مهروماه

پیدایش و ساخت
درباره شهرهای ایران در پیش از اسلام، اطلاعات بسیار اندك است. با این وجود با بررسی منابع نوشتاری می بینیم كه اولین بار « ابن بلخی » در كتاب « فارسنامه » كه بین سالهای 500 تا 510 هـ . ق تألیف كرده است ، به بانی جهرم اشاره می كند و درمعرفی بهمن بن اسفندیار می نویسد :
« ... و شهر فسا از پارس و شهری كی (كه) آن را بشكان گویند و جهرم و آن اعمال بهمن بنا كرد ... »
پس از وی ، نویسندگان و مؤلفان كتب « نزهه القلوب » (ص135) ، زینت المجالس (ص759) ، مرأت البلدان (ص2309) جلد دوم كتاب جغرافیا و انسانی كشور (287ص) جلد هفتم جغرافیا ارتش (333ص) و ... با صحه گذاری براین موضوع ، متفقاً آورده اند كه :
« بهمن اسفندیار همان اردشیر دراز دست پنجمین پادشاه هخامنشی و یا به عبارتی اردشیر اول پسر خشایار شاه است كه در سال 424 قبل از میلاد به پادشاهی رسید و تا 464 پیش از میلاد پادشاهی كرد.»
براین اساس بانی جهرم ، اردشیر اول هخامنشی است و شهر جهرم در فاصله سالهای 464 – 424 قبل از میلاد ساخته شده است. پس جهرم یكی از كهن ترین مراكز تمدن بشری در جنوب ایران است.
وجه تسمیه جهرم
در باره وجه تسمیه جهرم ، سه نظریه وجود دارد:
1. محقق كتاب « شهرها و دهات ایران » با شرح مفصلی نتیجه می گیرد كه « جهرم » به معنای جایگاه و مكان گرم است.
2. به استناد نام جهرم در كارنامه اردشیر بابكان كه به خط پهلوی « زرهم » نوشته شده است ، بعضی جهرم را به معنای « خانه سبز » و یا « جایگاه سبز » دانسته اند.
3. برخی نیز معتقدند ، « جهرم » در ابتدا « گهرم » یا « گهرام » بوده و از نام پهلوانی اساطیری گرفته شده است.
برای بررسی سوابق تاریخی ، می توان جهرم را به دو دوره الف) قبل از اسلام ب) بعد از اسلام تقسیم کرد.
الف : قبل از اسلام
استان فارس خاستگاه تمدن دو امپراتوری بزرگ هخامنشی و ساسانی بوده و بخشی از عمران و آبادی بلاد فارس به این دوران برمی گردد، بررسی ساختار وجایگاه تاریخی شهرستان جهرم دراین مقاطع بسیار بااهمیت و باارزش است. اسناد و آثارتاریخی گویای آنست كه جهرم در دوره هخامنشی تاسیس می شود و دردوره ساسانیان اوج می گیرد و گسترش پیدا می کند.
آثار به جا مانده از آن دوران مانند قلعه گبری ،چهار تاق ها و وجود بزرگانی مانند بهرام چوبین وخواهرش کردیه ( همسراردشیر بابکان)، باربد ، مهرک ، تباک ، لنبک وجاماسب حکیم که در این محدوده ساکن بوده اند بیانگر اهمیت این منطقه در دوران ساسانی است ونشانگر آنست که جهرم همواره مورد توجه حاكمان و مردمان بوده و نقش والا و تأثیرگذاری در منطقه داشته است. در فارسنامه ابن بلخی بعنوان یکی از قدیمی ترین مستندات نوشتاری به صراحت آمده است :
« ... درروزگارملوك فارس (پادشاهان ساسانی) جهرم در جمله مواجب ولیعهد نهاده بودند.چنانكه هر كس ولیعهد شدی جهرم او را بودی ... » و درصفحه 117 فارسنامه هم درج است که :« مالیات جهرم در آل بویه ،حقوق ولیعهد شدی.»
