نسخه نهایی Android L چند ماه دیگر منتشر خواهد شد ولی گوگل فعلا نسخه پیش‌نمایش مخصوص توسعه‌دهندگان آن را برای ابزارهای نکسوس ۵ و نکسوس ۷ جدید ارائه نموده است. ما دراین نسخه را دانلود و نصب کردیم تا بتوانیم از نزدیک به بررسی نسخه آتی سیستم عامل روباتی گوگل بپردازیم.هفته گذشته گوگل در کنفرانس Google I/O از نسل آتی سیستم عامل موبایل خود، یعنی Android L رونمایی کرد. اگر اخبار مرتبط با این مراسم را دنبال کرده باشید حتما از ویژگی‌های آن مثل طراحی متریال، قابلیت‌های امنیتی جدید، تغییرات اساسی در رابط کاربری و... مطلع هستید. ما نسخه پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان اندروید ال را بر روی یک تلفن نکسوس ۵ نصب کردیم تا بتوانیم از نزدیک با آن کار کرده و تغییرات و جزئیات مرتبط با آن را تجربه نماییم. در ادامه با بررسی مهم‌ترین تغییرات و ویژگی‌های جدید سیستم‌عامل بعدی گوگل آشنا خواهیم شد.
نکته1: نسخه‌ی پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان اندروید ال باگ‌ها و ایرادات بسیاری دارد. بسیاری از اپلیکیشن‌ها روی آن اجرا نشده و با پیغام Force Close مواجه خواهید شد. پیشنهاد ما این است که اگر کنجکاو هستید تا این نسخه را بر روی دستگاه نکسوس خود نصب کنید، یک نسخه پشتیبان از اپلیکیشن‌ها و رام اصلی خود تهیه کنید تا بتوانید بدون دغدغه به نسخه قبلی بازگردید.
نکته۲: بخش عمده‌ای از تغییراتی که در اندروید L به وجود خواهد آمد مربوط به زبان طراحی نرم‌افزار جدیدی به نام «طراحی متریال» خواهد بود. بنابراین در نسخه نهایی تمامی اپلیکیشن‌های گوگل با شکلی متفاوت روی اندروید جدید موجود خواهند بود و حتی احتمالا بسیاری از اپلیکیشن‌های دیگر نیز از این زبان طراحی پیروی کنند. در نسخه‌ی پیش‌نمایش اغلب اپلیکیشن‌ها تغییری نداشته و هنوز همان طراحی قبلی را دارند.

نکته ۳: متاسفانه از اندروید کیت‌کت به بعد امکان استفاده از Google Now و کارت‌های اطلاع‌رسانی‌اش برای کاربران ایرانی وجود ندارد. در لانچر نکسوس ۵ این امکان به وجود آمده بود که کاربر بتواند با کشیدن صفحه خانه به سمت راست، کارت‌های Google Now را مشاهده کند که برای کاربران ایرانی مقدور نبود. این مشکل همچنان در اندروید ال نیز مشاهده می‌شود و ما از بررسی این بخش معذوریم.

 

 

تغییرات در ظاهر و رابط کاربری

صفحه خانه و بازطراحی دکمه‌های کنترلی لمسی

گوگل در اندروید نسخه ۴.۴ کیت‌کت تغییراتی را در رابط کاربری خود اعمال نموده بود. یکی از این تغییرات مربوط به دکمه‌های لمسی بود که آن‌ها را به صورت شفاف و بدون پس‌زمینه مشکی طراحی نموده بود. این کار به زیبایی رابط کاربری کمک کرد و باعث شد تا کاربر حس کند تلفنش نمایشگر بزرگ‌تری دارد.

