مهروماه

برنامه ریزی نادرست جمعیت تعادل عرضه و تقاضا را در دانشگاه به هم ریخت.

عمده حاشیه‌هایی که اطراف کنکور می‌چرخد، نحوه تاثیر آن در نتیجه قبولی داوطلبان در کنکور است که حتی این آزمون حساس را تا مرز حذف شدن پیش برد، اما بعد از کش و قوس‌های فراوان، بالاخره نتیجه به تاثیر معدل رسید.

امروز کاهش نرخ رشد جمعیت در کشور و پیر شدن افراد جامعه سبب شد تا جمعیت دانش آموزی ایران در سال های اخیر با روند نزولی مواجه شده تعداد داوطلبان کنکور در سه دوره اخیر به طور محسوسی کاهش پیدا کند. اما در مقابل صف کنکور این بار به دوره های ارشد و دکتری رسید که در آن بخش ها با تراکم جمعیت متقاضیان ورود به دانشگاه مواجه هستیم.

با وجود این کاهش همچنان روند تقاضا برای ورود به آموزش عالی وجود دارد که در مقابل نیز آموزش عالی توانسته با افزایش ظرفیت به بخش عمده ای از تقاضاها پاسخ دهد، تا جایی که در برخی از رشته ها، پذیرش بدون آزمون و تنها بر اساس سوابق تحصیلی امکان پذیر شده، اما در گروه ریاضی و فنی در سه سال اخیر تعداد متقاضیان با تعداد صندلی های دانشگاهها برابر یا کمتر بوده است.

در آخرین تصمیم نیز شورای سنجش و پذیرش دانشجو در جلسه‌ای با حضور اعضای این شورا و معاونان حقوقی سه وزارتخانه علوم، آموزش و پرورش و بهداشت، در جهت اجرای رای کنکوری دیوان عدالت اداری که به موضوع حذف تاثیر «قطعی» سوابق تحصیلی در کنکور اختصاص داشت، وزارت آموزش و پرورش را موظف کرد که نمره سه سال آخر متوسطه را که به صورت نهایی، کشوری و مطابق با قانون سنجش و پذیرش است را باید به سازمان سنجش ارسال کند.

هر چند که این ماجرا هنوز تمام نشده اما نتیجه نهایی به جلسه بعدی با حضور سه وزیر آموزش پرورش، علوم و بهداشت موکول شد تا یک رایزنی با رییس قوه قضائیه، رییس مجلس و رییس دیوان عدالت اداری داشته باشند و در نهایت نحوه اجرای این مصوبه دیوان را روشن‌تر پیش ببرند. اینها اما همه اخبار حواشی و فعل و انفعالاتی است که سال‌ها برای کنکوری‌ها بیش از هر چیز مشکل‌آفرین و استرس‌زا بوده است. اما آمار و ارقام از برگزاری آزمون کارشناسی ارشد 95، معتبرترین گزارشگر از وضعیت آن است.

بر همین اساس، آمار و ارقام آزمون‌های کارشناسی ارشد سال‌های 91 تا 95 را مورد بررسی قرار دادیم تا ابعاد دقیق تری از ابهامات پیرامون این ماراتن حساس علمی کشور روشن شود.

کاهش تعداد دانش آموزان در مقطع پیش دانشگاهی
حسین توکلی مشاور عالی سازمان سنجش آموزش کشور در آزمون سراسری سال ۹۳ تعداد یک میلیون و ۳۱ هزار و ۳۲۲ نفر ثبت نام کردند که از این تعداد ۵۹٫۰۴ درصد داوطلبان را زنان و ۴۰٫۹۶ درصد داوطلبان را مردان تشکیل دادند.

به گفته توکلی آمار ثبت نام کنندگان نسبت به سال ۹۲ تعداد ۵۲ هزار و ۲۴۹ نفر کمتر شده بود. این تعداد نسبت به سال ۹۱ ، تعداد ۳۴ هزار و ۹۵۲ نفر، نسبت به سال ۹۰ ، تعداد ۱۰۱ هزار و ۶۵۸ نفر و نسبت به سال ۸۹ ، تعداد ۲۵۵ هزار و ۴۹۱ نفر کمتر است.

بر اساس آماری که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده است، مجموع دانش آموزان دختر و پسر که در دوره متوسطه در سال تحصیلی ۸۸ – ۸۷ تحصیل می کرده اند و به نوعی ورودی سال ۸۹ دانشگاه ها محسوب می شدند، ۳ میلیون و ۵۱۰ هزار و ۱۸۰ دانش آموز بوده است. در همین سال تعداد یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۸۱۳ متقاضی کنکور سراسری ۸۹ بوده اند. البته در آمار متقاضیان کنکور همه افراد از میان دانش آموزان نیستند و افراد دیگری هم شرکت می کنند.