از نوشته حمد اله مستوفی در نزهه القلوب هم بر می آیدکه ” جهرم در بین شهر های فارس از موقعیت سوق الجیشی برخوردار بوده و به صورت دژی مستحکم در آخرین موضع حفاظتی حکومت ها قرار داشته است. وی برای تایید گفته خود به وجود قلعه های گبری که بقایای آن هنوز دردامنه کوه های جهرم باقی است، استناد می کند.
افزون بر اینها ، در« شاهنامه فردوسی » هفده بار از جهرم اسم آورده شده وحكیم ابوالقاسم فردوسی با ذكرحكایاتی برآبادانی و نقش تاثیرگذارجهرم در آن دوران تأكید می كند. بر فرض مثال درحكایت « جنگ دارا با اسكندر » می سراید :
جهاندار دارا به جهرم رسید كه آن جا بدی گنج ها را كلید
همه مهتـران پیشواز آمدند پر از درد و گرم و گداز آمدند
ز جهرم بیامد به شهر سطخر كـه آزادگان را بـدان مفتخر
این اشعار بیانگر آنست كه جهرم در زمان داریوش سوم آخرین پادشاه هخامنشیان موقعیت سوق الجیشی و با ارزشی داشته و دژ مطمئنی بوده است ودرجایی دیگر در تأیید گفته « ابن بلخی » می سراید :
ز جهرم فرخ زاد را خواندند بدان تخت شاهیش بنشاندند
اشعار دیگر شاهنامه نیز از آبادانی جهرم در دوره هخامنشی و ساسانی حکایت می کند . ازآنجاكه حماسه سرای بزرگ ایران برای نقل حوادث تاریخی و تشریح موقعیت های جغرافیایی از« خدای نامك » و«کتاب اردشیر بابکان » و دیگر کتب و رسائل آن زمان بهره جسته و صحت وقایع تاریخی شاهنامه به تأیید پژوهشگران رسیده است، معلوم می شود كه نوشته « ابن بلخی » صحیح است و جهرم اقامتگاه خوب و مناسبی برای شاهزادگان بوده است.
ب) جهرم بعد از اسلام :
با یک بررسی اجمالی درمتون فارسی وعربی قریب به 60 فتح نامه از لشکر اسلام به چشم می خورد که متاسفانه اکثر آنها از بین رفته است. ازاین رو شرح مستندی از کم وکیف حمله اعراب به جهرم دردست نیست. ولیکن آنگونه که درکتاب « فتوح البلدان » اثر احمدبن یحیی البلاذری وکتاب فارسنامه ابن بلخی آمده است: فتح جهرم درسال بیستم هجری بدست عثمان بن ابی العاص ثقفی اتفاق افتاده است ولی ابن اثیر تاریخ فتح جهرم را درسال 23 هجری توسط ساریه بن زنیم می داند .
دراین منابع آمده است که عمربن الخطاب قشونی را بفرماندهی عثمان بن ابی العاصی مامور حمله به داراب ، فسا و جهرم می کند. پس از چند بار حمله ، موفق می شود با تصرف بوشهر از مسیر دشتستان ،خنج و افزر به طرف جهرم حرکت کند. در آن زمان قشون فارس که به فرمان هربذ دامادیزدگرد آخرین پادشاه ساسانی درجهرم قرارگاه زده بودند برای جلوگیری از پیشروی اعراب به سمت کارزین حرکت می کند ولی درآنجا شکست خورده و اعراب به سمت جهرم حرکت کرده و نهایتا پس از محاصره ودر گیری جهرم را فتح می کنند. بعضی بر این عقیده اند که محل این در گیری در سمت غرب جهرم که امروزه به دره شهدا مشهوراست و بقعه ای نیز به همین نام وجود دارد، بوده است.
... با حاکمیت اعراب سالیان دراز عمال بنی امیه که در ظلم و شقاوت بی نظیر بودند، سیطره حکومت را بر فارس گستراندند و شهرهای فارس از جمله جهرم رو به ویرانی نهاد. اکثر حکام عرب از خاندان حجاج بن یوسف ثقفی بودند که در ستمگری و شقاوت نظیر نداشتند. به رغم همه ستمگری ها و بیدادهای حاکمان جور، مردم پاک طینت و موحد جهرم پس از آشنایی با معارف اصیل اسلام و فرهنگ غنی اهل بیت (ع) نیک اندیشی خود رادر دینداری و خداپرستی به اثبات رساندند و با تمسک به ولایت علی ابن ابیطالب (ع) سعادت خود را تضمین کردند.
