گاهی در حال سپری کردن یک روز آرام و بی‌دغدغه در کلاس، ناگهان معلم خبر از یک امتحان می‌دهد؛ چیزی که اصلا انتظارش را نداشتید! هر قدر هم که برای‌مان ناخوشایند باشد، امتحان و آزمون بخشی جدایی‌ناپذیر از دوره‌ی تحصیل است. کسی از امتحان خوشش نمی‌آید، اما دستِ‌کم میتوان از پیامدهای ناخوشایند آن به دلیل عدم آمادگی جلوگیری کرد. راه حل این‌کار درس خواندن درست است. در این مقاله به شما خواهیم گفت چطور برای امتحان درس بخوانید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
محکم‌کاری برای روز امتحان
۱. مطالب درسی را مرور کنید
زمان هر یک از آزمون‌ها و ارزش نمرهی هر یک را مشخص کنید. برای اینکه تاریخ آزمون‌ها را فراموش نکنید آنها را در تقویم علامت‌گذاری کنید.
دستِ‌کم یک هفته پیش از تاریخ هر آزمون، درس خواندن را شروع کنید. بهتر است به جای اینکه همه چیز را در شب آزمون به مغرتان بسپارید، درس را از پیش و طی جلسات متعدد مرور کنید.
۲. در کلاس به درس توجه کنید
این کار زحمتی برای‌تان ندارد اما هنگام امتحان کمک چشمگیری به شما می‌کند. با این باور که «من خیلی راحت موضوع رو می‌گیرم!» خود را فریب ندهید و دانشجوی فعالی باشید.
خوب گوش کنید زیرا معلم‌ها و استادها معمولا با تأکید و اشاره‌هایی مانند «مهمترین نکته‌ی این درس …»، موضوعات مهم را مشخص می‌کنند. کلید موفقیت در آزمون همین است، هرچه بیشتر در آغاز کار فرا بگیرید، به مطالعه‌ی کمتری برای آزمون نیاز خواهید داشت.
۳. مفید یادداشت بردارید
یادداشت‌برداری مفید آن‌طور که در حرف به نظر می‌رسید، آسان نیست! دانستن اینکه چطور یادداشت‌بردای کنید در هنگام مطالعه کمک بزرگی به شما می‌کند. هرچه معلم می‌گوید یادداشت و در صورت امکان گفته‌ها را ضبط کنید اما این کار نباید شما را از گوش دادن به صحبت‌های معلم غافل کند.
هر روز، بلافاصله پس از کلاس یادداشت‌های‌تان را مرور کنید. این کار به درک بهتر و به یاد سپردن آموخته‌ها کمک می‌کند
۴. درس خواندن را به عادت تبدیل کنید
برای خیلی‌ها درس خواندن یعنی خرخوانی در دقیقه‌ی نود! اما بهتر است هر روز زمانی را به درس خواندن اختصاص دهید. اگر مانند یک وظیفه یا کلاس خاص آن را در برنامه‌تان بگنجانید، برای پیگیری آن انگیزه‌ی بیشتری خواهید داشت.
۵. از نوع و چگونگی امتحان آگاه شوید
از معلم یا استاد‌تان درباره‌ی فرمت آزمون و چگونگی نمره دادن بپرسید؛ آیا روشی برای گرفتن نمرهی اضافه وجود دارد؟ از معلم‌تان درخواست کنید نگاهی به جزوه‌تان بیندازد و در صورت تمایل موضوعات و نکته‌های مهم را مشخص کنید.
محیط مناسب برای درس خواندن
۱. در اتاقی ساکت، تمیز و منظم درس بخوانید
هر چیزی را که ممکن است باعث حواس‌پرتی‌تان شود از محل مطالعه دور کنید. قطع پی‌‌درپی مطالعه و سر زدن به صندوق پیام‌ها و شبکه‌های اجتماعی به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
۲. نور کافی ضروری است
درس خواندن در اتاق تاریک خوب نیست. در شب چراغ‌ها را روشن کنید و در روز پرده‌ها را کنار بکشید (و کمی هم پنجره را باز بگذارید). افراد در محیط ساکت، روشن و سرشار از اکسیژن بهتر درس می‌خوانند و تمرکز می‌کنند.
