ايلام در فاصله ۷۱۰ كيلومتری تهران واقع شده است. شهر ايلام در ميان حصاری از كوه‌ها و ارتفاعات جنگلی استقرار يافته و آب و هوای معتدل كوهستانی دارد. بهار آن نيز جلوه‌ای زيبا و دلپذير دارد.
حسين قلی خان كه ظاهرا قدرتمندترين والی پشتكوه بود، در محل فعلی شهر ايلام، خانه‌های اعيانی، اردوگاه و عمارت را بنا كرد كه عملا به مركز تابستانی واليان پشتكوه تبديل گرديد. سال‌ها اين محل به‌نام حسين آباد والی معروف بود تا در زمان پهلوی اول در خرداد ماه ۱۳۲۵ شمسی و با توجه به سابقه تاريخی و تصويب فرهنگستان ايران «ايلام« ناميده شد.
آسياب‌های آبی قديمی
در محدوده استان ايلام، بقايای ده ها آسياب قديمی مشهود است كه تعدادی از آنها در حال‌حاضر نيز مورد بهره برداری قرار می گيرند. اهم اين آسياب‌های قديمی و تاريخی عبارتند از: آسياب‌های قبا، كاظم بگه تنوره خان، كلای، چگاوزنه، يوسف، قبادبگ، باوی گمار، گريان، خندان و آسياب نادريژ در مناطق ايلام و بانقلان، آسياب‌های موسی، حلاج آباد، چم‌آب در منطقه چم آب و آسياب‌های ديزله، چم‌سارد، رحمان، چم‌بور، ملكشاهی، ميراختيار، بولی ها، كوله، سرنی، ميمه، گلان، شيخ مكان و سراب كلان در مناطق چوار و صالح‌آباد، دره شهر، شيروان و چرداول.
سنگ نوشته آشوری (گلگل)
یکی از آثار تاریخی ایلام گل گل می باشد.سنگ نوشته گلگل ملكشاهی در كنار روستای گلگل در فاصله ۲۵ كيلومتری شهر ايلام بر ديواره كوهی حك شده است. اين سنگ‌‌نبشته به دوران آشور بانيپال مربوط است و حدود ۳ هزار سال قدمت تاريخی دارد. بر روی سنگ نوشته، نقش پيكره يك سرباز آشوری با كلاه خود، ماه وستاره در بالای سر آن در حاليكه پيكانی در دست دارد، مشاهده می شود. در قسمت تحتانی اين سنگ نوشته‌چند جمله با خطوط ميخی حك گرديده است.
سم دُل دُل
در تنگ گراب (نزديكی شهر ايلام) تلی از قلوه سنگ‌ها به حالت نعل اسبی به صورت چينه‌ایخشك روی هم انباشته‌اند و در كف محوطه داخلی آن تخته‌ای از سنگ روی زمينی قرار گرفته كه قسمت بالای آن كاملا نمايان است. آثار سم اسبی بر روی سنگ نقش بسته و بوميان محل معتقدند كه اين اثر، نظرگاه سنگی و جای سم اسب يكی از امامان شيعه است كه از محل عبور كرده است.
گورستان چنار
یکی از مکان های تاریخی ایلام گورستان چنار نام دارد.اين گورستان باستانی در ناحيه چنارباش ايلام واقع شده و به هزار سال قبل از ميلاد تعلق‌دارد. در اين ناحيه، تعدادی گور كشف گرديده كه بنا به رسم آن زمان، مردگان آن درون خمره‌های كوچك و بزرگ‌دفن شده بوده‌اند و لوازم و اشيا مرده نيز در كنار او در داخل خمره قرار داشته‌است.
تپه وركبود
تپه وركبود در نزديك رود كشكان و در حدود ۲۰ كيلومتری شمال غربی ايلام قرار دارد. باستان شناسان در گودال قائمی كه در اين تپه حفر كرده‌اند، به تعداد زيادی گور دست يافته‌اند كه تعدادی از آن‌هابا قلوه سنگ‌های نامنظم پوشيده شده بود و قلوه سنگ‌های بزرگی هم در جوانب گورها، برای استواری سقف‌گورها، چيده شده بود. اشياء فلزی به دست آمده از اين تپه، از جنس مفرغ و آهن می باشند.تپه ورکبود جز مکان های تاریخی ایلام به شمار می رود.