واقعیت آنست که جهرم در مقاطع مختلف تاریخی فراز و فرودهای بسیاری را تحمل نموده است اما در هر مقطعی نقش اساسی خود را خوب ایفا نموده است .
جهرم در دوران معاصر
تاریخ معاصرایران با انقلاب مشروطه شروع می‌شود و تا سرنگونی سلسله پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی ادامه می یابد. براین پایه، تاریخ معاصر ایران به بخش‌هایی زیر تقسیم می شود:
• جنبش مشروطه ایران
• کودتای ۱۲۹۹
• سلطنت پهلوی
• نهضت ملی‌شدن نفت
• کودتای ۲۸ مرداد
• انقلاب اسلامی ایران
• با بررسی این مقطع، می بینیم که در تمامی این فراز و فرودها، جهرم همواره نقش روشن و شفافی داشته است و درظلم ستیزی علمدار مبارزه و مقاومت بوده است.

نقش جهرم در جنبش تنباکو و انقلاب مشروطیت ، جریان ملی شدن صنعت نفت و قیام 15 خرداد :
در نهضت تنباکو که از آن بعنوان مقدمه انقلاب مشروطه یاد می شود، مردم جهرم نقش مهمی را ایفا نمودند. آنچه از این مقطع تاریخی نقل شده است، حاکی از پیوند آگاهانه مردم و علما این دیار در حمایت از فتوای ضد استعماری تحریم تنباکو است.
در سایت مرکز اسناد ایران آمده است : جهرم از مراکز عمده کشت تنباکو در ایران بوده است، مردم جهرم با شنیدن فتوای میرزای بزرگ و خبر تحریم خرید و فروش و استعمال تنباکو، پرچم مبارزه بر علیه انحصار فروش تنباکو را برافراشتند و ضمن ممانعت از ورود نمایندگان کمپانی رژی به جهرم ، از فروش تنباکو خودداری نمودند و جنبش ضد رژی را پس از تهران و تبریز بوجود آوردند و تأثیر مثبتی در حوادث مشروطیت و تحولات پس از آن بجای گذاشتند.
با نگاهی به سوابق ومستندات تاریخی جریان ملی شدن صنعت نفت و قیام پانزده خرداد ، می بینم که مساجد و اماکن مذهبی جهرم ، همواره کانون بیداری و مقاومت و اعتراض در برابر ستم و خشونت حکام بوده و روحانیت بیدار با برخورداری از مقبولیت و حمایت مردمی محور این جریانات بوده اند. اسنادمراوده ونامه های برخی از علمای جهرم با ایت اله کاشانی در جریان ملی شدن صنعت نفت و کفن پوشی مردم جهرم در قیام 15 خرداد، سند گویایی بر نقش تاثیر گذار جهرم در جریانات سیاسی معاصر است.
جهرم در انقلاب اسلامی :
نام جهرم در اسناد و مدارک مرکز اسناد انقلاب اسلامی بعنوان یکی از شهرهای پیشرو در مبارزه با رژیم ستم شاهی پهلوی و همراهی با نهضت حضرت امام خمینی (ره) آمده است.
با بررسی «مجموعه صحیفه نور» در می یابیم که حضرت امام خمینی (ره) از سال 1342 تا پایان عمر مبارکشان ، 18 بار در سخنرانیها و پیامها از جهرم به نیکی یاد کرده اند. لذت این تحقیق آنگاه دو چندان می شود که بدانیم اظهار اینهمه لطف تنها محدود به چند شهر از قبیل تهران ، قم ، مشهد و ... است.
با رجوع به کتاب ارزشمند «شرح اسم» زندگینامه و خاطرات رهبر معظم انقلاب و کتب خاطرات سیاسی حضرات آقایان ناطق نوری ، محمد رضا مهدوی کنی ، سید محمود دعایی ، محسن رفیق دوست ، علی محمد بشارتی ، عزت شاهی و ... و خانم مرضیه دباغ به خدمات مردم و فعالان سیاسی این سامان به انقلاب و نظام جمهوری اسلامی بیشتر آشنا خواهیم شد.
