روند مطالعه و آمادگی برای کنکور، یک روند تقریباً طولانی و برای بسیاری از داوطلبان، خسته کننده یا کسالت‌بار است. بسیاری از داوطلبان، بعد از مدتی که از مطالعه و درس خواندن برای کنکور می‌گذرد، به دلیل همین خستگی یا پایین آمدن و از بین رفتن انگیزه، دست از مطالعه می‌کشند یا ساعات مطالعه و نحوه درس خواندن آنها افت می‌کند. برای یک مطالعه خوب و ثمربخش، داشتن انگیزه و اعتماد به نفس، بسیار لازم و ضروری است؛ به همین دلیل، ما در این مقاله درصدد هستیم تا درباره راهکارهای بالا نگه داشتن انرژی و انگیزه در طول مطالعه برای کنکور، با شما صحبت کنیم. برای اینکه تا زمان برگزاری کنکور با انرژی و انگیزه پیش بروید لازم است که به نکات زیر توجه کنید:
۱- خدا را در نظر بگیرید
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین کارها برای حفظ انرژی و انگیزه، این است که خدا را در نظر داشته و به قدرت لایزال او در همه امور ایمان داشته باشیم؛ یعنی ایمان داشته باشیم که خدا، بهترین و زیباترین سرنوشت را برای ما رقم خواهد زد؛ پس با خود بگویید: «من تلاش خواهم کرد و در حدی که توانم اجازه می‌دهد، درس خواهم خواند؛ اما همه آینده خود را به خدا واگذار می‌کنم و ایمان دارم که خدا به من کمک خواهد کرد و بهترین‌ها را برایم مقدر خواهد نمود.»
سعی کنید که همیشه خدا را درنظر داشته باشید و قبل از درس خواندن، قبل از خواب و یا در پایان نمازهایتان دعا کنید. همیشه و در هر زمان، با خدا راز و نیاز کنید و از او کمک بخواهید و به خاطر داشته باشید که دعا و راز و نیاز، باعث آرامش و تقویت روحیه شما خواهد شد. همیشه، بخصوص الان که در شرایط خاص آمادگی برای کنکور قرار دارید، وقتی را برای مناجات با خدا اختصاص دهید؛ مطمین باشید که انجام این کار، زمان زیادی را از شما نخواهد گرفت؛ اما به حفظ انگیزه و تقویت روحیه شما کمک می‌کند.
۲- همه می توانند
بسیاری از داوطلبان، وقتی برای کنکور آماده می‌شوند، خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. فکر کردن به اینکه فلان دوست یا آن همکلاسی یا فرزند همسایه چقدر مطالعه کرده است، چطور تست می‌زند، در فلان درس‌ها قوی است و … فقط باعث می‌شود که بخشی از انرژی و انگیزه شما از بین برود. بارها دیده‌ایم که بعضی از پشت کنکوری‌ها، انگیزه خود را از دست می‌دهند؛ زیرا گمان می‌کنند دانش‌آموزانی که داوطلب شرکت در آزمون سراسری هستند، آماده‌تر از پشت کنکوری‌ها هستند یا اینکه داستان کنکور سال قبل آنها تکرار خواهد شد. همین موضوع باعث می‌شود تا آنها از همه توان خود برای مطالعه استفاده نکنند. در مقابل دیده می‌شود که بسیاری از دانش‌آموزان نیز احساس می‌کنند که همزمان با درس‌های مدرسه و کلاس، نمی‌توانند آن طور که باید درس بخوانند و در کنکور موفق شوند. همین فکرهای جانبی، مثل مقایسه خود با دیگران یا اعتماد نداشتن به توانمندی‌های خود، باعث می‌شود تا انگیزه داوطلبان برای مطالعه مفید افت کند. یادتان باشد که هر سال در کنکور، افراد زیادی از پشت کنکوری‌ها و دانش‌آموزان در کنکور با رتبه‌های خوب موفق می‌شوند، و این نشان می‌دهد که همه می‌توانند موفق شوند؛ به شرطی که با انگیزه پیش بروند و با انگیزه بمانند. برای انجام این کار، ذهنتان را از اینکه چه مقدار درس خوانده‌اید و در چه سطحی هستید، خالی کنید و فقط به برنامه خودتان فکر کرده و با امید در ادامه مسیر پیش بروید و مطمین باشید که موفق خواهید شد.
۳- هدف‌سازی کنید
برخی از داوطلبان عزیز، که عموماً زود هم انگیزه خود را از درس خواندن از دست می‌دهند، کسانی هستند که هدف خاصی از کنکور دادن یا دانشگاه رفتن ندارند یا اینکه این اهداف، برایشان چندان محکم و دلچسب نیست، و با برخورد با کمترین مانعی، انگیزه‌شان از بین رفته و به دلیل مشکلات و سختی‌های مسیر، دست از آن می‌کشند.