۳. تلویزیون را خاموش کنید
با اینکه بیشتر دانش‌آموزان و دانشجویان ادعا می‌کنند می‌توانند درس خواندن و تماشای تلویزون یا گپ آنلاین با دوستان را هم‌زمان انجام دهند، پژوهش‌ها نشان داده‌اند این مسئله در مورد گستره‌ی وسیعی از افراد درست نیست. برای رسیدن به نتیجه‌ی بهتر، عوامل حواس‌پرتی را مانند تلویزیون و موسیقی باکلام بلند، حذف کنید. تغییر مداوم نقطه‌ی توجه بین درس خواندن و تماشای تلویزیون اولویت‌بندی در جذب اطلاعات را برای مغز دشوار می‌کند.
۴. مشخص کنید که آیا موسیقی به شما کمک می‌کند
تأثیر موسیقی بر عملکرد حافظه در افراد مختلف متفاوت است. برخی پژوهش‌ها اثر مثبت موسیقی بر حافظه را در مبتلایان به اختلال بیش‌فعالی نشان داده‌اند، درحالی‌که در افراد معمولی تأثیر منفی مشاهده شده است. برای افزایش کارایی، موسیقی کلاسیک مؤثرتر است. اما پیش از همه، باید مشخص کنید که آیا اصلا موسیقی به درس خواندن شما کمک می‌کند یا نه؟ اگر از گوش دادن به موسقی هنگام درس خواندن لذت می‌برید، مطمئن شوید به جای تمرکز بر موضوع مطالعه تِم و کلام آن را در ذهن‌تان تکرار نمی‌کنید!
اگر گوش دادن به موسیقی برای‌تان ضروری است، بهتر است موسیقی بی‌کلام باشد. گوش دادن به موسیقی طبیعت به فعالیت مغز و جلوگیری از حواس‌پرتی ناشی از صداهای دیگر کمک می‌کند. نمونه‌های گوناگون موسیقی طبیعت در اینترنت موجود است.
موسیقی کلاسیک شما را باهوش‌تر نمی‌کند یا مانع فرار آموخته‌ها از مغز نمی‌شود؛ اما ممکن است گیرندگی مغزتان را نسبت به یادگیری و دریافت اطلاعات بیشتر کند.
نظم در یادگیری
۱. بر اهداف تمرکز کنید
تعیین اهداف قطعی به شما کمک می‌کند، تهیه یک برنامه‌ی مطالعاتی هم ایده‌ی خوبی است. از میان ۵ درس، ۳ درس آسان است، به سرعت آنها را بخوانید و باقی وقت‌تان را به درس‌های مشکل‌تر اختصاص دهید. همچنین تهیه‌ی پوشه‌ای برای مرور مطالب پیش از امتحان، روش خوبی برای نظم دادن به امور است.
۲. یک راهنمای مطالعه تهیه کنید
جزوه‌تان را بررسی و مهمترین نکات را یادداشت کنید. این کار نه تنها باعث تمرکز بیشتر در درس خواندن می‌شود بلکه یک روش جدید مطالعه است! فقط یادتان باشد که وقت زیادی صرف تهیه راهنما نکنید، کار اصلی شما پیشروی و به پایان رساندن آن است.
۳. جزوه‌تان را جور دیگری و با بیانی نو بازنویسی کنید
اگر همراه با حرکت یادگیری‌تان بهتر می‌شود، بازنویسی جزوه‌تان خیلی مؤثر است. نقشه‌ی ذهنی راهی مؤثر برای انجام این کار است. به علاوه وقتی مطلبی را بازنویسی می‌کنید، به آن و دلیل نوشتن آن در بار نخست فکر می‌کنید. مهم‌تر اینکه این کار حافظه‌تان را بازیابی می‌کند.
کپی کردن چندباره‌ی جزوه‌تان کمک مؤثری نمی‌کند. این کار به جای اینکه به درک مفهوم کمک کند، بیشتر به یاد سپردن کلمه به کلمه‌ی جزوه را برای‌تان آسان می‌کند. به جای کپی برداری واو به واو جزوه، یک بار آن بخوانید (بخش به بخش) سپس درباره‌ی مفهوم آن فکر کنید و پس از آن دوباره مطلب را بازنویسی کنید.
۴. از خودتان سؤال بپرسید
این کار کمک می‌کند به یاد بیاورید تا پیش از این چه خوانده‌اید. دقیقا همان کلمات جزوه‌تان را به کار نبرید و روش بیان کاربردی‌تری به کار ببرید. بلند بلند پاسخ سؤالات را توضیح دادن هم ممکن است سودمند باشد.
۵. تکالیف و آزمون‌های پیشین را مرور کنید
آزمون‌های پیشین را مرور کنید و پاسخ‌های اشتباه و سؤالاتی را که بی‌پاسخ گذاشته‌اید بررسی کنید. این کار به ویژه برای آزمون‌های جامع که شامل مطالب پیش‌تر آزمون گرفته شده هم می‌شوند، مفید است.