به فرمایش رهبر فرزانه انقلاب در دیدار با مداحان و شاعران آئینی در سال 90 : « نوحه هایی که در اوایل انقلاب در یزد و جهرم خوانده می شد ، بعضاً به اندازه ده تا منبر تأثیرگذار بود.»
ممانعت مردم از ورود شاه به این شهر و برقراری حکومت نظامی و ترور فرماندار نظامی وقت ، تظاهرات مردم جهرم در چهلم شهدای تبریز و ... از حوادث افتخار آمیزی است که هر کدام برگ زرینی بر تاریخ انقلاب اسلامی است که گوشه هایی از این خدمات در کتاب « مجموعه مقالات همایش ملی جهرم و انقلاب اسلامی» آمده است.
تقدیم سه شهید قبل از پیروزی انقلاب و 11 شهید و 14 جانباز در بحبوحه پیروزی انقلاب نشانی ازاین همراهی و فداکاری و تأثیرگذاری است.
اگر بدانیم اولین شهید زن در دوران انقلاب شهیده معصومه زارعیان از جهرم است که در راهپیمایی دهم فروردین 1357 پس از بزرگداشت چهلم شهدای تبریز به شهادت رسید و کوچکترین شهید دوران انقلاب شهید محمد اسدی است که در روز هفدهم محرم مصادف با 27/9/57 در تظاهرات مردم روستای موسویه بخش کردیان جهرم در آغوش مادرش مورد اصابت گلوله قرار گرفت و گلوی نازکش برای انقلاب اسلامی شکافت به اوج دینداری و ایثارگری مردم جهرم بیشتر پی خواهیم برد. خلاصه کلام انکه به تأیید رهبر معظم انقلاب حضرت آیت اله العظمی خامنه ای: « جهرم در انقلاب خوش درخشید.»
حضرت آیت ا... کریمی جهرمی در فرازی از پیامشان به همایش جهرم و انقلاب اسلامی می فرمایند:
... انقلاب عظیم اسلامی چنان در خطه جهرم نفوذ داشت که حتی در ادبیات عزاداری و اشعار سینه زنی مردم این دیار برای سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام نیز جلوه می کرد و نوحه خوانی آنان هم رمزدار بود و با ذکر ابن مرجانه و یزید سخن دل خود را می گفتند. خواننده و شنونده و مجموعه سوگواران ، اسرار درون خود را منتقل می کردند و این ابتکار که با احساسات خاص و شور زائدالوصف آمیخته بود ، شهره شهرها گردید و بعنوان یک حرکت ابتکاری و غرورآفرین در افواه السنه رد و بدل می شد.
آری جهرم شهر راست قامتان مبارز ، سطوط شاه را درهم شکست. جهرم هرچند از نظر جغرافیایی از عاصمه کشور و نقطه مرکزی آن دور است ولی در مبارزه با رژیم استبدادگر خاندان پهلوی پا به پای مرکز مملکت و نیز خاستگاه مبارزه یعنی قم مقدسه حرکت کرد که البته شرایط و ظروف طرفین نسبت را نباید از نظر دور کرد.
آری مردم دیندار و غیور و جوانان قاطع و مقیم این سرزمین در مراحل مقدماتی انقلاب یا به تعبیر دیگر در انقلاب اول و نیز در متن انقلاب و انقلاب حقیقی که منجر به فروپاشی رژیم فاسد شد و همینطور پس از انقلاب ، همواره آمادگی خود را اظهار و اثبات کرده اند و از بذل مال و جان و عزیزان و جگر گوشه های خود دریغ ننموده اند و این افتخار بزرگ برای آنان در تاریخ انقلاب اسلامی ثبت و ضبط است چنانکه عندالله تبارک و تعالی مصداق تجارت با خداوند و مبادله و بیع و شراء با پروردگار بزرگ است و این است گیاه پرباری که به اذن الله تعالی از این بلد طیب و سرزمین پاکیزه روئیده است و البلدالطیب یخرج نباته باذن ربه.