داشتن هدف بزرگ و متعالی، یکی از بزرگترین و اصلی‌ترین راهکارهای بالا بردن انگیزه است. برای کنکور خود، هدف‌سازی کنید و خود را در شرایطی که دوست دارید، تصور کنید. برای خود، اهداف متعالی بسازید و هر روز به آن فکر کنید. خود را در حالی تصور کنید که به آن هدف دست یافته‌اید و در شرایطی هستید که دوست دارید. داشتن هدف از شرکت در کنکور و فکر کردن به آن، به شما کمک می‌کند که هر روز با انرژی و انگیزه عالی درس خوانده و پیش بروید. سعی کنید که هدف‌های بزرگ و ویژه‌ای را برای خود در نظر بگیرید. اهداف بزرگتر نسبت به هدف‌های کوچکتر، انگیزه بیشتری در فرد به‌وجود می‌آورند. همچنین هدف بزرگ، در مقایسه با هدف کوچک، اثر بیشتر و عمیق‌تری دارد و می‌تواند منشا تولید انگیزه‌های قوی شود.
همیشه و در همه حال، به جای فکر کردن به شکست‌ها و ناکامی‌ها، موفقیت‌ها و کامیابی‌هایتان را به خاطر بسپارید. بهتر آن است که آنها را با ذکر جزییات یادداشت کنید؛ زیرا فراموش کردن موفقیت، بسیار آسان است و گاهگاهی مراجعه به نوشته‌هایتان می‌تواند انگیزه کار و تلاش را در وجود شما زنده و تازه نگه دارد.
۴- مانند یک قهرمان رفتار کنید
داستان زندگی قهرمانان را بخوانید و رفتار و کردار آنان را سرمشق خود قرار دهید و به سخنان آنان گوش دهید و ببینید که در کار و تلاش آنان چه ویژگی خاصی وجود داشته که سبب موفقیتشان شده است؛ اما همیشه به خاطر داشته باشید که این افراد، همانند ما و سایر افرادند؛ بنابراین، به جای اینکه صرفاً آنان را در مقام رفیعی بنشانید و تحسینشان کنید، اجازه دهید که الهام‌بخش شما باشند.
یادتان باشد که این قهرمانان، فقط افراد نام آور در کارهای خاص نیستند؛ بلکه در کنکور هم، همه ساله افراد زیادی هستند که با وجود سختی‌ها و مشکلات بسیار، می‌توانند رتبه‌های خوب کسب کرده و در رشته‌ها و دانشگاههای خوب ادامه تحصیل دهند؛ داوطلبانی که از روستاها می‌آایند و بدون داشتن جزوه‌ها و کتاب‌های کمک درسی و در کنار کار در مزرعه و … موفق شده و در رشته‌ها و دانشگاههای خوب پذیرفته می‌شوند. همه اینها نشان می‌دهد که هر کاری ممکن و شدنی است و فقط داشتن انرژی، انگیزه و کار و تلاش باعث می‌شود تا شما به هدفی که دوست دارید، دست پیدا کنید.
۵- سختی‌ها را تحمل کنید
بسیاری از داوطلبان، با پیش آمدن کمی سختی در دوره آمادگی برای کنکور، بلافاصله انرژی و انگیزه خود را از دست داده و ناامید می‌شوند؛ مثلاً وقتی با مبحث سختی مواجه می‌شوند و از پس خواندن آن بر نمی‌آیند یا اینکه چندین تست را اشتباه می‌زنند یا در آزمون‌های آزمایشی، رتبه خوبی را کسب نمی‌کنند، بلافاصله ناامید شده و دست از کار و تلاش بر می‌دارند. به یاد داشته باشید که هیچ کاری براحتی به پایان نمی‌رسد و هیچ هدفی به آسانی محقق نمی‌شود، و برای انجام هر کاری باید زحمت کشید و تلاش کرد. شاید دوستان یا همکلاسی‌های شما با زحمت کمتری پیش روند؛ اما یادتان باشد که آنها در زمان دیگری برای یادگیری درسی که شما الان باید آن را بیشتر بخوانید، تلاش کرده و زحمت کشیده‌اند؛ پس به دلیل تنبلی و راحتی، هدف خود را کنار نگذارید و به سختی‌های مسیر فکر نکنید؛ زیرا انجام این کار باعث می‌شود تا شما انرژی و انگیزه خود را از دست بدهید یا با پیش آمدن مشکلات کنار بکشید. حتماً به این موضوع توجه کنید که بیشتر داوطلبان در شرایط شما هستند و تنها شما نیستید که چنین شرایطی را برای موفقیت در کنکور تحمل می‌کنید.