به همین ترتیب در سال تحصیلی ۸۹ – ۸۸ نیز تعداد ۳ میلیون و ۲۵۹ هزار و ۶۵۹ دانش آموز تحصیل می کردند که نسبت به سال قبل از آن حدود ۳۰۰ هزار نفر کاهش نشان می دهد در این سال هم تعداد متقاضیان کنکور سراسری به یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۹۸۰ نفر کاهش پیدا می کند.

با توجه به آمار کاهشی که وجود دارد می بینیم که در سال تحصیلی ۹۰ – ۸۹ نیز تعداد ۳ میلیون و ۳۸ هزار و ۸۴۷ دانش آموز تحصیل می کردند و در این سال هم تعداد متقاضیان کنکور سراسری یک میلیون و ۶۶ هزار و ۲۷۴ نفر است .

در سال تحصیلی ۹۱ –۹۰ نیز تعداد دانش آموزان به  ۲میلیون و ۹۵۷ هزار و ۳۲۸ دانش آموز کاهش می یابد و به همین ترتیب تعداد متقاضیان کنکور سراسری نیز به یک میلیون و ۸۳ هزار و ۵۷۱ نفر کاهش می یابد و با وجود اینکه در سال تحصیلی ۹۲ – ۹۱ به دلیل تغییر نظام آموزشی تعداد دانش آموزان در یک تغییر قابل توجه به ۳ میلیون و ۲۷۸ هزار و ۳۶ نفر می رسد اما در این سال همچنان با روند کاهشی در میان متقاضیان کنکور مواجه هستیم که در این سال تعداد یک میلیون و ۳۱ هزار و ۳۲۲ نفر متقاضی کنکور شدند.

این روند کاهشی یادآوری می کند که یکی از عوامل کاهش تعداد متقاضیان کنکور سراسری و آموزش عالی، کاهش تعداد دانش آموزان مقطع متوسط است که عمده متقاضیان کنکور را تشکیل می دهند.

اما با وجود متوسط رشد ۱٫۲۹ درصدی جمعیت کشور در سال های ۸۵ تا ۹۰ می بینیم که تعداد دانشجویان کشور با احتساب مراکز آموزش عالی دولتی و دانشگاه آزاد بدون پیام نور و غیرانتفاعی ها در سال های ۸۹ تا ۹۱ از تعداد ۲ میلیون و ۷۸ هزار و ۷۱۸ نفر در سال ۸۹ به تعداد دو میلیون و ۲۵۶ و ۶۰۲ نفر در سال ۹۰ افزایش یافته و این تعداد به دو میلیون و ۲۹۹ هزار و ۸۵۸ در سال ۹۱ افزایش یافته است.

200 هزار صندلی خالی دانشگاه آزاد
سید مجتبی علوی فاضل رییس مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد گفت: امسال ظرفیت نهایی پذیرش در دوره‌های کاردانی و کارشناسی رشته‌های بدون آزمون دانشگاه آزاد حدود 820 هزار نفر است.

وی افزود: تعداد متقاضیان در مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته‌های بدون آزمون نیز حدود 450 هزار نفر است، بنابراین بیش از 350 هزار صندلی خالی در این رشته‌ها خواهیم داشت.

علوی فاضل در بخش دیگری از مصاحبه گفت: ظرفیت پذیرش در رشته‌های با آزمون (پرمتقاضی) 50 هزار نفر است؛ برای مثال بیش از 500 هزار متقاضی در رشته‌های پزشکی داریم که فقط 2 هزار نفر پذیرفته می‌شوند.

رییس مرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد گفت: مجموعه ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در رشته‌های کاردانی و کارشناسی حدود یک میلیون نفر است که 30 درصد آن خالی است.

علوی فاضل افزود: امسال رشته‌هایی که از طریق کنکور سراسری پذیرش می‌شوند شامل رشته‌های پزشکی، داروسازی،‌دندانپزشکی، دامپزشکی و برخی رشته‌های مهندسی و علوم انسانی در تهران و مراکز استان‌ها است که البته در این رشته‌ها صندلی خالی نداریم.

وی گفت: کمتر از چهار درصد رشته‌های این دانشگاه با آزمون است و حدود 96 درصد رشته‌های دانشگاه آزاد بدون آزمون است.

صندلی‌های خالی دانشگاه‌های غیرانتفاعی
علی آهون‌منش دبیر اتحادیه دانشگاه‌های غیرانتفاعی با بیان اینکه بدون شک بزرگترین مسئله و بیشترین مشکل دانشگاه‌های غیرانتفاعی، کاهش تعداد داوطلبان ورود به این دانشگاه‌هاست، گفت: بر اساس آمار وزارت علوم، 70 درصد ظرفیت‌ دانشگاه‌های غیرانتفاعی خالی مانده اما بر اساس آماری که ما داریم، وضعیت از این هم بدتر است.

وی افزود: بر اساس آمار ما، در رشته‌های مقطع کاردانی 90 درصد و در مقطع کارشناسی حدود 65 درصد صندلی‌های دانشگاه‌های غیرانتفاعی و غیردولتی خالی است.