جهرم در دفاع مقدس :
نقش مؤثر و تاریخ ساز جهرم در هشت سال دفاع مقدس ، افتخاری است که به فرموده رهبر معظم انقلاب : « توانسته است این شهر را در صفوف مقدم قرار بدهد. » معظم له در جمع مردم شهرستان جهرم در سال 1368 با اشاره به ایثارگری و خدمات مردم جهرم در هشت سال دفاع مقدس فرمودند : « لشکر المهدی ، بسیجیان دلاور و شجاع شهر شما را در دشوارترین صحنه های جنگ ، سرگرم مقاومتی دلیرانه و شجاعانه کرده بود و کسی نیست از دست اندرکاران و مسئولان کشور که از لشکر المهدی (عج) و بسیجیان و جوانان و روحانیت شما و مردان و زنان مؤمن و انقلابی شما چیزهای زیادی نداند ... »

شهدا دوران انقلاب شهدای دفاع مقدس آزادگان جانبازان مجموع گلزار شهدای شهرستان
11 شهید 1117 شهید 94 آزاده 2405 جانباز 61 گلزار

مجموع اعضای خانواده های شهدا در قید حیات
مادر شهید پدر شهید همسر شهید فرزندان شهید
741 452 237 470

جغرافیای طبیعی :
جهرم با وسعت 5737 کیلومتر مربع در نیمه جنوبی استان فارس قرار گرفته و 7/4 درصدمساحت استان را بخود اختصاص داده وبلحاظ وسعت ششمین شهرستان استان می باشد. این شهرستان از شمال به شیراز و فسا ، از شرق به فسا و زرین دشت ، از جنوب به لارستان و از مغرب به شهرستانهای قیروکارزین و فیروزآباد محدود است.
این شهرستان در عرض جغرافیایی 28 درجه و 19 دقیقه ا 29 و 10 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 52 درجه و 45 دقیقه تا 45 درجه و 4 دقیقه شرقی واقع شده است.
حدود یک پنجم از وسعت شهرستان دشت و چهار پنجم بقیه ارتفاعات است. این ارتفاعات بخشی از چین خوردگی زاگرس بوده و بعبارتی شهرستان جهرم در ارتفاعات زاگرس جنوبی قرار گرفته و شاخه های از آن، این شهرستان را محصور نموده است.
کوه ها و ارتفاعات:
ارتفاع متوسط جهرم ازسطح دریا حدود 1050 متر است. بلندترین نقطه شهرستان، قله کوه سفیدار با حدود 3170 متر و پست ترین نقطه آن از دریا حدود 800 متر در بخش سیمکان قرار دارد.
ارتفاعات سفیداریا سفیدمار درغرب شهرستان قرار داشته و بخش خفر را از سیمکان جدا می سازد. این کوه مستور از جنگلهای بنه و بادام کوهی و درختان جنگلی مناطق سردسیری است که در جای جای آن قابلیتهای گردشگری و طبیعت گردی را می توان دید.
در منتهی الیه جنوب شرقی و قسمتی از جنوب شهرستان، ارتفاعات البرز واقع شده است که شهر جهرم در دامنه شمالی آن قرار گرفته است. قلل این کوه در زمستان اغلب پوشیده از برف بوده و دارای چشمه ها و غارهای متعدد می باشد. تمامی چشمه های این کوه کم آب بوده و در حد آشامیدن قابل استفاده می باشد ولی همگی شیرین هستند. از این رو موجب جذب کوهنوردان شده و اغلب تفرجگاههای این ارتفاعات توسط مردم و دوستداران طبیعت ساخته ، احیا و نامگذاری شده است. ارتفاعات بالای البرز کوه پوشیده از درختان بنه ، بادام و ارژن می باشد.
جاده مشهور ادویه که در سفرنامه های متعددی از آن یاد شده است و از راههای صعب العبور ایران قدیم بوده است ، در قسمت شرقی این کوه که بنام کوه " شوخ "معروف است ، قرار دارد.
