مهروماه

کشف منشا امواج رادیویی مرموز در کهکشان راه شیری حالا در میان رسانه ها سر و صدای زیادی به پا کرده است.

اردیبهشت‌ماه، گروهی از ستاره شناسان فوران امواج رادیویی سریع و قدرتمندی در کهکشان را مشاهده کردند. بررسی‌های تکمیلی نشان می‌دهد که علت وقوع، مرگ ستاره "نوترونی مگنتار" بوده است.

آنتن‌های رادیویی در آمریکا و کانادا روز 28 آوریل 2020 (9 اردیبهشت‌ماه 1399)، فوران دیگری از فوران‌های سریع کهکشان به نام «FRB 200428» را گزارش کردند. پس از بررسی‌های اولیه مشخص شد که این فوران یکی از پرانرژی‌ترین فوران‌های رادیویی در کهکشان راه شیری تاکنون بوده است.

این نخستین باری است که فیزیکدانان نجومی توانسته‌اند عامل اصلی فوران‌های رادیویی را مشخص کنند. بی‌شک اخترفیزیک‌دانان هنوز در ابتدای راه هستند و تحقیقات آنها ادامه دارد.

فیزیکدانان نجومی در مشاهدات موفقیت آمیز خود با کمک تلسکوپ‌های زمینی و فضایی متوجه شدند که این فوران از مگنتار (Magnetar) از بقایای ستاره ابرمغناطیسی سرچشمه گرفته است.

مگنتار در کهکشان راه شیری به نام «SGR 1935+2154» شناخته می‌‌شود که به موقعیت آن در آسمان اشاره دارد که معمولا برای سهولت کار به آن «Mag-1» نیز گفته می‌شود.

مگنتار برای نخستین بار در سال 2014 در فاصله حدود 30،000 سال نوری از زمین کشف شد. در تاریخ 27 آوریل سال 2020 (8 اردیبهشت‌ماه)، رصدخانه «Neil Gehrels Swift» ناسا و تلسکوپ فضایی اشعه گاما متوجه جهش اشعه X و اشعه گاما در Mag-1 شدند. دو روز بعد، دو تلسکوپ عظیم آمریکای شمالی و تلسکوپ کانادایی فوران عظیمی رادیویی را در همان منطقه گزارش کردند.

«دانکن لوریمر» فیزیکدان فیزیک نجومی در دانشگاه «ویرجینیای غربی» با کشف داده‌های تلسکوپ رادیویی در سال 2007 توانست به اطلاعاتی غیرمعمول دست پیدا کند. اطلاعات مربوط به شش سال قبل نشان می‌دهد که فوران رادیویی سریع، فورانی با انرژی بسیار بالا است که در زمانی حدود 5 میلی‌ثانیه رخ می‌دهد.

مشاهدات و بررسی‌های لوریمر و تیم کاری او خبر از پدیده کاملا جدیدی می‌دهد. سیگنالی که از جایی خارج از کهکشان راه شیری نشات می‌گیرد.

تیم تحقیقاتی دقیقا نمی‌دانند چه عاملی باعث بروز چنین وضعیتی شده است؛ اما این سیگنال مرموز را به عنوان «فوران رادیویی سریع » یا «FRB» نام گذاری کرده‌اند. طی 13 سال گذشته، ده‌ها فوران رادیویی سریع در کیهان کشف شده است.

ستاره‌هایی که چندین برابر بزرگتر از خورشید هستند، معمولا مرگ عجیبی را تجربه می‌کنند. باتوجه به اینکه این ستاره‌ها بسیار عظیم هستند، در زمان مرگ، فشار غیر قابل تحملی به هسته آنها وارد می‌شود. قانون گرانش باعث می‌شود که ستاره در خودش جمع شده و در نهایت فوران رخ می‌دهد و انرژی زیادی آزاد می‌کند و به عنوان ابرنواختر شناخته می‌شود.