حال در اندروید L-series شکل این دکمه‌ها نیز از حالت سنتی خارج شده و به جای آنها اشکالی ساده قرار داده شده‌اند. همان طور که در تصویر زیر می‌بینید دکمه Back به شکل یک مثلت توخالی ساده در آمده یکی از زاویه‌هایش به سمت چپ اشاره می‌کند. به جای دکمه به شکل خانه Home در کیت‌کت، یک دایره قرار گرفته و به جای دکمه مالتی تسکینگ یا اپلیکیشن‌های اخیرا اجرا شده که پیش‌تر به شکل دو مستطیل روی هم بود، تنها یک مربع قرار گرفته است. استفاده از اشکال ساده مربع، دایره و مثلث باعث شده تا جلوه ساده‌تر، زیباتر و یکپارچه‌تری را در این بخش شاهد باشیم.

 

 

 

وقتی شما در اندروید نسخه ۴ به بالا آیکان اپلیکیشن‌ها را بر روی هم می‌کشید تا یک گروه بسازید، آنها به صورت مورب پشت سر هم نمایش داده می‌شوند. در نسخه L این اپ‌ها به جای این که به صورت مورب نمایش داده شوند به صورت کاملا عمودی در یک صف قابل مشاهده‌اند.

گوگل در نسخه ۴.۲ آبنبات پاستیلی امکانی را فراهم کرد تا کاربران بتوانند وقتی با یک انگشت نوار بالای صفحه را به سمت پایین می‌کشند به اطلاع‌رسانی‌ها دسترسی پیدا کنند. در صورتی که کاربر با دو انگشت این کار را می‌کرد می‌توانست به میان‌برهای تنظیمات سریع دسترسی داشته باشد.
در نسخه ال اندروید این قابلیت و همچنین ظاهر نوار اطلاع‌رسانی ها و تنظیمات سریع به کلی تغییر کرده است. دیگر خبری از ژست دو انگشتی نیست! در صورتی که انگشت خود را از بالای صفحه به سمت پایین بکشید نوار نوتیفیکیشن‌ها مواجه خواهید شد. برای دسترسی به منوی تنظیمات سریع باید یک بار دیگر منو را به سمت پایی لمس کنید تا در زیر اطلاع‌رسانی‌ها تنظیمات مهم را مشاهده نمایید.

تم رنگی این بخش از مشکی به طوسی با تم سبز تغییر کرده و برخی از المان‌های آن مثل اسلایدر نور صفحه نیز به رنگ سبزآبی یا Cyan درآمده‌اند. وقتی نوار اطلاع‌رسانی‌ها را به سمت پایین می‌کشید در سمت چپ بالا ساعت و در سمت راست بالا نیز تصویر حساب گوگل خودتان و در کنارش نشانگر باتری، نشانگر شبکه و سایر تنظیمات در صورت روشن بودن (مثل وای‌فای، بلوتوث، آلارم و...) را مشاهده می‌کنید. نوتیفیکیشن‌ها با پس زمینه سفید نمایش داده می‌شوند و می‌توانید برخی عملیات را همچون نسخه‌های قبلی از طریق ان نوار روی آنها اعمال کنید. مثلا می‌توانید اطلاع‌رسانی پیغام‌ها هنگ‌اوت و پیامک‌ها را به تعویق بیاندازید یا ایمیل وارده را آرشیو کرده یا پاسخ دهید.

 

 

 

در بالای تنظیمات یک اسلایدر برای نور صفحه وجود دارد که از طریق آن کاربر می‌تواند روشنایی نمایشگر را به سرعت تنظیم کند. در نسخه‌های قبلی اندروید اگر قابلیت Auto Brightness را فعال می‌کردید دیگر کنترلی روی روشنایی نمایشگر نداشتید و دستگاه به صورت خودکار بر اساس نور محیط، نور صفحه نمایش را تنظیم می‌کرد. اما حالا در نسخه جدید گوگل این قابلیت را با ویژگی جدید دیگری به نام Adaptive Brightness جایگزین کرده است. با این قابلیت همچنان بر اساس نور محیط، روشنایی تصویر نیز تغییر می‌کند، ولی حالا کاربر می‌تواند از طریق اسلایدری که به آن اشاره شد کمی سطح روشنایی تصویر را حتی در حالت Adaptive تغییر دهد.
وقتی در منوی تنظیمات سریع هستید در گوشه سمت راست بالای نمایشگر یک علامت چرخ دنده نیز مشاهده می‌شود که با لمس آن وارد منوی تنظیمات می‌شوید.