آب و هوا:
جهرم در تقسیم بندی اقلیمی ایران در اقلیم بیابانی و گرم قرار دارد ولیکن به دلیل کوهستانی بودن منطقه ، در اقلیم آن تعادل بوجود آمده است. از اینرو جهرم یک اقلیم استپی را داراست و قسمتهای مختلف آن دارای آب و هوای متفاوت می باشد.
بخش غربی آن مانند سیمکان دارای آب و هوای گرم و مرطوب است. بخش شمالی آن مانند خفر دارای آب و هوای بسیار معتدل بوده و اقسام میوه های سردسیری و گرمسیری در آنجا بعمل می آید. بخش کردیان دارای آب و هوای گرم و خشک است و آب زراعی این منطقه اعم از سطحی و عمقی شور می باشد.
بخش مرکزی که شهر جهرم در آن قرار دارد دارای دو اقلیم متفاوت است. بخش شرقی که منطقه کوهک نام دارد کوهستانی و معتدل است و در بعضی مناطق مرتفع سرد است. چنانکه در زمستان قلل آن مستور از برف می شود. دربخش غربی آن که به منطقه هکان مشهور است آب و هوا بسیار نامطلوب بوده ولیکن بهترین تنباکوی دنیا در انجا کشت می شود.

پوشش گیاهی و حیات وحش:
پوشش گیاهی در جهرم به سه دسته تقسیم می شود :
1- پوشش گیاهی استپی: معروفترین گیاهان این ناحیه شامل درمنه، کز، انواع گون، اسپند و تلخ بیان است.
2- پوشش گیاهی نیمه استپی: مهمترین گیاهان آن عبارتند از کنگر، جاشیر، شیرین بیان، بومادران، خارشتر، شاطره و چوبک . علاوه بر این، گیاهانی که مصرف دارویی دارند مانند گل ختمی، مک، گل گاو زبان، پر سیاوش، مومنایی، آویشن، گل بابونه، کاسنی، خاکشیر، مورد و ... در این شهرستان می رویند.
3- پوشش گیاهی جنگلی: بعضی از ارتفاعات و کوههای این شهرستان را بطور پراکنده درختان بومی و طبیعی پوشانده اند. این جنگلها تنک بوده وغالبا سرو کوهی ، کنار ، کیالک ، کلخنگ ، بنه و.. می باشند. مناطق جنگلی این شهرستان عبارتند از :
الف: جنگل البرز کوه در جنوب شرقی جهرم که پوشیده از درختان جنگلی از نوع بادام کوهی و بنه است و مناطق چاه تیز ، تنگ آب و سر کوه را در بر می گیرد. مساحت تقریبی این جنگل 1300 هکتار می باشد.
ب: جنگل بهجان سیمکان: این جنگل به مساحت تقریبی 180 هکتار و در غرب شهرستان واقع شده و درختان آن را بادام کوهی ، کهکم و بنه تشکیل می دهند.
ج: جنگل امیرسالار خفر: این جنگل به مساحت 3200 هکتار در شمال جهرم واقع شده و درختان بادام کوهی ، کهکم و بنه را در آن می توان دید.
د: جنگل کوه سفیدار: این جنگل به مساحت 2400 هکتار در شمال غربی جهرم قرار دارد و غالب درختان آن از بادام کوهی ، گلخنگ و کهکم تشکیل شده است. در بعضی از بخشهای جهرم بخصوص در بخش کوهک که سنگهای گچی جزء مواد تشکیل دهنده خاک می باشد ، درختچه های گز بویژه در اطراف رودخانه شور دیده می شود. در بعضی از نقاط برای حفظ باغات مرکبات از وزش باد از گز بعنوان بادشکن یا دیوار باغ استفاده می شود. البته عمده فضای سبز و پوشش گیاهی جهرم را نخلستانها و باغات مرکبات و مزارع تشکیل می دهند که سهم بسزایی در زیبایی و طراوت شهرستان دارند.

این شهرستان به تناسب شرایط طبیعی و پوشش گیاهی ، از حیات وحش متنوعی نیز برخوردار است. کل، آهو، پازن، بز کوهی، قوچ و میش، روباه، گرگ ، کفتار، خرگوش از مهمترین پستانداران و عقاب ، قوش ، کبک ، کبوتر ، تیهو ، قمری ، گنجشک ، بلبل ، چفت ، پرستو و ... از پرندگان مهم این منطقه می باشند. هرچند شکار بی رویه و خشکسالی های پی در پی نسل این جانوران را در معرض تهدید و انقراض قرار داده است.