۶- کار سخت‌تر را اول شروع کنید
اغلب، هنگامی که به کارهای روزمره خود فکر می‌کنیم، به نوعی دچار نگرانی می‌شویم که کی و چگونه این همه کار را انجام بدهیم. برای اینکه این موضوع شما را اذیت نکند، از سخت‌ترین کار شروع کنید. هنگامی که سخت‌ترین کار موجود در فهرست را انجام داده و به پایان برسانید، احساس می‌کنید که بار سنگینی را از دوشتان برداشته‌اید؛ در این هنگام است که احساس آرامش بیشتری در وجود‌تان پدیدار می‌شود و بقیه روز، اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت و نگرانی‌های روز‌مره‌تان کاهش پیدا می‌کند.
وقتی برای کنکور آماده می‌شوید، درس‌هایی هستند که فهم و یادگیری آنها برای شما، در مقایسه با سایر دروس، سخت‌تر است. معمولاً این درس‌ها و تست‌های اشتباه در آنها، یکی از عواملی هستند که باعث می‌شوند تا داوطلب احساس کند که مطالعه خوبی ندارد و باید وقت زیادی را برای فراگیری آنها صرف کند، و همین نگرانی باعث می‌شود تا انگیزه و اعتماد به نفس داوطلب، از بین برود. به خاطر داشته باشید که فقط این شما نیستید که چنین مشکلی دارید؛ بلکه همه داوطلبان، حتی قوی‌ترین و زرنگ‌ترین داوطلبان هم، در برخی از مباحث و دروس کنکور دچار مشکل هستند. مهم این نیست که در درس یا دروسی مشکل دارید؛ مهم این است که چه راهکاری را برای رفع مشکل خود باید در پیش گیرید. تصمیم بگیرید که چه کنید؛ اینکه کلاً آن مبحث یا درس را بی‌خیال شوید، از دوستان خود کمک بگیرید یا به کمک جزوه و معلم پیش بروید. هر کدام از این راه حل‌ها و استفاده از آنها باعث می‌شود تا شما همچنان باانگیزه باقی بمانید و خود را تشویق کنید تا با انرژی پیش روید.
۷- برنامه کاری‌تان را به چندین برنامه کوچکتر تبدیل کنید
هنگامی که رسیدن به هدف بزرگی را در دست انجام دارید، آن را به چند بخش کوچکتر تقسیم کنید و سپس با تمرکز روی نخستین بخش کار، فعالیت خود را آغاز کنید، و وقتی این بخش تمام شد، بخش بعدی را آغاز کنید. موفقیت‌های کوچکی که در انجام بخش‌های نخستین به‌دست می‌آورید، انگیزه شما را افزایش می‌دهد و از تمرکز روی کل کار، که ممکن است سبب دلسردی شما شود، جلوگیری می‌کند. اگر این روش را دنبال کنید، خود شما هم از نتیجه‌ای که می‌گیرید، شگفت‌زده خواهید شد.
در کنکور هم همین طور است. برای داوطلبان، فکر کردن به حجم و مقدار دروسی که باید خوانده شود، باعث سلب اعتماد به نفس یا نگرانی می‌شود؛ اما به خاطر داشته باشید که قرار نیست همه این دروس را در یک مدت کوتاه و زمان کم بخوانید؛ بلکه قرار است که در یک فرصت چند ماهه، این کار را به اتمام برسانید. بهترین راهکار برای مطالعه این حجم از دروس، یک برنامه‌ریزی خوب بلند مدت است. بارها ما در مقالات این هفته نامه درباره لزوم تدوین یک برنامه‌ریزی خوب با شما صحبت کرده‌ایم. یکی از مشخصه‌های یک برنامه‌ریزی خوب آن است که شما حتماً مطالعه خود را به مطالعه روزانه، هفتگی و ماهیانه تقسیم کنید؛ آن گاه خواهید دید که چگونه براحتی پیش می‌روید؛ در حالی که مشکل چندانی هم در مطالعه ندارید.
