مهروماه

یکی از شهرهای قدیمی غرب ایران و در منطقه کوهستانی زاگرس قرار دارد. بروجرد را در لهجه بروجردی وُوری یرد vūriyerd و در لُری وُروگرد vorūgerd می‌نامند. شهرستان بروجرد در شمال شرقی استان لرستان واقع شده و از شمال به شهرستانهای ملایر و نهاوند در استان همدان، از شرق به سربند اراک در استان مرکزی، از جنوب به درود و از غرب به خرم آباد و الشتر در استان لرستان محدود می شود.

بام بروجرد

امام زاده‌جعفر

سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند.

یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد. در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده‌است مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد. روحبخشان در کتاب «جغرافیای تاریخی بروجرد» بیش از سی مورد از صورتهای مختلف نام این شهر را به تفصیل ذکر نموده است.

امام زاده‌جعفر

امروزه بروجرد با نامهای وُوری یرد vūriyerd (گویش بروجرد)، وُروگرد vorūgerd (لری)، بُروگرد borūgerd(روستایی و نیز در نوشته‌های پارسی سره) و بروجرد borūjerd (نام رسمی) آن شناخته می‌شود. لقب این شهر در گذشته «دار السرور» بوده‌است که نشان از طبیعت و محیط دلپذیر و مردم خوش مشرب آن داشته‌است. در دهه‌های اخیر لقب‌های «شهر سبز»، «زادگاه فرزانگان» و «پاریس کوچولو» نیز از سوی مردم مختلف برای بروجرد به کار گرفته شده‌است.

خانه تاریخی کمال‌الدین طباطبایی

 پیشینه:

شواهد و اشارات تاریخی حاکی است که بروجرد از شهرهای قبل از اسلام بوده و دلایل زبانشناسی نیز واژه بروجرد را با ترکیب دو جزء برو + گرد موجودیت این شهر را به پیش از اسلام میرساند زیرا که گرد در زبانهای قدیمی ایران به معنای شهر میباشد.

بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به منوچهر از سلسله پیشدادیان نسبت می‌دهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران ساسانیان موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بوده‌است.

در گذشته بروجرد از شهرهای آباد و مهم بوده و گاه فرمان‌داری جداگانه و گاه مرکز استان لرستان و خوزستان بوده است.

تپه چغا

وضعیت طبیعی:

موقعیت جغرافیایی:
شهر بروجرد بر کوهپایه‌های زاگرس و در دشت سیلاخور قرار گرفته و از سه جهت شرق، شمال و غرب به کوه ختم می‌شود. کوه گرین ۳۶۲۳ با متر در غرب بروجرد و کوه میش پرور ۳۵۰۰ با متر در جنوب غربی بروجرد قرار دارد. تنها در جهت جنوب و جنوب شرقی است که دشت وسیع سیلاخور قرار گرفته‌است. این شهر و مناطق پیرامون آن به دلیل قرار گیری بر روی گسل سراسری زاگرس، زلزله خیز هستند.

بازار بزرگ بروجرد

بروجرد بر سر راه تهران - خوزستان قرار گرفته و دارای موقعیت ممتاز ارتباطی است. همچنین راه کرمانشاه - اصفهان از بروجرد می‌گذرد. بروجرد با اراک ۱۱۰،۱۰۰، با اصفهان ۳۵۰، با تهران ۳۷۸ کیلومتر، همدان ۱۴۰ کیلومتر، اهواز ۴۵۰ کیلومتر و با کرمانشاه ۲۸۰ کیلومتر فاصله دارد. بروجرد به خاطر مردم خوش مشرب و طبیعت زیبایش گردشگران زیادی را پذیراست و در گذشته به دار السرور شهرت داشته‌است.

در فاصله نزدیک به ۴۰ کیلومتری بروجرد آخرین بنای قبل از اسلام و امپراتوری ساسانیان بنام قلعه یزدگرد احداث شده‌است که برقله کوه و از سنگ لاشه وبدون ملات بنا شده، و از شواهد وظواهر پیداست قله به سرعت بنا شده و محل آماده سازی و تجدید قوا برای نبرد قادسیه در نزدیکی نهاوند که آخرین جنگ پیش از اسلام برای ایرانیان بوده.