درس خواندن کارآمد
۱. زمان مناسب را پیدا کنید
اگر خیلی خسته هستید، درس نخوانید. حتی اگر کم درس خوانده‌اید، بهتر است به جای مطالعه‌ی زورکی تا ۲ صبح، خواب خوب شبانه را انتخاب کنید. در صورت انتخاب گزینه‌ی اول، نه تنها چیز زیادی به خاطرتان نمی‌ماند بلکه روز بعد خسته و بی‌انرژی خواهید بود.
۲. هر چه زودتر شروع کنید بهتر است
خرخوانی نکنید! درس خواندن فشرده در شب امتحان مؤثر نیست چون به خاطر سپردن حجم زیادی از اطلاعات در زمان کوتاه ممکن نیست، در واقع شما هیچ چیزی یاد نخواهید گرفت. مطالعه‌ی پیوسته و مرور چتدباره بهترین روش یادگیری مطالب است، به ویژه در مورد موضوعات نظری مانند تاریخ.
هر زمان وقت داشتید حتی برای ۱۵ یا ۲۰ دقیقه، درس بخوانید. خیلی زود این زمان‌های کوتاه، افزایش می‌یابند.
مطابق با تکنیک پومودورو پس از هر ۲۵ دقیقه مطالعه، ۵ دقیقه استراحت کنید. این روند را سه بار تکرار کنید و سپس یک استراحت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه‌ای داشته باشید.
۳. متناسب با سبک یادگیری خودتان درس بخوانید
اگر یادگیرنده‌ی دیداری هستید، استفاده از تصویر کمک زیادی می‌کند. در یادگیرندگان شنیداری، بلند خواندن و تکرار مطالب با صدای بلند مؤثر است. اگر فردی فیزیکی و نیازمند به حرکت هستید، درحالی‌که از حرکت دست‌های‌تان استفاده می‌کنید را برای خودتان سخنرانی کنید؛ این کار به خاطر سپردن را برای‌تان ساده‌تر می‌کند.
۴. روش درس خواندن را با موضوع مطالعه تطبیق دهید
موضوعاتی مانند ریاضی به تمرین و حل مسئله‌ی زیاد نیاز دارند. در علوم انسانی مثل تاریخ و ادبیات بیشتر بر پیوند اطلاعات و به خاطر سپردن نکاتی مثل تاریخ‌ها و عبارات تکیه می‌شود.
هر کاری می‌کنید فقط یک جزوه‌ی تکراری را دوباره و دوباره نخوانید! برای یادگیری بهتر همان‌قدر که مرور آموخته‌ها مهم است، استنتاج مفاهیم هم اهمیت دارد. سعی کنید مفهوم کلی آموخته‌های‌تان را درک کنید.
۵. خود را جای معلم‌تان بگذارید
به نظرتان معلم یا استاد چه سؤالاتی در آزمون مطرح می‌کند؟ چه مطالب و منابعی برای یادگیری آنچه باید یاد بگیرم ضروری است؟ ممکن است چه جور سؤالات انحرافی در آزمون مطرح شود؟ این کار کمک می‌کند به جای در جا زدن در موضوعاتی که ممکن است بی‌اهمیت باشند، بر موضوعات مهم تمرکز کنید.
۶. کمک بگیرید
اگر در درسی ضعیف هستید از خانواده، دوستان، معلم خصوصی و یا معلم خودتان کمک بگیرید. اگر چیزی را متوجه نمی‌شوید اِبایی از سؤال پرسیدن نداشته باشید.
سؤال پرسیدن نشان می‌دهد که شما به موضوع مورد بحث اهمیت می‌دهید. پس اگر نکته‌ای را نمی‌فهید، از معلم‌تان بخواهید بیشتر توضیح بدهد؛ او خوشحال می‌شود که بتواند کمکی به شما بکند.
برخی مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها منابعی برای راهنمایی دانش‌آموزان و دانشجویان برای درس خواندن بهتر و مقابله با اضطراب ناشی از امتحان دارند که به سؤالات شما در رابطه با آزمون پاسخ و توصیه‌هایی برای مطالعه‌ی مؤثر ارائه می‌دهند.
حفظ انگیزه
۱. زنگ تفریح را فراموش نکنید
پس از استراحت و بازیابی انرژی‌تان از درس خواندن نتیجه‌ی بهتری می‌گیرید تا اینکه خودتان را در مطالعه‌ی بی‌وقفه غرق کنید. زمان مطالعه و استراحت را با دقت مشخص کنید. معمولا ۵ دقیقه استراحت پس از هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه مطالعه اثرگذاری بیشتری دارد.