تالاب سیاب دریوش
این تالاب در جنوب غربی بخش ملکشاهی واقع شده است. مساحت آن در حدود چهار (4) هکتار وارتفاع آن 2740 متر از سطح دریا های آزاد می باشد. حداقل درجه حرارت در این تالاب 14 درجه سانتی گراد و متوسط بارندگی سالیانه آن بیش از 600 میلی‌متر است. تالاب فوق الذکر دارای آب دایمی و شکل آن دایره ای می باشد. به دلیل قرار گیری در ناحیه کوهستانی جزو منطقه سردسیری و ییلاقی استان محسوب می شود.
آبشار گچان
آبشار گچان در 15 کیلو متری شمال شهر ایلام و در میان تنگ که خود یکی از تفرجگاه های ایلام است قرار دارد. در این منطقه که کوه های زیبا و معظم مانشت و قلارنگ به همراه گچان گویی به هم رسیده اند منظره بسیار زیبایی را ایجاد کرده است. به گونه ای که در فصول بهار، تابستان و پاییز و حتی زمستان بعلت دسترسی تقریبا راحت آن پذیرای خیل عظیم دوستداران طبیعت است.
سرکب
کوه سرکب در ناحیه میشخاص و در فاصله 8 کیلومتری جنوب شرقی ایلام واقع شده است. ارتفاع کوه سرکب 2120 متراست و جزو رشته کبیرکوه از کوهستان زاگرس بشمار می رود و رودخانه آب آفتاب از این کوهستان سرچشمه می گیرد.
گورستان كان گنبد
گورستان كان گنبد در ۳۰ كيلومتری جنوب شرقی ايلام در دامنه يكی از پشته‌های كوه‌شاه نخجير از رشته‌های فرعی كبيركوه واقع شده است. گورها عمدتا در بالا و دامنه آن مشاهده می شود.
تالاب چکر
در غرب شهرستان ایلام و در منطقه بولی و در ناحیه چکر تالاب زیبای چکر قرار دارد. مساحت آن در حدود 3 هکتار و ارتفاع آن 600 متر است. عمق آن در حدود 2.5 متر است. این تالاب در منطقه گرمسیری قرار دارد ولی آب آن دایمی است. عمق آن بستگی به میزان بارش در طول سال دارد. منبع آب آن نزولات جوی و چند چشمه جوشان می باشد .متوسط دمای آن 24 درجه سانتی گراد است. نیزارهای اطراف آن به همراه طبیعت بکر زیبای اطراف آن واقعا دلنشین است.
کبیرکوه
کبیرکوه به مجموعه کوه های بلندی است که خود قسمتی از رشته کوه بزرگ زاگرس است گفته می شود. این رشته از دیوارهای جنوبی دره رودخانه آب آفتاب و کنجان چم شهرستان مهران شروع شده و رو به رودخانه کرخه در دهستان الوار گرمسیری از شهرستان خرم آباد لرستان ادامه می یابد. دامنه های شمال و شمال شرقی آن به دره های رودخانه سیمره، کرخه و دامنه های جنوب و جنوب غربی آن به مرز ایران و عراق منتهی می شود.
دره کنجان چم تا دره رودخانه کرخه 175 کیلومتر و عرض آن در حد فاصل رودخانه سیمره یا کرخه تا مرز ایران و عراق بین 45 تا 80 کیلومتر است. این کوهستان پهنه ای به وسعت 9500 کیلومتر مربع را زیر پوشش قرارداده است.