پارک سماور

امام زاده جعفر

آب و هوا:
بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانهای پر برف و سرد و تابستانهای معتدل است. تعداد روزهای یخبندان در برخی از نقاط این ناحیه به بیش از ۷۰ روز می‌رسد. بیشترین درجه حرارت در تابستان‌ها ۳۸ درجه و کم‌ترین آن در زمستان‌ ۱۸ درجه زیر صفر برآورد شده‌است.

میزان باران سالیانه شهرستان بروجرد حدود ۵۰۰ میلی‌متر است که بیشتر در فصل بهار انجام می‌گیرد و میانگین دمای سالانه ۱۴/۶ است. در زمستان بارشها بیشتر به صورت برف است.[۶].

بروجرد دارای بهارهای معتدل و دل انگیزی است . موید این مطلب شاه بیت معروف قاآنی است که در باب بهار بروجرد سروده است:

مسجد سلطانی

«  گر چه سپاهان بهشت روی زمین است ، لیک نیرزد به یک بهار بروجرد »

گویش:
لهجه بروجردی لهجه‌ای است که مردم منطقه بروجرد در استان لرستان ایران و نواحی مجاور آن با آن صحبت می‌کنند. تفاوت‌های آن با فارسی معیار به گونه‌ای است که می‌توان آن را یک گویش جدا نیز به‌شمار آورد.

پارک سماور

در مجموع گویش مردمان نواحی بروجرد و ازنا نسبت به دیگر گویشهای رایج در لرستان پیوند و نزدیکی بیشتری با فارسی معیار دارند و از زبان دیگر مناطق لرستان متمایزند، به گونه‌ای که می‌توان آنها را گویشهای فارسی محلی نامید. گویش فارسی رایج در نواحی ملایر و تویسرکان در استان همدان، و نیز اراک و سربند در استان مرکزی با اختلاف بسیار ناچیز تقریباً مشابه گویش بروجردی است.
 

ورودی زیبای امام‌زاده‌جعفر بروجرد

جمعیت:
شهرستان بروجرد در سال ۱۳۸۵ جمعیتی برابر با310000 نفر داشته‌است که حدود ٣٠ درصد آن را ساکنین نقاط روستایی تشکیل می دهند. علت کم بودن درصد روستانشینان کوچک شدن بیش از حد مساحت شهرستان در اثر تقسیمات کشوری است بگونه ای که تعادل طبیعی جمعیت شهری و روستایی در بروجرد بر خلاف سایر مناطق استان شده است. با آنکه مساحت شهرستان بروجرد کمتر از ۶ درصد خاک لرستان است جمعیت آن بیش از ۲۰ درصد جمعیت کل لرستان را شامل می شود. تعداد مردان و زنان در شهرستان بروجرد تقریباً مساوی است. تعداد خانوارهای این شهر در همین سال ۵۹٫۴۳۱ خانواده بوده‌است .جمعیت این شهر در سالهای ۱۳۶۵، ۱۳۷۰ و ۱۳۷۵ به ترتیب ۱۸۶، ۲۰۱ و ۲۱۷ هزار نفر بوده‌است .

پارک فدک

بافت قدیمی بروجرد:

بافت معماری قدیم بروجرد که آخرین بار در دوران قاجاریه ساماندهی شده بسیار زیبا بوده و نمونه‌هایی از آن هنوز باقی است.

هسته اولیه این شهر شامل چند کوی و محله بزرگ مانند بروا، صوفیان و دانگه بوده‌است و بازارها، مسجدها و خانه‌های مجللی در آن وجود داشته‌است.

بروجرد در طول تاریخ همواره محصور به حصاری بزرگ بوده‌است که اطراف آن نیز خندقی قرار داشته‌است. آخرین بار قلعه بروجرد به دستور حسام السلطنه قاجار بازسازی شد.