اگر درس خواندن برای‌تان دشوار است، بهتر است به جای جلسات طولانی، زمان‌تان به بخش‌های ۲۰ دقیقه‌ای تقسیم و در پایان هر بخش، ۱۰ دقیقه‌ای استراحت کنید. مهم است که بخش‌بندی‌تان سیر منطقی داشته باشد و به گونه‌ای نباشد که در پایان هر بخش موضوع مورد مطالعه ناتمام بماند زیرا این کار به یاد آوردن مفهوم را مشکل می‌کند.
۲. مثبت‌اندیش اما سخت‌کوش باشید
اعتمادبهنفس داشته باشید! تمرکز بر نمره‌های کم‌تان و فکر کردن به اینکه آزمون بدی خواهید داشت شما را از تلاش کردن و رسیدن به موفقیت باز می‌دارد. اما نباید خوب درس خواندن را فراموش کنید. در کنار اعتمادبهنفس باید سخت تلاش کنید. اعتمادبهنفس موانع را از سر راه‌تان کنار می‌زند.
دوستان‌تان قرار بگذارید و یادداشت‌های‌تان را مقایسه کنید و اشکالات یک‌دیگر را بر طرف کنید. درس خواندن گروهی باعث می‌شود کمبودهای‌تان را بشناسید و برطرف کنید. همچنین با توضیح مطالب برای دیگران یا بحث درباره‌ی موضوعات یادآوری و مرور مطالب برای‌تان آسان‌تر می‌شود. اما مراقب باشید که جلسات مطالعه‌ی گروهی به جلسات بگو و بخند تبدیل نشود!
۳. گروهی درس بخوانید
آمادگی برای روز آزمون
۱. شب قبل استراحت کافی داشته باشید
متوسط خواب کافی شبانه در گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است. کودکان مدرسه‌ای به خواب بیشتر و افراد بالغ به خواب کمتری نیاز دارند. اثرات کمبود خواب در درازمدت روی هم انباشته می‌شود و برای جبران مشکلات ناشی از این عادت غلط گاهی هفته‌ها خواب مناسب روزانه لازم است تا فرد قادر به بازیابی عملکرد پیشین خود باشد.
از مصرف کافئین یا محرک‌های دیگر، در فاصله‌ی ۵ تا ۶ ساعت پیش از خواب خودداری کنید. البته اگر پزشک برای‌تان مصرف داروی محرک را در زمان خاصی تجویز کرده است، طبق دستور او عمل کنید و سرِ خود چیزی را تغییر ندهید. به هر حال مصرف محرک‌ها اثر خواب را کاهش می‌دهد و حتی اگر به مدت کافی خوابیده باشید، ممکن است هنوز احساس خستگی کنید.
۲. غذای سالم و سبک بخورید
صبحانه‌‌ای شامل مقادیر مناسب و متعادل پروتئین، سبزیجات، امگا۳، اسید چرب و مواد حاوی آنتی‌اکسیدان میل کنید.
۳. خوراکی همراه‌تان باشد
اگر مدت آزمون طولانی است و اگر اجازه دارید، خوراکی سبکی همراه خودتان داشته باشید. ترکیبی از کربوهیدرات و پروتئین مثل ساندویچ نان تست سبوس‌دار و حلوا ارده انتخاب مناسبی است.
۴. زودتر از موعد سر جلسه‌ی آزمون باشید
برای اینکه بتوانید افکارتان را متمرکز کنید، دستِ‌کم ۵ تا ۱۰ دقیقه زودتر سر جلسه حاضر باشید. در این مدت جای‌تان را پیدا می‌کنید و می‌توانید آرامش‌تان را بازیابی کنید.
۵. نخست سؤالاتی را که جواب‌شان را می‌دانید پاسخ دهید
از سؤالاتی که پاسخ‌شان را نمی‌دانید بگذرید و در پایان دوباره به سراغ آنها بروید. تمرکز بیش از اندازه روی سؤالاتی که پاسخ‌شان را نمی‌دانید، زمان‌تان را هدر می‌دهد شما را از پرداختن به پرسش‌هایی که می‌توانید از آنها نمره بگیرید باز می‌دارد.
۶. فلش‌کارت بسازید
اگر امتحان دستور زبان یا ادبیات دارید، استفاده از فلش‌کارت یادآوری معنی لغات را آسان می‌کند، به علاوه می‌توانید آنها را همراه خود داشته باشید و پیش از شروع امتحان مرور کنید.