این رشته کوه از شاخه های بسیاری تشکیل یافته که به سمت غرب و جنوب غربی از ارتفاع آن ها کاسته می شود و بلند ترین آنها که خط الرأس رشته مزبور را تشکیل می دهند در بخش شرقی آن واقع شده اند. بلندترین این کوه ها، قله ای به نام کبیرکوه است که 2790 متر ارتفاع دارد و در 18 کیلومتری شرق روستای ارکواز واقع شده است. از این رشته که کوهستان وسیعی را تشکیل داده است رودخانه های فراوانی سرچشمه می گیرند. و اکثرا به خاک عراق وارد می شود و تعداد دیگری ازرودخانه ها نیز به رودخانه سیمره و کرخه می پیوندند.
برای صعود به بلندترین قله این کوه می توان از راه اتومبیل رو ایلام به دره شهر و از طریق روستای بهرام خانی و راه کولم به روستای گوران و پس از طی گردنه پینه به خط الرأس رشته مزبور دست یافت به طول 12.5 کیلومتر طی کرد تا به قله رسید.
اهوران
کوه اهوران در 83 کیلومتری شمال شرقی ایلام واقع شده است . ارتفاع این کوه 2120 متراست. این کوه از دره جزمان رود در غرب شروع شده و به طول 24 کیلومتر رو به سوی جنوب شرقی کشیده می شود و در آن جا به کوه های کولیته و کازه تر می پیوندد.
بانکول
کوه بانکول در ناحیه مهراب، در 10 کیلومتری شمال ایلام واقع شده است. ارتفاع این کوه 2304 متراست.
رودخانه های مورت، کنگیر و آب زنگان از کوه بانکول سرچشمه می گیرند. این کوه نیمه جنگلی از شمال غربی به سوی جنوب شرقی با طول 30 کیلومتر و با عرض متوسط 6 کیلومتر کشیده شده و از سوی جنوب شرقی به کوه مانشت متصل است. راه اتومبیل‌رو کرمانشاه به ایلام از غرب آن می گذرد.
قلعه هزارانی
از آثار تاریخی ایلام می توان از قلعه هزارانی نام برد. در امتداد جاده آبدانان-مورموری در ابتدای روستای هزارانی در بخش شمالی جاده بقایایی قلعه ای بر روی یک تپه طبیعی دیده می شود. ارتفاع این تپه حدود 10 متر می باشد که آثار بجای مانده معماری آن به صورت یک قلعه بوده که با مصالح سنگ و گچ ساخته شده است پلان بنا به شکل دالانهایی مستطیلی شکل و طویلی است که متاسفانه کاملا تخریب و به صورت مدفون و نیمه مدفون مشاهده می شوند و مربوط به دوران ساسانی می باشند.
قلعه سام
قلعه سام یکی از آثار تاریخی ایران و مکان های تاریخی ایلام می باشد.محوطه باستانی قلعه سام در شهرستان شیروان چرداول، در نزدیکی روستا چم بور از توابع بخش هلیلان واقع شده است. این مجموعه از سه بخش مرتبط به هم در عین حال با فاصله و مستقل شکل گرفته است. این مجموعه از نظر دوره ای در یک دوره از تاریخ که احتمالا حد فاصل اوخر دوره پارت ها و اوایل دوره ساسانی می باشد، ایجاد شده است. معماری این قلعه جنبه نظامی و دفاعی داشته است، زیرا قلعه در صعب العبور ترین بلندی های کوه بنا شده است چون طرح و نقشه ای از پیش نداشته،طراح یا معمار برجها، اتاق ها و ورودی ها را با توجه به موقعیت طبیعی صخره ها احداث کرده است. بطور کلی معماری قلعه به سبک معماری دوره ساسانیان ساخته شده است. مصالح ساختمانی ای که برای ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته است عبارتند از: سنگ، گچ، ساروج،ملات،گچ و در بعضی جاها نیز گل بکار رفته است.