یکی از عمده‌ترین تغییرات در اندروید ال مربوط به صفحه قفل است. در صفحه قفل جدید دیگر خبری از ویجت‌ها نیست. در وسط این صفحه ساعت و تاریخ روز را مشاهده می‌کنید. در نوار بالایی سمت چپ نام اپراتور و در سمت راست همان جزئیات ذکر شده در بخش نوار اطلاع‌رسانی قابل مشاهده‌اند. در پایین صفحه قفل در گوشه سمت چپ علامت گوشی تلفن را مشاهده می‌کنید. این بدان معنا است که اگر این صفحه را به سمت راست بکشید، شماره‌گیر اجرا می‌شود. در سمت مقابل، در گوشه سمت راست نیز علامت دوربین مشاهده می‌شود. این نیز بدان معناست که وقتی صفحه نمایش تلفن‌تان قفل است اگر آن را به سمت چپ بکشید اپلیکیشن دوربین اجرا می‌شود. در وسط نیز علامت قفل را مشاهده می‌کنید. با لمس صفحه قفل و کشیدن آن به سمت بالا قفل صفحه باز می‌شود.

 

 

 اگر نوتیفیکیشن‌هایی داشته باشید، به صورت نوارهای سفید رنگی در زیر ساعت مشاهده می‌شوند. در صورتی که هر یک از آنها را به سمت پایین بکشید جزئیات بیشتر یا دکمه‌های اعمال عملیات پیدا می‌شوند. با دو بار لمس هر یک از آنها مستقیما وارد اپلیکیشن مربوطه می‌گردید و در صورتی که بخواهید نوتیفیکیشن خاصی را بدون پاسخ به آن از لیست حذف کنید کافی است نوار آن را به طرفین بکشید.

اگر اطلاع رسانی‌های زیادی داشته باشید و ساعت بخشی از فضا را اشغال کرده باشد با کشیدن انگشت از روی ساعت به پایین، ساعت حذف شده و فقط اطلاع‌رسانی‌ها نمایش داده می‌شوند. همچنین منوی تنظیمات سریع در داخل صفحه قفل نیز در دسترس هستند.

 

 

 

گوگل مشخصا قصد دارد تمام سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های خود را مبتنی بر طراحی متریال ارائه دهد. اما هنوز هیچ یک از اپلیکیشن‌های این کمپانی بروزرسانی نشده‌اند، بنابراین تنها اپلیکیشنی که در نسخه پیش‌نمایش اندروید ال از این زبان طراحی پیروی می‌کند، اپ شماره‌گیر است.
اپ شماره‌گیر در اندروید کیت‌کت با تغییرات زیادی همراه شده بود که کار با آن را برای من بسیار راحت‌تر کرد. در اندروید ال این بخش باز هم تغییرات بیشتری کرده و به یکی از جذاب‌ترین شماره‌گیرها در بین پلتفرم‌های مختلف تلفن هوشمند تبدیل شده است. این اپ قالب گرافیکی سفید و نیلی دارد که به نظرم آن را جذاب‌تر از گذشته کرده است.

در بالای این اپلیکیشن یک منوی جستجو که امکان جستجوی صوتی نیز دارد قرار گرفته تا به سرعت بتوان نام مخاطب مورد نظر را جستجو نمود. در زیر آن آخرین تماس برقرار شده یا از دست رفته نمایش داده می‌شود و در زیر آن هم بخش اصلی قرار دارد که شامل سه برگه است. برگه اول که Speed Dial نام دارد شامل مخاطبین محبوب است تا شما سریع‌تر بتوانید با آنها ارتباط برقرار نمایید. وقتی در این برگه هستید یک آبجکت دایره‌ای با علامت شماره گیر در پایین در بخش وسط نمایش داده می‌شود. با لمس آن شماره‌گیر اصلی نمایش داده می‌شود که می‌توانید شماره مورد نظر را وارد کرده و تماس حاصل نمایید. برگه دوم شامل لیست تماس‌های اخیر است و برگه آخر لیست تمام مخاطبین شما را در بر دارد. وقتی به این برگه‌ها می‌روید آبجکت دایره‌ای شماره‌گیر از وسط به سمت راست نقل مکان می‌کند. این موضوع یکی از المان‌های طراحی متریال بود که گوگل در کنفرانس Google I/O به آن اشاره نمود.