۸- استراحت کنید
بیشتر داوطلبان عزیز فکر می‌کنند که کنکور، یعنی صرفاً مطالعه، و در طی این دوره نباید هیچ کار دیگری انجام داد؛ اما باید به خاطر داشت که مطالعه و درس خواندن، اگر استراحتی در کنار آن نباشد، سطح یادگیری را پایین می‌آورد؛ پس باید بعد از هر ۴۵ یا ۵۰ دقیقه مطالعه ۱۰ الی ۱۵ دقیقه استراحت کنید. اگر از مطالعه یک درس خسته شدید سراغ مطالعه درسی متفاوت بروید و در مکانی به جز مکان استراحت خود مطالعه کنید. همچنین در محلی با هوای مطبوع و نور کافی درس بخوانید. هر کدام از ما در بازه‌ای از روز سرحال‌تر هستیم. بعضی‌ها شب زنده‌دار و بعضی‌ها سحرخیز هستند. تمرکز اصلی مطالعه خود را در بازه‌ای قرار دهید که در آن بازه احساس بهتری دارید. ورزش روزانه و هر عامل دیگری را که بتواند بر روحیه شما اثر مثبت بگذارد، در برنامه خود جای دهید.
۹- ذهنتان را آزاد کنید
ناامیدی و استرس می‌تواند تاثیر عمیقی روی ما داشته باشد و باعث می‌شود زمانی که تحت فشار هستیم دچار اشتباهاتی شویم. اگر صبح یا بعد از ظهر شلوغی داشته‌اید، زمانی را به خودتان اختصاص دهید و بیرون از اتاق مطالعه خود بروید. می‌توانید چند قدم پیاده روی کنید یا به آشپزخانه رفته و برای خود یک خوردنی تهیه کنید. انجام این کارها باعث می‌شوند که دوباره تمرکز خود را به دست آورید.
گاهی ممکن است که فکر کنکور و بایدها و نبایدهای آن، ذهن شما را بسختی مشغول کند. ممکن است که حق با شما باشد و فکر کردن به اینکه چه کاری را باید انجام دهید و چه برنامه‌ای برای موفقیت در کنکور داشته باشید، لازم باشد؛ اما لازم نیست که پیوسته نگران باشید و برای آنچه که اتفاق نیفتاده است غصه بخورید. این کار باعث می‌شود تا انرژی و توان شما تحلیل رفته و کار چندانی از پیش نبرید. به خاطر داشته باشید که کنکور، آزمونی نیست که صرفاً از شما گرفته می‌شود؛ بلکه آزمونی است که همه در مقایسه با یکدیگر سنجیده می‌شوند. این نکته را مسلّم بدانید که مباحثی که برای شما مشکل است، برای بیشتر داوطلبان دیگر هم مشکل است و بیشتر داوطلبان مجبور هستند که این مباحث را در شرایط زمانی شبیه شما یاد بگیرند؛ پس وقتی فکر بدی ذهن شما را آشفته کرد، با خود بگویید که دیگران هم کم و بیش در شرایطی شبیه شرایط من هستند و فقط تلاش و کوشش هر فرد است که مرا از دیگران متمایز می‌کند؛ بنابراین، به جای فکر کردن به آنچه که هنوز اتفاق نیفتاده است، باید با انگیزه و پر انرژی و با توان مثال زدنی پیش بروم.
۱۰-محل کارتان را تمیز نگه دارید
یکی از کارهایی که توان و انرژی هر فردی را در زمان مطالعه می‌گیرد، این است که اطراف او به هم ریخته و کثیف باشد. یک میز کار شلوغ و درهم برهم، به نوبه خود می‌تواند روی سطوح انگیزه‌تان تاثیر منفی بگذارد؛ بنابراین، همه تلاش خود را برای مرتب نگه داشتن وسایل دور و برتان به کار بندید. با انجام این کار، باعث می‌شوید که وسایل خود را همیشه در دسترس داشته باشید و آنها راحت پیدا کنید. همچنین می‌توانید باعث بالابردن بهره‌وری‌تان در نتیجه کاهش زمان جست و جوی اشیای خود شوید.
۱۱– با افراد پر انرژی معاشرت کنید
همه ما در محل کار خود افرادی را می‌شناسیم که دارای شور و شوق بی پایان هستند و می‌توانند به جمع، انرژی مثبت تزریق کنند. زمانی که فاقد انگیزه می‌شوید، پیش آنها رفته و با آنها گپ و گفت کوتاهی داشته باشید. بودن در کنار افراد فعال باعث می‌شود که به طور مداوم، کلمات مثبت و انرژی‌زا به سمت شما روانه شوند و واقعاً الهام بخش شما باشند؛ در ضمن حتماً از افرادی که پیوسته انرژی منفی به شما منتقل می‌کنند یا با صحبت‌ها و کارهایشان باعث سلب آرامش و انگیزه شما می‌شوند، نیز در زمان‌هایی که روی هدفی متمرکز هستید، دوری کنید.
