بانو ورتا نخبه فیلسوف و خردمند بزرگ تاریخ ایران در سال 401 هنگامی که 13 سال داشت به شاگردی آرشیت دانا (نخستین فیلسوفی که در ایران باستان از او یاد شده است) درآمد. در آن زمان آرشیت دانا 75 ساله بود. گفته می شود ورتا استعداد و حافظه بی نظیری داشت همه دانش های زمان خویش را به سرعت آموخت. در 15 سالگی تقریباً تمام علوم زمان خویش را می دانست. او عاشق اندیشه های استادش بود و تا پایان عمر ازدواج نکرد. وقتی آرشیت دانا در 146 سالگی درگذشت او 86 سال سن داشت.
آرشیت او را بهترین جانشین خویش می دانست. ورتا فیلسوفی بزرگ بود. مورخان شرق او را مرجع دانش جهان در زمان زندگی اش می دانستند. از همه جای دنیا برای آموختن به سویش می آمدند. دانش نامه او «مادر» نام دارد. او را پس از آرشیت خردمند از اولین نظریه پردازان دموکراسی می نامند که در نهایت آن اندیشه ها توسط مهرداد یکم پادشاه اشکانی به شکل ایجاد مجلس مهستان بروز یافت. او در سپیده دم 4 اکتبر 240 پیش از میلاد در زادگاهش سرخس، در سن 74 سالگی توسط یکی از جاسوسان یونانی کشته شد.
ورتا نخستین فیلسوف زن ایرانی، شخصیتی ساختگی یا واقعی؟!
در برخی از سایت ها ورتا به عنوان نخستین زن فیلسوف ایرانی این چنین معرفی شده است:
می گویند ورتا اولین فیلسوف زن ایرانی است و در سده پنجم و چهارم قبل از میلاد می زیسته، ورتا نام یکی از پادشاهان ماد نیز هست.