 

 

 همچنان مثل نسخه قبل در صورتی که به اینترنت متصل باشید، قابلیت Caller ID وجود دارد. مثلا در صورتی که شماره‌ای ناآشنا با شما تماس بگیرد، شهری که آن شماره ثابت به آن تعلق دارد تشخیص داده شده و نمایش داده می‌شود یا در صورتی که کلمه پیتزا را در بخش جستجو تایپ کنید حتما پیشنهادهایی خارج از لیست مخاطبین را مشاهده خواهید نمود.

 

 

 

 

 

کیبورد این بار تغییرات جزئی را تجربه نمی‌کند و می‌توان گفت که به طور کلی ظاهر آن تغییر نموده است. شما حالا با یک صفحه تخت طوسی متمایل به سبز روبرو هستید که حروف روی آن نوشته شده‌اند و دکمه‌ها از هم جدا نیستند. پشتیبانی کامل از زبان فارسی در آن مثل گذشته (از اندروید ساندویچ بستنی به بعد) وجود دارد و تایپ کردن با آن بسیار راحت است. در طول زمانی که با این صفحه کلید لمسی کار می‌کردم به ندرت اشتباه تایپی داشتم. در زیر می‌توانید تصویر این کیبورد را مشاهده نمایید.

 

 

منوی تنظیمات از رنگ مشکی به رنگ سفید تغییر کرده و نوشته‌ها و آیکان‌ها با رنگ‌های سبزآبی و طوسی نمایش داده می‌شوند. بی‌شک ترکیب رنگ جدید اندروید نسبت به گذشته بسیار جذاب‌تر و زیباتر است. جز این تغییرات ظاهری خود منو چندان تغییری را شاهد نبوده و بیشتر تغییرات در داخل بخش‌های مختلف اعمال شده که به ترتیب به آنها خواهیم پرداخت.

 

 

 

 

 

 در بخش تنظیمات صدا در بالای صفحه سه اسلایدر تنظیم صدای مدیا، آلارم و زنگ تلفن و اطلاع‌رسانی ها وجود دارد. قابلیت جدید Do not disturb نیز در این بخش مشاهده می‌شود که در ادامه در بخشی جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

در بخش Accessibility گزینه‌هایی برای بزرگ‌تر نمایش دادن متون و دستکاری رنگ‌های نمایشگر وجود دارد. مثلا امکانی به نام Color Inversion تمام بخش‌های تیره رابط کاربری را به رنگ روشن و سفید و بخش‌های روشن را به رنگ تیره تغییر می‌دهد. یا در بخش Color space correction می‌توانید فضای رنگ‌ها در نمایشگر را تغییر دهید.

 

 

 

 

 

 

پلیکیشن‌های اخیرا اجرا شده ومالتی تسکینگ با طراحی متفاوت

با فشردن دکمه لمسی Recent apps اسکرین‌شاتی از اپلیکیشن‌ها به شکلی جدید نمایش داده می‌شوند. اپلیکیشن‌ها همچون تب‌های باز در مرورگر کروم اندروید به صورت برگه‌هایی جدا از هم نمایش داده می‌شوند که می‌توان در بین آنها حرکت کرده و اپ مورد نظر را دوباره باز کرد. برای بستن اپلیکیشن‌ها نیز کافی است همچون گذشته آنها را به طرفین بکشید. البته در نسخه جدید یک علامت ضربدر در گوشه سمت راست بالای این برگه‌ها نیز مشاهده می‌شود که با لمس آنها اپلیکیشن مربوطه بسته می‌شود.