دبیر اتحادیه دانشگاه‌های غیرانتفاعی با بیان اینکه وزارت علوم می‌گوید که تعداد جمعیت جوان و فارغ‌التحصیلان دبیرستان‌ها کم شده است، اظهار کرد: این می‌تواند بخشی از حقیقت صندلی‌های خالی دانشگاه‌های غیرانتفاعی باشد، نه همه آن؛ زیرا دلیلش این است که 60 درصد از داوطلبان قبول شده ورود به دانشگاه را به دانشگاه پیام‌نور می‌دهند.

آهون‌منش با بیان اینکه پیام‌نور بر اساس اساسنامه‌اش نمی‌تواند دانشجوی حضوری به جز در مقطع دکتری داشته باشد، تصریح کرد: دولت گذشته برای جلوگیری از توسعه دانشگاه آزاد اسلامی به دلیل مشکلاتی که داشت، در طول دو سال حدود 300 درصد ظرفیت دانشگاه‌ پیام‌نور را رشد داد، به عبارت دیگر تعداد دانشجویان دانشگاه پیام‌نور از 320 هزار نفر به یک میلیون و 200 هزار نفر در طی دو سال رسید.

وی با انتقاد از نحوه پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی، اظهار کرد: دانشگاه آزاد برای مقاطع کاردانی و کارشناسی اعلام کرده که هر دانشجو بدون کنکور می‌تواند در دانشگاه ثبت‌نام کند، در حالی که برای غیرانتفاعی‌ها حتما باید از طریق کنکور اقدام شود. در عین حال دانشگاه پیام‌نور نیز دوره‌های فراگیر را دارد.

آهون‌منش با اشاره به رشد بی‌رویه تعداد و ظرفیت مراکز آموزش عالی در سال‌های گذشته، اظهار کرد: تعداد غیرانتفاعی‌ها از سال 84 تاکنون از عدد 50 به 354 دانشگاه رسیده که ما این موضوع را نیز گوشزد می‌کردیم اما کسی گوش نکرد.

صندلی‌های خالی امروز ثمره رشد سال‌های قبل
دراین راستا همچنین عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با بیان اینکه دانشگاه‌های در آستانه تعطیلی، تغییر کاربری دهند، گفت:در شرایط کنونی دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی با کرسی‌های خالی زیادی مواجه‌اند که آنها را در خطر تعطیلی قرار داده است و این مشکل نتیجه رشد بی‌رویه و قارچ‌گونه سال‌های گذشته در جهت تأسیس دانشگاه است.

وی تصریح کرد: اتفاقی که طی دو سه سال اخیر افتاده، حاکی از روند نابسامان تخلیه دانشگاه ها از دانشجویان و شکل گیری پدیده صندلی های خالی در فضای دانشگاه هاست. رقابت ناسالم بین دانشگاه ها علی الخصوص بین دو مجموعه دانشگاه های پیام نور و آزاد، عامل اصلی این تنش است.

سلطانی فر بیان کرد: متاسفانه این رقابت ناسالم چند قربانی دارد، اول سطح علمی دانشگاه هاست به دلیل گسترش دانشجو به شدت پایین آمده، دومین قربانی، خالی شدن صندلی های دانشگاهی است که طی چند سال آینده، باعث می شود به ترتیب دانشگاه های پیام نور، آزاد و علمی کاربردی در بسیاری از مقاطع و رشته ها به سمت تعطیلی کامل برود و سومین پیامد نیز بی توجهی به نام و شان دانشگاه در جامعه است.

وی افزود: در سالهای قبل از انقلاب، ما خودکشی در پیش از ورود افراد به فضای دانشگاهی را داشتیم اما امروز متاسفانه این پدیده تبدیل به بی ارزش شدن فضای دانشگاهی و جو دانشگاهی شده است.

این مدرس دانشگاه یادآورشد: تنها راهکار برای متوقف کردن این پدیده، تصمیم گیری کلان از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. شورای عالی انقلاب فرهنگی باید طبق برنامه ریزی و صدور دستورالعملهای شدید اللحن و لازم الاجرا، کلیه دانشگاه ها را در کلیه مقاطع موظف کند که تعداد دانشجویان خود را از سال آینده به نصف کاهش دهند تا دست کم مرگ دانشگاه ها به تاخیر بیفتد.

گفتنی است در اثر ابلاغ سیاست های نادرست جمعیتی کشور بین سال های 60 تا 70، تصمیمات نادرست وزارت علوم در برهه ای از زمان و افزایش یکباره مراکز آموزش عالی غیر دولتی با هدف بالا بردن سطح سواد فرزندان و البته پرکردن خزانه دانشگاه ها اقدام به افزایش بی رویه ظرفیت های شان کردندکه همین امر با توجه کاهش جمعیت دانش آموزی منجر به خالی ماندن بسیاری از صندلی های دانشگاه های کشور شد.