تقسیمات سیاسی جهرم در قرون مختلف
در زمان ساسانیان فارس به پنج قسمت یا كوره یا خوره:
1- استخر 2- اردشیر خوره 3- دارابگرد 4- شاپور 5- قباد خوره تقسیم می شده و جهرم در آن دوره ضمیمه دارابگرد بوده است.
پس از اسلام این تقسیمات تغییر كرده و فارس به چهار ناحیه: 1- شبانكاره 2- فارس خاص 3- كوه كیلویه 4- لارستان محدود گردیده و جهرم جزیی از بلوك شبانكاره به شمار می رفته است.
در سده های اولیه اسلامی، جهرم بعلت آبادانی و اهمیتی كه داشته اغلب به طور مستقیم تحت نظر سلاطین وقت اداره می شد. كما آنكه ابن حوقل ( نیمه دوم قرن چهارم ) در سفرنامه خود در این باره می نویسد: ( كان للسطان لها صاحب یستعمل فیه ) یعنی در جهرم از طرف سلطان وقت مأموری حكمرانی مینماید.
از دوران صفویه به بعد شهرها و بلوكات، در قبال مبلغی به اشخاص و حكام واگذار می گردید، بدین جهت تقسیمات كشوری زود بزود تغییر می كرده است. این تغییرات دردوره قاجاریه بیشتر شده و در مزایده و بخشش هایی كه از طرف سلاطین و امراء وقت بعمل می آمده جهرم گاهی همراه با فسا و سالی چند با لارستان و زمانی هم با فیروز آباد وقیر وكارزین ابواب جمعی حكام بوده است.
در اولین قانون تقسیمات کشوری ایران که پس از نهضت مشروطیت در اولین دوره قانون گذاری به سال 1285 هـ . ش به تصویب می رسد ایران به چهار ایالت تقسیم می شود و جهرم جز ایالت فارس و بنادر محسوب شده و براساس همین قانون « شهرجهرم » درسال 1304 باکد 065 رسما در دفتر تقسیمات کشوری به ثبت می رسد.
دردومین قانون تقسیمات کشوری که در شانزدهم ابان1316 به تصویب می رسد ، ایران به شش استان و 50 شهرستان تقسیم می شود و استان های کشور با توجه به موقعیت جغرافیایی و استقرار آنها به جهات اربعه نامگذاری می گردد و استان جنوب شامل بوشهر ، کرمان،فارس، هرمزگان و یزد بوجود می آید و جهرم تابع استان جنوبی می شود.
در نوزدهم دیماه همان سال قانون تقسیمات کشوری تغیر می کند و ایران به ده استان و 49 شهرستان تفکیک شده ونامگذاری استان ها به ترتیب اعداد انجام میشود و شهرستان جهرم در استان هفتم قرار می گیرد و باکد 70025 تاسیس و بخش های تابعه آن نیز به ثبت می رسند..
لیست تقسیمات کشوری - بخش

ردیف بخش مرکز بخش تاریخ تأسیس کد تقسیمات بخش
1 خفر باب انار 1323 10292
2 کردیان قطب آباد 1323 10294
3 سیمکان دوزه 1323 10293
4 مرکزی جهرم 1316 10166

درسال 1326 مجددا قانون تغیبر می کند و استان فارس تاسیس شده و جهرم بعنوان دومین شهرستان استان فارس درلیست تقسیمات کشوری درج می شود. براساس آخرین وضعیت تقسیمات کشوری در اسفند 91 ، شهرستان جهرم متشکل از 5 شهر ،4 بخش، 12 دهستان و164 روستا می باشد.
لیست تقسیمات کشوری - شهر
ردیف شهر بخش تاریخ تأسیس کد تقسیمات شهر
1 جهرم مرکزی 1304 70025
2 خاوران خفر 1361 70461
3 دوزه سیمکان 1389 71111
4 باب انار خفر 1375 70625