مهروماه

تیس روستایی از توابع شهرستان چابهار استان سیستان و بلوچستان ایران است که در منطقه کوهپایه‌ای در ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار واقع شده‌است. پیشینهٔ باستانی این بندر به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد و آثار تاریخی بسیاری در این شهر وجود دارد.

پیشینه
تیس یکی از بنادر مهم ایران در دریای مکران در زمان هخامنشیان بوده‌است و پیشتر به آن تیز می‌گفته‌اند. در آن دوران کالاها از آسیای شرقی و هند به بندر تیس می‌آمده‌اند و به مناطق مختلف خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز فرستاده می‌شدند. تیس در سده‌های اولیهٔ اسلامی نیز بندری مهم بوده‌است از جمله مقدسی مورخ سده چهارم هجری از رونق این بندر سخن رانده‌است.

فردوسی از تیس (تیز) در شاهنامه یاد می‌کند. هنگامی که فرمانده جنگ با توران اشکش، همراه با قوم بلوچ به توران حمله می‌کند ودربرگشت به مکران می‌رود:

چو آگاه شد اشکش آمد براه/ ابا لشکری ساخته پیش شاه

همه تیز و مکران بیاراستنند/زهرجای رامشگران خواستند

جمعیت
این روستا در شهرستان چابهار قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۶٬۳۴۸ نفر (۷۷۶خانوار) بوده‌است.

رتبه در استان
روستای تیس براساس آخرین آمار سرشماری سال ۹۵ یکی از بزرگترین روستاهای استان سیستان و بلوچستان است و جمعیت آن از ۲۸ شهر استان بیشتر است که در زیر آمده‌است.

طبیعت
رودخانه لاوری از میان شهر می‌گذرد و خلیج چابهار در غرب آن قرار گرفته‌است. بلندی‌های چندی مانند کوه‌های شهباز، پیلبند و لاوری، شهر تیس را احاطه کرده‌است. این شهر آب و هوای گرم و خشک دارد. شهر تیس از مراکز عمده سوزن‌دوزی است که بیشتر از سوی زنان شهر تولید می‌شود. این شهر دژی به نام قلعه پرتغالی‌ها دارد که از دیدگاه دیرینگی و نوع معماری شایان توجه‌است ولی هم‌اکنون ویرانه‌ای از آن به جای مانده‌است.

جاذبه ها و دیدنی‌های تیس
. قلعه بلوچ گت

 

 

• آرامگاه سید غلام رسول
• قلعه پرتغالی‌ها
• قلعه پیروز گت
• غارهای بان مسیتی
• روستای جندق و قلعه انوشیروان
• قلعه باتل
• سدهای تیس
• مسجد جامع تیس

 

 

 

 

غار های سه گانه بانیستی – غار های بانیستی
این غار یکی از غار های مشهور در کشور ایران است که در میان بومیان به اسم بان مسیتی معروف می باشد.واژه بان مسیتی در زبان بلوچی به معنی مرد صالح و واژه مسیتی به معنای پرستشگاه می باشد.

این مکان، در گذشته مکانی برای تشریفات مختلف و ذبح قربانیان بوده است.در روبروی هر یک از غار ها یک سکو وجود دارد که این سکو محل ذبح تشریفات می باشد.در میان اولین غار مقبره ای مکعبی بنا شده است.

تاریخچه غار های سه گانه بانیستی
همان طور که قبلا اشاره شد این غار ها در روستای تیس واقع شده اند.غار های بانیستی نشان دهنده ی تاریخ گذشتگان در این روستا می باشند.همان طور که از شواهد پیداست این غار ها در گذشته های دور محل پرستش و عبادت گاه برای مردمان این روستا بوده است ولی امروزه فقط گردشگران می توانند از این غارهای سه گانه بازدید نمایند و این غار های بانیستی به عنوان‌ آثار ملی ثبت شده است.این غار های سه گانه دارای دو غار دست ساز و مصنوعی و یک غار طبیعی می باشد.

همچنین غار های سه گانه در ارتفاعی بالاتر از سطح آب واقع شده است.غار اول طبیعی بوده و ساختار این غار به صورت یک نیم دایره طراحی شده است.در داخل این غار یک مقبره با دیواره های سفید وجود دارد.

بر روی دیواره های این غار علامت ها و نشانه های مختلفی وجود دارد که به نظر می آید به زبان هندی و گجراتی شباهت بسیاری دارد.دره تیس در موازات ورودی غار اول بنا شده است که این دره دارای آب و هوای مساعد و بهاری می باشد.آتار تراشکاری و کنده کاری را می توان به واضحی در این غارها مشاهده نمود.

همه ساله کارشناسان مختلفی از انواع نقاط ایران به این غار ها سفر می نمایند تا این آثار تاریخی را مورد بررسی قرار دهند.دهانه ی غار دوم بسته است.احتمال می رود که در گذشته غار دوم به داخل غار سوم راه داشته است و بعد ها با گذشت زمان این راه بسته شده است.سقف غار دوم بسیار کوتاه است و حدود 80 سانتی متر می باشد.

 

 

درباره روستای جندق و قلعه انوشیروان ساسانی
جندق روستایی کویری است، از آن روستاهای کویری که برای درک کویر، معماری کویری و مردم‌شناسی مردم کویر می توانی مدت ها در آن بمانی و احساس خستگی و غریبی نکنی. جندق ادغام شده "جنب دق" و به معنی حاشیه کویر و زمین صاف است. این روستا پیشتر در حاشیه مسیر جاده معروف و تاریخی ابریشم قرار داشته و به عنوان بندرگاه کویر محل استراحت کاروان های عبوری بوده است.همچنین جندق در مسیر ریگ جن قرار دارد، کویری که کمتر کسی یارای رد شدن از آن را دارد. این روستا 2000 ساله اما یادگاری از زمان ساسانی در خود پنهان دارد به نام دژ اردبیل و یا قلعه انوشیروان ساسانی که بسیار دیدنی است. جالب است بدانید این قلعه شاید تنها قلعه باستانی است که هنوز زندگی روزانه در آن جریان دارد. در کنار بازدید از قلعه می توانید از مسجد جامع جندق و مقبره شاعر فقید ایرانی یغمای جندقی که در قلعه واقع شده اند نیز دیدن کنید.