پشت قلعه آبدانان
در 5 کیلومتری جنوب شهرستان آبدانان و در میان روستا پشت قلعه، بر بلندی تپه ای منفرد که رودخانه جاری آبدانان از پای آن می گذرد، آثار بنای قلعه ای به چشم می خورد. مصالح به کار رفته در قلعه قلوه سنگ،گچ و ساروج می باشد. قلعه مذکور دارای بخش های متعددی از جمله باروی قلعه، برجک های دیده بانی و نگهبانی، ورودی قلعه اماکن مسکونی و شاهنشین، تونل و پلکان متعلقه بوده است. با عنایت به شیوه معماری، ساختار، نحوه استفاده از مصالح، اجرای طاقها، مطالعه و بررسی سفالهای سطحی منطقه و مقایسه بادگیر اماکن تاریخی حفاری شده، این اثر فرهنگی-تاریخی مربوط به دوران ساسانیان است. بنای قلعه روستا پشت قلعه تحت حفاظت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان است که در سال 1380 به جهت اهمیت آن و انجام مطالعات باستان‌شناسی و حفاظت و مرمت آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
آتشکده سیاهگل ایوان: بنای آتشکده مربوط به دوره ساسانیان است که در 15 کیلومتری جنوب غربی روستای سرتنگ و در مسیر رودخانه خروشان کنگیر ایوان قرار دارد.این بنا یکی از سالم ترین آتشکده های دوران قبل از اسلام در استان می باشد.این بنا روی چهار پایه ساخته شده و دارای گنبدی یک جداره می باشد.
آتشکده موشکان
آتشکده موشکان از مکان های تاریخی ایلام و در فاصله 3 کیلومتری شهر سرابله قرا دارد که مربوط به دوران ساسانیان است. این آتشکده از ملات ساروج و سنگ ساخته شده است که در طول زمان بر اثر حوادث مختلف تخریب گردیده است که در سال 1382 زیرزمین آتشکده مذکور توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان با طاق های قوسی شکل بازسازی گردیده است.
آبشار آما
آبشار آما در نزدیکی روستای آما و پشت سد ایلام واقع شده است. زیبایی این آبشار در کنار دیواره‌های پوشیده از خزه و سرخس پرسیاوشان، صد چندان می‌شود. درختان زیبای انجیر کوهی، انگور و بلوط پیرامون این محل سرسبز را فرا گرفته‌اند. ارتفاع این آبشار حدود بیست متر است.
دژ میرغلام هاشمی
قلعه میرغلام هاشمی مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در شهرستان دره شهر، روستای هاشم آباد واقع شده است. در استان ایلام تعداد زیادی قلعه‌های تاریخی یافت می‌شود.
غار بره زرد
غار عظیم کناتاریکه بره زرد در ارتفاعات سیوان‌کوه بدره و در نزدیکی روستای پاکل قرار دارد. این غار یک حوضچه آبی پرده‌های سنگی، صد‌ها ستون و مجسمه استالاکتیکی و استالاگمیتی دارد. ارتفاع بعضی از تالار‌های داخل غار به ۱۲ متر می‌رسد.
قلعه پوراشرف (دژ شیخ مکان)
قلعه پوراشرف در ۶ کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره‌شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته است. قلعه دارای سه طبقه به همراه زیرزمین و برج دیده‌بانی است. در راس و در وسط ضلع غربی، یعنی در محل واقع شدن برج‌های دیده‌بانی، به فواصل یکسان از برج، محل‌هایی به‌صورت تیرکش وجود دارد که نشانه‌ی استفاده نظامی از قلعه است.
تاریخ ساخت قلعه
مطابق سنگ‌نوشته‌ی نصب شده بر دیوار ورودی قلعه، این قلعه در سال ۱۳۳۵ هجری قمری در این منطقه از دره‌شهر ساخته شده است. نمای بیرون قلعه با ملاتی از گچ و خاک، اندودکاری شده و نمای داخلی اتاق‌ها با استفاده از گچ سفیدکاری شده است.
پایتخت ایلامیان
دَرّه‌شهر در زمان‌های مختلف تاریخی به علل متعدد بار‌ها ویران و آباد گشته است. از جمله عوامل موثر در ویرانی آن می‌توان از لشکرکشی سپاهیان آشور و اعراب نام برد. بنا به نظری، دره‌شهر محل شهر باستانی ماداکتو پایتخت عیلامیان بوده است.