 

 

پاپ‌آپ پیام و تماس‌های ورودی

اگر تجربه کار کردن با نسخه‌های قبلی اندروید خام را داشته باشید حتما می‌دانید که در حال انجام هر کاری که باشید، وقتی شخصی با شما تماس می‌گیرد، تماس ورودی به صورت تمام صفحه نمایش داده می‌شود.

یا وقتی پیامکی برایتان ارسال می‌شود فقط در نوار اطلاع‌رسانی‌ها علامت آن نشان داده می‌شود.

در نسخه L اندروید گوگل مثلا اگر در حال انجام بازی، وبگردی، گشت‌زنی در شبکه‌های اجتماعی یا داخل هر اپلیکیشنی باشید، تماس‌ها و پیام‌های ورودی به صورت پاپ‌آپ در بالای صفحه نشان داده می‌شوند و شما می‌توانید با استفاده از گزینه‌هایی که نشان داده می‌شوند، مثلا تماس ورودی را پاسخ داده یا رد کنید یا به پیامک ورودی پاسخ داده یا آن را آرشیو کنید. این قابلیت می‌تواند بسیار کاربردی باشد و باعث می‌شود بتوانید به کار خود ادامه دهید.

 

 

 

فونت سیستم در اندروید جدید عوض نشده ولی اندازه آن در حالت پیش‌فرض کوچک‌تر شده است. به نظر می‌رسد که اندازه فونت‌ امری سلیقه‌ای است ولی به شخصه کوچک‌تر شدن اندازه فونت را دوست داشتم. به نظر من این موضوع به زیبایی و تمیزتر بودن رابط کاربری کمک کرده و فونت‌های فارسی نیز به شکل شکیل‌تری نمایش داده می‌شوند. فونت جدید اندروید شبیه به iOS 7 و 8 شده است.

 

 

 اشتراک گذاری در اندروید آتی با شبکه گوگل پلاس

اشتراک‌گذاری در اندروید آتی با شبکه اجتماعی گوگل پلاس یکپارچه خواهد بود. مثلا وقتی شما تصویری را در داخل اپلیکیشن Photos (که به نظر می‌رسد به طور کامل جایگزین Gallery خواهد شد) مشاهده می‌کنید در زیر آن دکمه اشتراک‌گذاری را مشاهده خواهید کرد. با لمس آن یک صفحه بر روی تصویر از پایین به بالا خواهد آمد که ظاهر آن از حالت لیستی سابق به حالت آیکانی جدید تغییر یافته است. سه گزینه اول آن People (برای اشتراک‌گذاری با فردی خاص در گوگل پلاس)، Circles (برای اشتراک‌گذاری با حلقه دوستان) و Public برای اشتراک‌گذاری عمومی هستند. در ادامه همچون گذشته سایر اپلیکیشن‌ها و ابزارها برای اشتراک‌گذاری را مشاهده خواهید کرد.

قابلیت Do not disturb که پیش‌تر در آیفون شاهد آن بودیم در نسخه جدید اندروید وجود دارد. این بخش از طریق منوی تنظیمات صدا و اطلاع‌رسانی در دسترس است. شما می‌توانید در تنظیمات مشخص کنید که همه اطلاع‌رسانی‌ها بلاک شوند. همچنین می‌توانید استثناهایی همچون پیام ورودی از شخصی خاص را نیز برای آن تعریف کنید. البته آلارم و تایمر هیچ‌گاه بلاک نمی‌شوند. همچنین می‌توانید تنظیم نمایید که این قابلیت به طور خودکار هر شب یا فقط بعضی شب‌های هفته از ساعتی خاص تا ساعتی دیگر فعال باشد.

 

 

 

 برای دسترسی سریع به این بخش کافی است داخل هر اپلیکیشنی که هستید، دکمه فیزیکی کم و زیاد کردن صدا را بفشارید. در این حالت در کنار اسلایدر مربوط به حجم صدای زنگ، آلارم یا مدیا (بسته به اپلیکیشنی که داخل آن هستید)، یک آیکان را مشاهده می‌کنید که با لمس آن قابلیت Do not disturb فعال می‌گردد و تنظیم بیشتری را نیز در زیر آن نمایش می‌دهد. به صورت پیش‌فرض، تلفن شما تا وقتی که خاموش شود در این حالت قرار خواهد گرفت. اما شما می‌توانید از طریق دکمه‌هایی که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید زمان مشخصی برای قرار گرفتن تلفن‌تان در حالت Do not disturb تعریف کنید. با لمس گزینه More settings نیز وارد تنظیمات مربوط به این حالت می‌گردید.

 

 

 

گوگل در نسخه کیت‌کت در منوی مخصوص توسعه‌دهندگان بخشی را قرار داده بود که کاربران می‌توانستند با تمایل خود ران‌تایم مورد نظرشان را از بین ران‌تایم قدیمی و همیشگی Dalvik و نسخه آزمایشی ران‌تایم جدید اندروید، یعنی ART انتخاب کنند. تجربه شخصی من نشان می‌داد که در حالت استفاده از ران‌تایم ART، کمی سرعت اجرای اپلیکیشن‌ها بیشتر و البته مصرف باتری کمتر می‌شد.
Dalvik یک ران‌تایم نوع JIT یا «کامپایل در زمان اجرا» است. در واقع بخشی از کد مربوط به اجرای اپلیکیشن در زمانی که کاربر درخواست اجرای آن را صادر می‌نماید کامپایل شده و اجرا می‌گردد. طبیعتا در ران‌تایم‌های نوع JIT هم از منابع بیشتر استفاده می‌شود و هم به خاطر کامپایل کد اجرا، اپلیکیشن‌ها اندکی کندتر اجرا می‌گردند. در سوی مقابل ران‌تایم جدید اندروید، یعنی ART که مخفف Android Runtime است، قرار دارد. این ران‌تایم از نوع AOT یا «کامپایل پیش از زمان اجرا» است. ART در زمان نصب اپلیکیشن‌ها کل کد مربوط به آنها را کامپایل نموده و با ورود درخواست اجرای اپلیکیشن از سوی کاربر بدون نیاز به کامپایل کد اجرای اپلیکیشن، فقط آن را اجرا می‌کند. بدین ترتیب هم از منابع پردازشی کمتری استفاده می‌گردد و هم سرعت اجرا اپلیکیشن‌ها افزایش می‌‌یابد، در نتیجه لگ و تاخیری را نیز شاهد نخواهیم بود. البته مسلما ران‌تایم ART در زمان نصب اپلیکیشن‌ها منجر به اشغال فضای بیشتری توسط آنها می‌گردد.

حال به نظر می‌رسد ران‌تایم جدید به نسخه نهایی نزدیک شده و در اندروید L این ران‌تایم جایگزین Dalvik شده و باید برای همیشه با Dalvik Runtime خداحافظی کنیم.

 

 

 

 گوگل در نسخه جدید بالاخره قابلیت Power Saver پیشرفته را تعبیه کرده است. می‌توانید این قابلیت به صورت دستی فعال کرده یا برای آن تعریف کنید که وقتی شارژ باتری به یک سطحی (۲۰ تا ۵ درصد) رسید به صورت خودکار فعال شود. فعال شدن این قابلیت کمی بر روی قدرت پردازشی دستگاه شما تاثیر خواهد گذاشت و با اتصال تلفن به شارژر به صورت خودکار غیرفعال می‌گردد.

به نظر می‌رسد عمر باتری در نسخه جدید اندروید بیشتر خواهد شد. ما برای آزمایش برای مدتی روی هر دو نسخه کیت‌کت و L یک فیلم اچ‌دی را پخش نمودیم و زمان دشارژ باتری چندان در آنها تفاوت بزرگی نداشت و اندروید ال فقط کمی مصرف بهینه‌تری را از خود نشان داد. البته نمی‌توان بر اساس نسخه پیش‌نمایش توسعه‌دهندگان قضاوت صحیحی داشت و حتی به نظر می‌رسد که در همین نسخه هم در زمینه وب‌گردی با تلفن، اندروید L عملکرد بسیار بهتری نسبت به کیت کت در زمینه مصرف توان دارد.