عده‌ای دیگر عقیده دارند که مناسب‌ترین زمان برای یادگیری اوایل صبح است.
گروهی که معتقدند مطالعه آخر شب مناسب‌تر است، می‌گویند، چون خواننده بعد از مطالعه می‌خوابد، ذهن فرصت کافی برای پردازش اطلاعات دارد و مطالب خوانده شده بهتر در حافظه تثبیت می‌شود.
گروهی که مطالعه در صبح زود را پیشنهاد می‌کنند، عقیده دارند که یادگیری نیاز به مغز آماده و سر حال و بدون خستگی دارد. این عده معتقدند با مغز خسته نمی‌توان چیزی را به درستی آموخت. در واقع اصل را بر آمادگی مغز می‌دانند.
واقعیت این است که هیچ زمانی به طور دقیق و انحصاری برای مطالعه وجود ندارد؛ یعنی دقیقا نمی‌توان مشخص کرد که در چه هنگامی باید مطالعه و در چه موقعی از آن پرهیز کرد بلکه هر وقت احساس کردید که می‌توانید مطالعه کنید درس خواندن را شروع کنید.
توصیه می‌شود هرگز بعد از غذا خوردن مطالعه نکنید؛ چون کارآیی شما بسیار کاهش خواهد یافت. وقتی معده شما پر از غذاست، جریان خون به سمت دستگاه گوارش منحرف می‌شود تا مهمترین وظیفه خود را در آن زمان انجام دهد. در هنگام هضم و جذب غذا، گوارش عالی و مطلوب برای بدن شما بسیار واجب‌تر از فعالیت‌های فکری و ذهنی است.
بنابراین، جسم هوشمند شما مصلحت وجود شما را در نظر می‌گیرد و تمامی انرژی و توجه خود را صرف عملیات گوارشی می‌کند. به همین دلیل، خون کافی و مورد نیاز برای یادگیری و ادراک به دستگاه مغزی و عصبی نمی‌رسد و شما بیشتر تلاش می‌کنید و کمتر فرا می‌گیرید.
علت خواب‌آلودگی شما بعد از غذا خوردن هم همین است. دستگاه مغزی و اعصاب، توانایی کافی برای هوشیار نگه‌داشتن شما را ندارد و ناگزیر تن به استراحت و خواب خواهد داد؛ البته توجه به این نکته مهم است که اندکی خواب و استراحت، بهترین کاری است که شما بعد از صرف غذا می‌توانید انجام دهید.
پس بلافاصله پس از غذا خوردن (خصوصا ناهار یا شام) مطالعه نكنید؛ زیرا با پر بودن معده خون به طرف آن هجوم آورده تا غذا هر چه سریع تر هضم گردد و در نتیجه خون كمتری به مغز می رسد و احساس خواب آلودگی به فرد دست داده و سطح هوشیاری مغز كاهش می یابد. بنابراین پس از صرف غذا كمی استراحت كرده و بعد مطالعه را شروع كنید.
هنگام مطالعه به نکات زیر توجه داشته باشید:
- صبح ها بیشتر سعی در یادگیری مطالب داشته باشید.
- درس هایی را كه نیاز به مرور دارند؛ ترجیحاً به شب موكول كنید.
- بلافاصله پس از غذا خوردن با شكم پر مطالعه نكنید.
- قبل و بعد از مطالعه، حتما استراحت كنید. (به ازای هر یک ساعت مطالعه ده تا پانزده دقیقه به خودتان استراحت دهید).
-از روش شرطی سازی نسبت به زمان مطالعه سود جویید. هنگام هیجان های عصبی، ترس، خشم، اضطراب، کینه و ناراحتی مطالعه نکنید؛ زیرا تمرکز ندارید. در چنین مواقعی با نوشیدن یک لیوان آب، بوییدن گل محمدی و کمی پیاده روی در فضای باز آرامش خود را بدست آورید و سپس مطالعه را شروع کنید.
- برای مطالعه شور و اشتیاق داشته باشید و در حالت خستگی و بی خوابی مطالعه نکنید.
- انتظار بی جا از خود نداشته باشید. به اندازه هوش، استعداد، توانایی و تلاشتان بهره خواهید برد.
- پس از یک ورزش سنگین، با همان خستگی و بدن عرق کرده، مطالعه نکنید. ابتدا وضعیت جسمی و روحی خود را متعادل کنید و سپس شروع به مطالعه می کنید.
متخصصان مطالعه و یادگیری معتقدند که مهمترین عامل تخریب حافظه و نداشتن تمرکز عالی، اضطراب است . برنامه ریزی درسی، مطالعه در طول سال تحصیلی و استفاده بهتر از زمان و البته آسودگی شب امتحان از همه اضطراب‌های کاذب جلوگیری می‌کنند.