شهر باستانی ماداکتو
این شهر با قدمت بیش از ۱۴۰۰ سال متعلق به دوران ساسانیان است. این شهر دارای برج‌های نگهبانی، خیابان، سیستم آبکشی و دفع فاضلاب بوده است که بنا به قولی در اثر یک زلزله تخریب و از بین رفته و هم‌اکنون بقایای کمی از این شهر بر جای مانده است.
پل عصر ساسانی
تنگه بهرام چوبین در حدود ۱۲ کیلومتری شرق شهرستان دره‌شهر به پل‌دختر و در میان تنگه‌ای عظیم و صخره‌ای منشعب از ارتفاعات کبیرکوه قرار گرفته است. در داخل این تنگه مجموعه‌ای از اماکن مسکونی، بنای شاهنشین، حوضچه‌های سنگی آب و برج وجود دارد.
سردار شورشی
آثار باقی‌مانده از دیوار و دژهای نظامی در تنگه بهرام، به بهرام چوبین از امیران دوره ساسانی منسوب است و مکانی بوده برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسرو پرویز. این مجموعه دارای چهار آب انبار سنگی و ناودانک‌های ارتباطی برای نگهداری آب شرب برای مدت طولانی است.
چشمه آبگرم
از مهم‌ترین چشمه‌های استان ایلام چشمه آبگرم دهلران است. این چشمه در فاصله ۳ کیلومتر شهر دهلران قرار دارد. چشمه آبگرم با خواص گوگردی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پارک جنگلی
پارک جنگلی چقاسبز یکی از فضاهای زیبا و دلنشین ایلام است. این پارک جنگلی حدود چهار هزار هکتار وسعت دارد. در میان این جنگل انبوه که از درختان بلوط، پسته، زالزالک و انواع گونه‌های گیاهی پوشیده شدهب است. درختانی همچون کاج، سرو، اقاقیا، ارجن، بادام کوهی و گردو را نیز می‌توان در این مجموعه یافت. این پارک جنگلی پرندگان کمیاب و زیبایی مانند بوتیمار نیز دارد.
طاق شیرین و فرهاد
طاق شیرین و فرهاد مربوط به دوره ساسانی است و در استان ایلام، شهرستان ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک واقع شده است. اساس این بنا را طاقی سنگی با پلانی مربع تشکیل می‌دهد. اطلاق نام طاق به این بنا، اشاره دارد به یک اتاقک نیمه زیرزمینی به طول ۳۲۰ سانتیمتر و عرض ۲۹۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتر از کف طاق.
تنگه رازیانه ایلام
این جاذبه ی طبیعی در ایلام، در دامنه ی ارتفاعات کبیرکوه قرار گرفته است. این تنگه ی زیبا از کنار جاده ایلام – دره شهر امتداد پیدا کرده و محلی برای تفریح و بازدید گردشگران نیز می باشد. این تنگه در طی سالهای گذشته در فهرست آثار طبیعی ملی کشور نیز ثبت شده است. تنگه ی رازیانه علاوه بر این که برای گردشگران بسیار جذاب است، دارای شرایط تحقیق برای علومی همچون : مطالعه ی پژوهشگران علوم زمینی، محیط زیست، هیدرولوژی است.
کبیر کوه
در طبیعت استان ایلام، یکی از شاخصه هایی که آن را محبوب و معروف می سازد این است که کبیر کوه در آن قرار گرفته است. در این کوه گونه های مختلف جانوری و گیاهی وجود دارد که بر اهمیت این کوه بیش از پیش می افزاید. این رشته کوه معروف دارای طولی ۱۶۰ کیلومتری از شمال غربی تا جنوب شرقی ایلام است. بلند ترین ارتفاعی که در این رشته کوه قرار دارد، ورزین با ارتفاع ۳هزار و ۶۲ متر از سطح دریا است. منطقه ی کبیر کوه دارای ۲۰ هزار هکتار منطقه ی حفاظت شده ی جنگلی است.
ارسال مطلب به ایمیل دوستاتون:
